BOEKBESPREKING

Ton Ouwerkerk
Verborgen teugel. Calvijn over Gods voorzienigheid en het kwaad in zijn preken over het boek Job.
Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer; 394 blz.; € 29,50.
Wat is de verhouding tussen Gods voorzienigheid en de relatieve zelfstandigheid van het kwaad (en van de boze) in Calvijns preken over Job? Op deze vraag heeft Ton Ouwerkerk, voorheen hervormd predikant, een antwoord gezocht in een lijvige studie. Qua vormgeving en opbouw dient deze studie zich aan als een dissertatie, maar ze is als zodanig niet aangeboden aan een universiteit. Het boek is wel voorzien van een boeiend Ten geleide van de hand van dr. E.A. de Boer, hoogleraar aan de Theologische Universiteit Kampen. Hij gaat in op het lijdensonderwijs van het boek Job in de eeuw van de Reformatie.
Calvijn heeft in de periode februari 1554 tot maart 1555 niet minder dan 159 preken over het bijbelboek Job gehouden. De vraag waarom Calvijn na zijn serie preken over de profeet Ezechiël gekozen heeft voor het boek Job, wordt uitvoerig behandeld. Er zijn in de preken zelf geen aanwijzingen te vinden dat de felle debatten over predestinatie en voorzienigheid die in de jaren vijftig in Genève gevoerd zijn, de directe aanleiding vormden om dit bijbelboek te kiezen.
Voordat in het omvangrijke zesde hoofdstuk naar de preken geluisterd wordt, heeft Ouwerkerk er voor gekozen om eerst een analyse te geven van Calvijns spreken over voorzienigheid in de verschillende uitgaven van de Institutie. Vervolgens onderwerpt hij het geschrift De eeuwige voorbeschikking Gods (1552) aan een nadere analyse en bestudeert hij Calvijns gebruik en herformulering van filosofische causaliteitsconcepten.
Na tweehonderd pagina’s wordt de auteur de gids die zijn lezers door de grote serie preken heen leidt. Voor wie gelooft, is het een belangrijke les om te weten dat de duivel in toom wordt gehouden. Satan kan niets doen ‘tenzij dit hem van boven wordt toegestaan’.
In de preken over Job leren we ‘dat ons ware leven en ons blijvend geluk ons daar boven is bereid’.
Het is een goede zaak dat Ouwerkerk in een grondige studie aandacht heeft gevraagd voor de belangrijke serie preken over het boek Job. Mijn kritiek richt zich op de manier waarop hij met zijn onderzoeksmateriaal is omgegaan. Het gaat om preken – woorden die vanaf de kansels van de verschillende kerken in Genève aan de hoorders zijn meegegeven. In dit onderzoek zijn de preken helaas te weinig als preken gehonoreerd en toch gebruikt als bouwstenen voor een systematische studie.
Nog voordat naar de preken zelf geluisterd is, wordt al gesteld:
‘Calvijn mag dan afkerig zijn van wijsgerige scholastiek, zijn prediking draagt wel sporen van de gereformeerde scholastiek en is in die zin als scholastieke prediking te duiden.’ (pag. 53) Als dat al zo zou zijn, dan zou dat alleen achteraf geconcludeerd mogen worden.

W.H.TH. MOEHN, HILVERSUM

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen