TWEE BIJBELSE OPDRACHTEN

De Heere danken is een bijbelse opdracht. ‘Dank God in alles’ (1 Thess.5: 18). Ook als we onze verlangens bij Hem bekendmaken, mag de dankzegging niet ontbreken (Fil.4:6). Helaas kan onze dank richting God een sluitpost zijn. Wij hebben de neiging om vooral veel te vragen. Daarom kunnen gebeden maar zo verlanglijstjes worden. Dit gevaar loopt niet alleen ons persoonlijk gebed maar ook het samen bidden in de eredienst. Zorgvuldig luisteren naar de Schrift betekent een heilzame correctie

PSALMEN

Neem nu de Psalmen. De aanbidding loopt als een rode draad door dit oude gebedenboek heen. Als in kerkdiensten een gedrukte liturgie beschikbaar is, wordt het tweede gebed daarop meestal omschreven als ‘dankgebed en voorbede’. Twee belangrijke elementen in de eredienst. Overigens kan het moment van de voorbede verschillen. Sommige voorgangers plaatsen de voorbede in het eerste gebed. Keer op keer wordt God grootgemaakt om wat Hij doet én – niet te vergeten – om Wie Hij is. In sommige psalmen is de dankzegging persoonlijk van aard. Maar er zijn ook psalmen die een liturgische functie hebben in de tempeldienst. De dank aan God wordt gemeenschappelijk geuit. Een mooi voorbeeld van een ‘liturgisch dankgebed’ vinden we ook in 1 Kronieken 29. David prijst de Heere in het openbaar voor een geslaagde actie ten bate van de tempelbouw. Treffend hoe de woordkeus in vers 11 doet denken aan de lofprijzing van het ‘Onze Vader’: ‘Van U, HEERE, is de grootheid, de macht, de luister, de kracht en de majesteit. (…) Van U, HEERE, is het Koninkrijk…’

RECHT

God heeft recht op onze dankzegging. Alleen al omdat de kerk bestaat. Het valt op dat Paulus in het begin van meerdere brieven voor de betreffende gemeente dankt. Gods werk vervult hem met diepe dankbaarheid. Terwijl de apostel in het vervolg van zijn brieven ook kritisch kan zijn. Elke gemeente ligt immers buiten het paradijs. Toen en nu. Daarom zijn er altijd wel pijnpunten aan te wijzen. Maar dat neemt de verwondering over het feit dat er een gemeente is niet weg.

AANDACHTSPUNT

Hier hebben we een belangrijk aandachtspunt voor de dankzegging in de eredienst. Kunnen we ons samen verwonderen over het bestaan van de gemeente? Daar zit Gods genade achter, Zijn trouw ondanks onze ontrouw. Er wordt vandaag veel gesomberd over het kerkelijk leven. Maar dat is onvruchtbaar. Het leidt nergens toe. Ondertussen miskennen we wat de Heere nog altijd doet. In de plaatselijke gemeente. Maar ook wereldwijd in het kader van de zending.

OEFENMOMENTEN

Voorgangers hebben de roeping om de gemeente te oefenen in dankzegging en aanbidding. Laat aan het einde van de diensten royaal doorklinken hoe bijzonder het is dat God ons wil ontmoeten in de verkondiging van het Woord. Het heil is één groot wonder waarvoor de drie-enige God alle dank toekomt. De Vader, Wiens eeuwige liefde aan alles vooraf gaat. De Zoon, Die Zichzelf als het Lam heeft overgegeven. En de Heilige Geest, Die onvermoeibaar mensen trekt. Over het algemeen wordt te weinig beseft dat erediensten oefenmomenten willen zijn met het oog op de eeuwige aanbidding. De lofprijzingen uit het laatste bijbelboek kunnen ons helpen om een goede verwoording te vinden. Niet clichématig maar doorleefd. Opdat de gemeente er van harte in kan meekomen. Om zo te antwoorden, respons te geven op het spreken van de Heere.

VOORBEDE

Ook de voorbede is een bijbelse opdracht. ‘Ik roep er dan vóór alles toe op dat smekingen, gebeden, voorbeden en dankzeggingen gedaan worden voor alle mensen’ (1 Tim.2:1). Opvallend is de breedte in deze aansporing. We mogen in de voorbede ruimhartig zijn. Zoals Abraham in zijn hartstochtelijke gebed voor het heidense Sodom (Gen.18). Een ander voorbeeld is de indringende bede van Daniël voor zijn volk in ballingschap. Ootmoedig én vrijmoedig tegelijk pleit hij op Gods barmhartigheid (Dan.9). Ik denk ook aan de voortdurende voorbede van de gemeente voor de gearresteerde Petrus (Hand.12:5). Van belang is verder Paulus’ verzoek om voor de apostelen te bidden, ‘opdat het Woord van de Heere zijn loop mag hebben’ (2 Thess.3:1).

CIRKELS

Bij de invulling van de voorbede in de eredienst kunnen we denken in concentrische cirkels. We beginnen dicht bij huis: het werk in de eigen gemeente, concrete omstandigheden van gemeenteleden. Daar omheen verwijdt zich de cirkel naar het geheel van de kerk (zending in binnen- en buitenland, vervolgde christenen) en niet te vergeten Israël. De wijdste cirkel betreft de samenleving en de wereld. In bovengenoemde aansporing vraagt Paulus afzonderlijk aandacht voor overheden en koningen (1 Tim.2:2). De enorme nood van deze gebroken wereld dragen we aan de Heere op. Het is goed om zwaar geteisterde volken met name te noemen. Hierbij kan de voorbede ook iets krijgen van de roep om recht en gerechtigheid, zoals we die in de Psalmen aantreffen.

VOORBEREIDING

Voorbede vraagt voorbereiding. We ontkomen er niet aan om keuzes te maken. Altijd alles noemen kan niet. Bovendien moeten we ons hoeden voor voorspelbare standaardrijtjes die de gemeente niet werkelijk meebidt. Variatie houdt de voorbede fris en levend. Het is van belang dat mensen zich (op)gedragen weten in hun concrete omstandigheden. Als er spanningen zijn in je huwelijk of in andere relaties. Als je te maken hebt met verdriet en gemis. Vanwege een overlijden of een scheiding. Mensen met een andere gerichtheid hebben voorbede nodig (en ook hun ouders). Gevangenen en verslaafden. In deze crisistijd mogen zorgen rond werkgelegenheid niet vergeten worden. En in de examentijd bidden we voor jongeren die dit betreft. Zelf noteer ik van tevoren altijd een aantal aandachtspunten. Allereerst om niets of niemand te vergeten. Maar ook om bewust invulling te geven aan de voorbede tijdens de erediensten.

NAMEN

Een gevoelig punt is het noemen van namen. Dit vraagt grote zorgvuldigheid. Per gemeente wordt hier verschillend mee omgegaan. Het heeft iets moois als de voorbede (en ook de dankzegging) een persoonlijk karakter heeft. Zo krijgt gestalte wat Paulus aan de Korinthiërs schrijft: ‘En als één lid lijdt, lijden alle leden mee. Als één lid eer ontvangt, verblijden alle leden zich mee’ (1 Kor.12:26). Te denken valt aan mensen met rouw en ziekte. Maar ook aan jongeren die trouwen, aan gezinnen waar een kindje is geboren en aan hen die een jubileum beleven. Voor de goede orde is het beter om de namen voorafgaand aan het gebed te noemen. Indien nodig kunnen dan ook bijzonderheden worden gemeld. Zo wordt in ieder geval voorkomen dat we tijdens het bidden informatie doorgeven. Daar is de voorbede niet voor. In onze eigen gemeente hebben we de afspraak dat we op de eerste zondag van de maand de namen noemen van hen die langdurig ziek zijn en/of in een verpleeginstelling verblijven.

VERWACHTING

Van de voorbede mogen we veel verwachten. Ook daarin hebben we de gemeente te oefenen. Opdat het ons niet vergaat als de gemeente in Jeruzalem die voor Petrus bad. Toen hij uit de gevangenis was bevrijd geloofde men het niet (Hand.12:15). Er werd niet gerekend op gebedsverhoring. Voorbede doet er werkelijk toe. Laat dit besef de toonzetting bepalen. Er zijn voorbeelden dat de Heere op het gebed van de gemeente wonderen verricht. Herstel van een ernstige ziekte tegen alle verwachtingen van de artsen. Of kracht die mensen in een moeilijke periode ervaren. Of geloofsverdieping in de gemeente. Meer openheid richting buitenstaanders. Voorbede wil gepaard gaan met verwachting. Want we hebben een grote God.

NIET VRIJBLIJVEND

• Voorbede is niet vrijblijvend. Een gemeente die bijvoorbeeld bidt voor mensen die honger kennen, zal ook bereid zijn om via diaconale lijnen steun te bieden. ‘Wat de gemeente vraagt, keert tot haar terug’ (M.J.G. van der Velden).

• Een mogelijkheid is het inlassen van een moment van stilte. Ieder heeft dan gelegenheid om persoonlijk voorbede te doen. Dit is wel een vorm die bij een gemeente en ook bij een voorganger moet passen.

• De laatste tijd wordt in gemeenschappelijke gebeden nogal eens de ikvorm gebruikt, tot op de kansel toe. ‘Ik bid U…’ Dit lijkt me niet juist. Wanneer we als gemeente voorbede doen, dan past daar de wij-vorm bij. We richten ons gezamenlijk tot de Heere. En niet ik alleen terwijl de anderen min of meer ‘toehoorders’ zijn.

• Het is niet verkeerd om de voorbede op de agenda van de kerkenraad te zetten. Er kan dan met de predikant worden meegedacht.

• Ook als het om de voorbede gaat hebben we de grote Voorbidder Jezus Christus nodig. Hoe wordt onze voorbede krachtig? Door te bidden in Zijn Naam.

GESPREKSVRAGEN

• Is er voldoende aandacht voor dankzegging en aanbidding in de eredienst? Wat is uw ervaring? Hebt u suggesties die tot verbetering kunnen leiden?

• Voelt u zich betrokken bij de voorbede zodat u echt kunt meebidden? Zijn er aandachtspunten die u mist? En hoe zou dit dan bespreekbaar te maken zijn?

• Ervaart u wel eens de kracht van de voorbede? Misschien kunt u een voorbeeld noemen.

• De voorbede heeft consequenties voor het handelen en de houding van de gemeente. Probeer dit in te vullen aan de hand van een aantal voorbeelden.

Ds. J.C. Schuurman is hervormd predikant te Harderwijk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen