Globaal bekeken

In de Veluwse Kerkbode schreef ds. M. van Kooten uit Elspeet onder zijn wijkberichten over de Mattheüspassion.

Zaterdagmiddag bezocht ik met de jongste dochter de Mattheuspassion in de Jacobikerk te Utrecht. Het is de laatste jaren mijn gewoonte her en der een uitvoering van dit magistrale werk van Bach te bezoeken in de zogenaamde veertigdagentijd. Dit keer dus in Utrecht, mijn geboortestad. Toch bijzonder dat op zaterdagmiddag een grote rij mensen voor de kerk stond om na het tonen van de kaarten naar binnen te gaan. Niet alleen grijsaards maar ook heel wat jeugdigen waren aanwezig. Ondanks het afnemende aantal kerkgangers mag de muzikale vertolking van het lijdensevangelie nog steeds veel belangstelling genieten. Er zijn heel wat nare dingen over de uitvoering van de Mattheuspassion gezegd. Wie echter de teksten ervan leest en de beeldende fragmenten in de muziek op zich in laat werken, kan er alleen maar door gesticht worden. Dat is het cultureel festijn is geworden. Dat het een cultureel festijn is geworden, is de bedoeling niet geweest van de tekstschrijver Picardi noch de componist Johann Sebastian Bach. Beiden hebben een en ander geschreven voor de liturgie in de Lutherse kerk, die nu eenmaal altijd al minder sober is geweest dan de calvinistische. Daarbij ging het in de eerste plaats om de ere Gods, waarom het muziekstuk besloten wordt met S.D.G., dat staat voor Soli Deo Gloria. Applaus is bij die uitvoering dan ook taboe. Geen eer aan mensen maar aan de Heere. Dan past stilte. Stilte en verwondering. ‘O liefde die om zondaars te bevrijden, zo zwaar woudt lijden’. In het christelijke gereformeerde Kerkblad voor het noorden las ik: ‘Er kunnen momenten zijn, dat applaus na afloop van iets volledig misplaatst is. Stel je bent naar en uitvoering van de Mattheuspassion geweest. Het slotlied heeft geklonken en het publiek gaat massaal staan en applaudisseert minutenlang. Zouden ze dan iets begrepen hebben van dat ontroerende slot, waarin berusting doorklinkt na de heftige smart van dat lijden en sterven? Dan ga je toch veel eerder rustig en stil de (kerk) zaal verlaten om dat indrukwekkende mooie moment zo lang mogelijk vast te h ouden?’ Zo was het de voorgaande keren steeds geweest. De muziekrecensist Carl Puhl schreef: ‘Traditie is om na een opvoering van de Matthäus-Passion niet te applaudisseren. Na een kerkdienst volgt gewoonlijk geen applaus (…) Deze traditie wordt gaandeweg doorbroken, omdat de betekenis en de inhoud van de tekst van onderschikt belang raakt aan de muziek en de zang.’ Helaas werd die traditie in Utrecht jongstleden zaterdag ook doorbroken. Een luid applaus volgde na de schone woorden (in onze taal overgezet): ‘Voortaan zal Uw grafgesteente voor het angstige geweten een behaaglijke peluw, en der ziele rustplaats zijn.’

• Overigens werd er vroeger ook geapplaudisseerd wanneer Augustinus een preek hield. Meerdere malen werd de prediking er zelfs door onderbroken.Toen Kohlbrugge in de Domkerk van Utrecht preekte, waren het de studenten die spontaan begonnen te applaudisseren toen hij zijn preek begon met het devies van de Utrechtse faculteit ‘Sol Iustitiae Illustra Nos (Zonne der gerechtigheid, verlicht Gij ons). Al deze voorvallen laten onverlet dat applaus niet in de kerk thuis hoort. Waarschijnlijk moet ik voor een volgende keer in een rooms-katholieke kerk zijn om de voluit Lutherse Mattheuspassion te beluisteren. Hoewel de ban over Luther niet is opgeheven, is het daar niet de gewoonte om te applaudisseren na de uitvoering van dit meesterstuk over de Meester. En anders… dan moet ik maken dat ik voor het applaus de kerk uit ben…

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen