WAT IS TOT GODS EER?

Prof.dr. M.J. de Vries is als natuurkundige en filosoof verbonden aan de Technische Universiteit Delft en lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond.

Het is nog niet zo lang geleden dat het Liedboek- 2013 verscheen. Nog recenter kwam een nieuwe editie uit van de bundel Op Toonhoogte. En nu ligt er dan wat in de wandelgangen wel de ‘bundel Schroten’ kan gaan heten. Aan de ene kant is het prachtig dat we steeds meer liedbundels krijgen om te zingen tot Gods eer. Tegelijk roepen ze de verzuchting op: ‘Weer een bundel met liederen die ook al in andere bundels staan.’ In elk geval kunnen de kerkenraden er weer tegenaan.

VRAGEN

Elke nieuwe uitgave roept de vraag op: zou dit de bundel kunnen zijn die we in de erediensten gaan gebruiken? Op menige kerkenraadsvergadering zal die vraag aan de orde komen. Wat is dan wijsheid?

Het is ook mogelijk dat de vraag opkomt: kunnen kerkenraden het zich permitteren om daar kostbare tijd aan te besteden? Zijn er geen belangrijker zaken als het gaat om geestelijk leiding geven? We leven in de laatste dagen. Er speelt zich een verwoede geestelijke strijd af tussen God en satan met de mens en de kerk als inzet. Wat is er niet een geestelijk verval in de gemeente? Dagelijks bijbellezen en gebed is voor velen geen gewoonte meer. De kennis van de Schrift en de belijdenis nemen steeds verder af. Huisgodsdienst is meer uitzondering dan regel.

Bovendien leven we in een wereld van milieuproblemen, vluchtelingenstromen, terreuraanslagen en economische onzekerheid, die ook de kerk zouden moeten bezighouden.

Het schreeuwt allemaal om geestelijke leiding. En dan gaat de kerkenraad praten over weer een nieuwe liedbundel. Is dat wel verantwoord?

EREDIENST

Ik zou het in dit artikel willen omkeren: kan een kerkenraad het zich permitteren om in de eindtijd niet over de liturgie te spreken? Is niet de eredienst de kern van het gemeentezijn en is daarom het spreken daarover niet een essentieel middel om geestelijk leiding te geven in een tijd van geestelijke strijd, geestelijk verval en maatschappelijke verwarring? Als er ergens toerusting plaatsvindt voor de strijd, geloofskennis kan worden opgedaan en bijbels licht kan vallen op de verbijsterende gebeurtenissen in de samenleving, dan is het in de kerkdienst. Dat is het moment waarop de gemeente voor Gods aangezicht samenkomt om woorden van eeuwig wel en wee te horen en om daar biddend, belijdend, gevend en… zingend op te reageren.

Hoeveel mooie activiteiten er door de week ook in de gemeente plaatsvinden, niets kan de rijke betekenis van de eredienst vervangen. In die eredienst gaat het om de eer van God. Dan is het beste nog niet genoeg.

Altijd mag de gemeente erover nadenken hoe de eer van God nog meer tot zijn recht kan komen in de manier waarop de eredienst gestalte krijgt. Vergaderingen over de liturgie zijn, mits op de juiste wijze ingevuld, bepaald geen verspilde tijd.

Kan een kerkenraad het zich permitteren om niet over liturgie te spreken?

BEZINNING

Nu zal een aantal kerkenraden met de bezinning over de nieuwe bundel van ds. Schroten en de zijnen snel klaar zijn. Zij willen bij voorbaat geen veranderingen. De psalmen zijn voldoende om alles wat in de Bijbel wezenlijk is te bezingen. Niet alleen de Vader, maar ook de Zoon en de Geest hebben in de psalmen Hun plaats, zij het dat Zij niet altijd rechtstreeks bij Hun namen genoemd worden. Andere kerkenraden zullen nieuwsgierig zijn naar de psalmberijming waarvoor gekozen is. Zij ervaren niet alleen een probleem van verstaanbaarheid bij de psalmberijming van 1773, maar ook de problemen van de Verlichtingstermen (Opperwezen, deugd, plicht, en het woord ‘Heer’, dat ondanks de komma die er later overal achter gezet is, nog steeds de voorkeur van de remonstrantse dichters verraadt). Mogelijk biedt de nieuwe bundel een goed alternatief voor ‘1773’. Weer andere kerkenraden hebben al liederen ingevoerd en gebruiken daarvoor de bundel Op Toonhoogte. Zij ontdekten wellicht de bezwaren die daaraan kleven en die voortvloeien uit het feit dat die bundel niet vanuit liturgisch gebruik als doel is samengesteld. Hoe dan ook, elke kerkenraad zal zich op de een of andere manier tot deze bundel moeten verhouden.

ARGUMENTEN

Het is daarbij van wezenlijk belang welke argumenten op tafel komen. Er liggen hier verschillende gevaren op de loer. Het eerste is dat de kerkenraad uit verlegenheid de beslissing maar bij de gemeente legt. Er wordt een enquête georganiseerd omdat de kerkenraad meer belang stelt in draagvlak dan in bijbelse argumenten.

Natuurlijk is het goed om de stem van de gemeente te horen. De nieuwtestamentische gemeente is, als het goed is, niet alleen horig, maar ook mondig (een eerder jaarthema van de Gereformeerde Bond). Maar de stem van de gemeente moet niet de enige zijn die in de kerkenraadsbeslissing telt.

Een wellicht nog groter gevaar is het wanneer kerkenraadsleden zichzelf gaan zien als belangenbehartigers van een bepaalde ‘doelgroep’ in de gemeente. Dan wordt het binnen de kerkenraad een kakofonie van tegengestelde stemmen. Bij beide genoemde gevaren blijft de ene stem die doorslaggevend zou moeten zijn ongehoord.

HOOFDVRAAG

Het moet in alle overwegingen gaan om de vraag: wat is het meest tot Gods eer? Als dat de hoofdvraag wordt, kan het antwoord om het bij de psalmen te houden een volstrekt legitiem antwoord zijn. Dan nog moet de vraag gesteld worden in welke berijming de Schrift het meest recht gedaan wordt. Maar het is evenzeer legitiem om ook andere schriftgedeelten in berijmde vorm te willen zingen om ook Christus en de Geest bij Hun namen te noemen. Daarin spreekt immers evenzeer Gods woord als in de psalmberijmingen, afhankelijk van de schriftnabijheid van de berijming uiteraard. Het zingen van meer of minder ‘vrije’ liederen vraagt nadrukkelijker om toetsing. Aangezien die in gedrukte bundels al door de samenstellers verricht is, komt die neer op het nagaan of de samenstellers er in geslaagd zijn alleen bijbels verantwoorde liederen op te nemen. Eventueel worden er afspraken gemaakt over welke liederen wel en welke niet gebruikt worden. Zolang er maar gedacht wordt vanuit het besef dat wij niet kunnen doen met de liturgie wat we willen, maar dat het zoeken naar Gods eer centraal moet staan. Dat alleen kan de gemeente geven wat ze nodig heeft in de strijd van de eindtijd. Dat alleen kan de gemeente tillen op het niveau van een gemeenschap die weet wat ze belijdt en dat krachtig uitdraagt. Dat alleen maakt de eredienst tot een feest, waarin de lof en aanbidding als liefelijk reukwerk opklimmen tot voor Gods troon. Dat mag kerkenraden bezighouden, juist in onze tijd.

Het is legitiem om ook andere Schriftgedeelten in berijmde vorm te willen zingen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen