BOEKBESPREKING

Niet heel lang na zijn boek over honderd jaar hervormd-gereformeerd jeugdwerk verscheen van de VU-historicus dr. Fred van Lieburg een wetenschappelijke jubileumbundel vanwege het tweehonderdjarig bestaan van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG). Opnieuw ligt er als vrucht van nauwgezet archiefonderzoek een fraai boek dat een historische dwarsdoorsnede op het snijvlak van godsdienst, taal en cultuur biedt. De auteur koos voor een thematische insteek, waardoor elk hoofdstuk als een zelfstandig wetenschappelijk opstel gelezen kan worden. Omdat het NBG altijd in een wereldwijd kader functioneerde, is het mondiale perspectief voortdurend aanwezig.

Van Lieburg maakt de langjarige worsteling van het NBG met het eigen profiel duidelijk. Vanouds wilde de vereniging als vrucht van godsdienstige verlichting het algemeen gebruik van de Bijbel bevorderen, en ging men voor de verspreiding van de Bijbel onder ‘alle gezindheden’. In die doelstelling vielen de Kanttekeningen bij de Statenvertaling af, omdat er afstand genomen werd van ‘leerstellige toevoegingen aan de Heilige Schrift’. Er was officieel geen visie op de klassieke belijdenisgeschriften. Deze én andere keuzen maakten dat het NBG vanouds een beperkt deel van het protestantisme tot haar aanhang rekenen kon.

Toen de democratisering en de verzuiling in Nederland ingang vonden, moest de vereniging zichzelf opnieuw uitvinden. Het onderscheid is subtiel, als ervoor gekozen wordt dat de bevordering van bijbelkennis niet en de bevordering van bijbelgebruik wel op haar weg ligt. Later sprak men over ‘bijbelbemiddeling’, hoewel men als particuliere christelijke organisatie niet in het vaarwater van de kerken wilde komen. Pas in 2013, bijna twee eeuwen na de oprichting, werd het NBG-mission statement aangepast tot het ‘dichtbij brengen van de Bijbel bij mensen voor wie de Bijbel relevant is’, waarmee de vanouds impliciete missionaire doelstelling losgelaten werd.

Van Lieburg noemt de modernisering van het protestantisme een uitdaging voor het NBG. Jarenlang was er debat over de vraag of en hoe de Statenvertaling gereviseerd mocht worden. Honderd jaar geleden al was er enigszins paradoxaal ‘onvrede over de Statenvertaling, ook onder hen die haar liefhebben’. Na de komst van de Nieuwe Vertaling in 1951 lazen nooit eerder zoveel protestanten dezelfde bijbelvertaling, hoewel ‘orthodoxe protestanten de Statenvertaling bleven zien als symbool van de kerk der vaderen’, inclusief theologie en geloofsbeleving. Waar de brede aanvaarding van de Nieuwe Vertaling ook gezien werd als uiting van moderne theologie, ontstond in 1966 de Gereformeerde Bijbelstichting. Terwijl de auteur vrij uitvoerig schrijft over de ‘Tukkerbijbel’, is het opvallend dat de HSV het met één bijzin moet doen. In een overzichtswerk als dit had ook de verantwoording van de Gereformeerde Bond over de NBV via het boekje Kanttekeningen bij de Nieuwe Bijbelvertaling genoemd kunnen worden.

In boeken als De wereld in vind je steevast ook aardige anekdotes, zoals de reactie van de paus op het plan van een aartsbisschop in Polen om bijbelverspreiding ter hand te nemen. Pius VII betitelde de bijbelgenootschappen als ‘eene listige uitvinding, eene pest, de omverwerping des geloofs, het grootste gevaar der zielen, eene goddelooze kunstgreep, de boosheid van een vervloekt Genootschap’. Ook daar zou de huidige Vaticaanbewoner Franciscus excuus voor mogen maken… Nog altijd is het NBG een vitale organisatie. Alleen daarom al is het de moeite waard via deze breed opgezette studie kennis te nemen van haar geschiedenis.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen