NAUWE SAMENHANG

In de Septuaginta (de Griekse vertaling van het Oude Testament) worden ze aangeduid als Esdras B/1 en B/2. De hoofdstuknummering loopt hierbij door, zodat Nehemia 1 wordt aangeduid als hoofdstuk 11 van 2 Ezra. In de Vulgata (de Latijnse vertaling van de Bijbel) wordt gesproken over 1 en 2 Esdras/Ezra. Ook in vroege Hebreeuwse handschriften komen de boeken Ezra en Nehemia als één geheel voor. Flavius Josephus en de Talmoed nemen de boeken eveneens soms samen. In de Hebreeuwse Bijbel (Biblica Hebraica) wordt die eenheid onderstreept, doordat Nehemia 3:22 als het middelste vers wordt aangeduid van beide boeken. Pas aan het eind van Nehemia staan de gebruikelijke aantekeningen op beide boeken.

BEDOELING

Er blijkt dus een nauwe samenhang of zelfs eenheid te bestaan tussen Ezra en Nehemia. In beide boeken staan lange lijsten met namen, speelt de Perzische overheid een grote rol in het herstel van stad en tempel, is er tegenkanting van vooral de Samaritanen, wordt nadruk gelegd op het gehoorzamen van de wet van God en spelen belangrijke leiders een grote rol (Ezra en Nehemia).

Als we Ezra-Nehemia als een oorspronkelijke eenheid kunnen zien, scherpt dit onze blik voor de uiteindelijke bedoeling van dit geschrift: de zorg voor Israël als een gemeenschap die God dient in Zijn tempel en naar Zijn wil leeft. Aan dit doel werkt zowel Nehemia als Ezra mee. En om dit doel te verwerkelijken, moeten zelfs de politieke omstandigheden bijdragen, ondanks de vijandschap die er is.

KRONIEKEN

Er is echter niet slechts een nauwe verbondenheid tussen Ezra en Nehemia onderling, maar ook met de boeken van de Kronieken. Dit blijkt vooral uit het feit dat het slot van 2 Kronieken 23 (vers 22-23) gelijkluidend is met Ezra 1:1-2.

Dit maakt Ezra en Nehemia tot een logisch en literair vervolg op 1 en 2 Kronieken. In de Joodse traditie wordt Ezra’s naam nogal eens verbonden met Kronieken; hij zou er een van de auteurs van zijn. Of dit historische grond heeft, weten we niet.

In het oudtestamentische onderzoek worden de boeken Kronieken, Ezra en Nehemia vaak aangeduid als het Chronistisch geschiedswerk, wat er vanuit gaat dat ze uiteindelijk op één eindredactor teruggaan, of deze kroniekschrijver nu Ezra of een ander (groep anderen) geweest is.

Tegenwoordig wordt de eenheid tussen Kronieken en Ezra en Nehemia wat losser gezien. Buiten kijf staat echter dat veel thema’s die in Ezra en Nehemia spelen ook in Kronieken voorkomen, zoals de nadruk op de tempel(-dienst), met daarbij de plaats van priesters, levieten (zangers, poortwachters) et cetera. Ook in Kronieken vinden we eindeloze geslachtslijsten en opsommingen.

Op hun eigen manier vertellen deze iets van de trouw en heiligheid van God en Zijn dienst.

DAVID

Anders dan in Kronieken, wordt de naam van David niet vermeld in Ezra en Nehemia. Dat is logisch. Geen enkele Davidszoon telde toen nog mee. Dit betekent echter niet dat de verwachting van een nieuwe Davidszoon uitgeblust was. Het verzwijgen ervan kan te maken hebben met de politieke situatie. De Perzische overheid zal een al te nadrukkelijk spreken over de nieuwe koning niet direct gewaardeerd hebben. Uiteindelijk waren en bleven de Joden in die tijd een onderdrukte natie, zonder al te veel politieke en gods-dienstige zelfstandigheid. De Perzen waren de hoogste baas. De provincie Yehud, waar de meeste Joden woonden, was slechts een klein deeltje van het enorme Perzische rijk.

De herhaling van het slot van Kronieken en het begin van Ezra onderstreept wel dat de verwachting van de uiteindelijke vervulling van Gods beloften doorging. En dat betrof ook de verwachting van de – niet genoemde – Messias.

PLAATS IN DE CANON

Er is nog een bijzonderheid die niet onvermeld mag blijven. In onze canon (lijst met gezaghebbende bijbelse geschriften) staan de boeken Kronieken en Ezra en Nehemia na Koningen in de categorie historische boeken. In de Hebreeuwse Bijbel staan deze boeken in de Geschriften, de laatste afdeling van de Hebreeuwse Bijbel (Tenach). Het is niet geheel duidelijk waarom deze historische boeken bij de Geschriften zijn ingedeeld. Het kan te maken hebben met de late datum waarop ze geschreven zijn.

Nog opmerkelijker is het feit dat in de Hebreeuwse Bijbel Ezra en Nehemia vooraf gaan aan Kronieken. Historisch volgt het erop, maar in de orde van de Hebreeuwse Bijbel gaat het eraan vooraf. Over de reden ervan bestaan diverse meningen. Verschillende onderzoekers wijzen erop dat Kronieken later dan Ezra en Nehemia canoniek verklaard is. Anderen zien er juist een bewuste theologische keuze in: het boek Kronieken eindigt met het opgaan naar Jeruzalem, wat een opmaat zou zijn naar het Nieuwe Testament. Of dit laatste helemaal juist is, is echter niet duidelijk. Onder andere omdat niet elke Hebreeuwse bijbeluitgave deze volgorde heeft en afsluit met Kronieken. Wat de oorspronkelijk volgorde is, is dus niet zonder meer vast te stellen. De plaats die deze boeken in de Joodse canon hebben, roept echter wel vragen op.

Dr. A.J. van den Herik is predikant van de hervormde gemeente te Moerkapelle.

Volgende keer het slot, over de theologische betekenis van Ezra en Nehemia.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen