BOEKBESPREKING

Ruim 1400 pagina’s geschiedenis van de Rooms-Katholieke Kerk, geschreven door de docent kerkgeschiedenis aan het grootseminarie van Rolduc in het bisdom Roermond en het grootseminarie De Tiltenberg in het bisdom Haarlem-Amsterdam. Het wordt aangeduid als een ‘handboek’. Dat is het ook. In elke band treft men aan het begin de opsomming aan van de honderden aan de orde gestelde thema’s, die uiteraard in onderling verband staan maar ook afzonderlijk te lezen zijn.
De uitgave is onderverdeeld in vijf delen: ‘De vroege of oude kerk (tot ca 500)’, ‘De Middeleeuwen (500-1500)’, ‘De nieuwe tijd (ca.1500-1815)’, ‘De nieuwste tijd (1815-2000)’ en ‘De kerk aan het begin van het Derde Millennium’. En elk onderdeel is weer verdeeld in subthema’s. Bijvoorbeeld in het hoofdstuk over de vroege kerk: ‘De tijd van de openbaring (tot 100)’, ‘De vervolgde kerk (100-311)’ en ‘De kerk na de omkeer van Constantijn’. En het derde deel begint met een tweehonderd pagina’s tellend hoofdstuk over ‘Katholieke hervorming en reformatie’, een hoofdstuk waarin alle zaken en personen, die bij en tussen Rome en de Reformatie een rol speelden, voorbijkomen.
Het allereerste hoofdstuk (Band 1) eindigt bij het jaar 100. De schrijver licht dit toe. Omstreeks dit jaar werd het voor de gelovigen steeds meer duidelijk dat ‘een spoedige wederkeer (parousia) van de verrezen Heer’ niet te verwachten was. Vanaf die tijd kreeg ‘de profilering van de plaatselijke kerk en het veiligstellen van het geloof’ meer nadruk. Men ging zich zorgen maken over ‘het behoud van de door Jezus Christus geopenbaarde geloofswaarheid’. Dat hadden de schrijvers van het Nieuwe Testament ook al gedaan. Maar na het afsluiten van de openbaringsperiode bleef het verlangen daartoe bestaan.
De leer kwam tot ontwikkeling. Zo ontstond naast de openbaring de Traditie, over het gezag waarvan Rome en Reformatie later diepgaand zouden gaan verschillen, al was er grosso modo gemeenschappelijkheid inzake de oudchristelijke confessies.
Zo trekken de perioden in de geschiedenis van de kerk van Rome voorbij. Ook wij zijn katholiek is de titel van een boek uit protestantse hoek van enkele jaren geleden. De toevoeging ‘Rooms’ in de titel van deze geschiedschrijving zou hier te prefereren zijn geweest.
Zo valt er ook op het woordgebruik vanuit protestants gezichtspunt af te dingen. Veelvuldig valt het woord heilig. Dat Rome in de vroege christenheid een centrale plaats kreeg, was te danken aan het feit dat de ‘heilige Petrus’ en ‘de ‘heilige Paulus’ er waren geweest, ‘tot in de marteldood’. Zij hadden daar het onvervalste Evangelie verkondigd. Daarom werd Rome de plaats waar de christenheid zijn moest inzake geloofsvragen. In de Schrift vindt men die aanduiding ‘heilig’ voor personen niet, ze ontstond in de Traditie. De bisschoppen van Rome werden zo de opvolgers van de ‘heilige’ Petrus, hetgeen leidde tot het pausschap. De ontwikkelingen in de Traditie worden intussen minutieus beschreven, over de ambten, de concilies, het celibaat, de opeenvolgende pausen; alles beschreven in samenhang met flankerende andere denominaties, zoals de verschillende stromingen in de Reformatie. De kerkelijke misstanden in de Middeleeuwen, die uiteindelijk de Reformatie opriepen, worden eerlijk beschreven, alsook de Reformatie zelf, zij het dat enkele typeringen van Luther en Calvijn niet vrij zijn van eenzijdigheden. Bij Luther ‘vertroebelde’ bijvoorbeeld zijn zicht op het huwelijk, nadat hij de celibaatsgelofte verbroken had.
In het laatste hoofdstuk geeft de auteur aandacht aan de huidige paus, Franciscus. Deze brengt, zegt hij, ‘een geheel ander levensgevoel mee op de zetel van de heilige Petrus dan zijn Europese voorgangers’. Een mensenmens zeggen we vandaag. In zijn conclusie is de auteur echter ambivalent. Iedere paus doet het ‘op eigen wijze’ zegt hij. ‘Geloof en kerk blijven echter altijd hetzelfde.’ ‘Dus ook de kerkleer?’, vraag ik dan. ‘De toekomst zal leren’, zo sluit hij af, ‘of het onderricht van de huidige paus zal brengen tot ‘een verdiepte beleving van het geloof en het ontvangen van de sacramenten, tot missie en caritas.’
Het boek staat boordevol geschiedenis, niet alleen over de Rooms-Katholieke Kerk en het is voorzien van 1620 noten. Ga er maar aanstaan! Zo’n lijvig werk had overigens wel een steviger cover verdiend.

J. VAN DER GRAAF, HUIZEN

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen