HET BELEIDSPLAN

De plaatselijke regeling en het beleidsplan moeten twee afzonderlijke documenten zijn. Is deze reactie een staaltje van doorgeschoten regelgeving en kerkelijke bureaucratie? Nee, de plaatselijke regeling en het beleidsplan zijn verschillende documenten. Die twee moeten we niet verwarren.

PLAATSELIJKE REGELING

De plaatselijke regeling bevat bindende regelgeving, daaraan móét iedereen zich houden. Als daarin staat dat er alleen ouderlingen-kerkrentmeester zijn (door de gemeente verkozen), mag de kerkenraad niet zelf een kerkrentmeester-niet-ambtsdrager benoemen. Als de plaatselijke regeling niet bepaalt dat er bij volmacht kan worden gestemd, mogen bij verkiezingen volmachtstemmen niet worden aanvaard. Als niet in de verkiezingsregeling is vastgelegd dat de verkiezing van een nieuwe predikant door de kerkenraad geschiedt, moet de verkiezing plaatsvinden door de stemgerechtigde leden. Kortom: de plaatselijke regeling maakt deel uit van de kerkelijke wetgeving.

BELEIDSPLAN

Van heel andere orde is het beleidsplan. Daarin gaat het over voornemens van beleid. Het beleidsplan maakt duidelijk waar de gemeente voor staat, wat zij de komende vier jaar van plan is en hoe zij dat wil bereiken. Het helpt de gemeente om keuzes te maken en knopen door te hakken. Daarin kunnen ook allerlei deelterreinen aan de orde komen, zoals vrijwilligers, jeugd, gebouwen, diaconaat, en kerkmuziek.

Het is mij opgevallen dat de beleidsplannen niet alleen steeds uitvoeriger worden – ik kreeg er een onder ogen die was ingedeeld in 125 paragrafen – maar dat ze ook van karakter dreigen te veranderen. Dan wordt er niet in beschreven waar de zwaartepunten van het beleid voor de komende jaren liggen, maar staat in het beleidsplan hoe wij besloten hebben het te doen. Daar mag dan niet van worden afgeweken. Een kerkenraad schrijft: ‘Wij hebben een beleidsplan dat hoofdzakelijk is opgebouwd uit besluiten die door de kerkenraad genomen zijn.’ In die gemeente stelde de lidmaten-vergadering het beleidsplan vast en wijzigde dit. In feite hebben daarmee de vroegere besluiten van de kerkenraad kracht van wet gekregen. De kerkenraad mag daar niet meer van afwijken, behalve dan met toestemming van de gemeente. Hij heeft daarmee in feite al zijn beleidsverantwoordelijkheid uit handen gegeven.

ONJUIST

Dat is kerkordelijk onjuist: ordinantie 4-8-5 zegt dat de kerkenraad een beleidsplan opstelt waarbij de leden van de gemeente gelegenheid krijgen hun mening kenbaar te maken. Daarna stelt de kerkenraad het beleidsplan vast. Ik vind het daarnaast vooral principieel onjuist. In onze kerkorde heeft nooit de vergadering van lidmaten het laatste woord, behalve bij de verkiezing van de ambtsdragers van de gemeente. Een lid-matenvergadering die beslist, is kenmerkend voor het congregationalisme en past niet in het gereformeerde kerkrecht. Wij hebben een presbyteriaal-synodale kerkorde. Dat wil zeggen: plaatselijk is het presbyterium (de kerkenraad) de ambtelijke vergadering die beslist. We geloven dat Christus Zijn gemeente regeert door middel van de ambten (art. 30 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis).

Natuurlijk is goed overleg met de gemeente van belang, zeker in deze tijd. De inspraak van de gemeente moeten we serieus nemen. Maar het is de kerkenraad die beslist, hij heeft een eigen verantwoordelijkheid.

Het is ook niet goed als een kerkenraad gebonden is aan eerdere besluiten, immers dan beslist de vroegere kerkenraad. Consistentie in het beleid is belangrijk: een kerkenraad moet zich niet het hoofd op hol laten brengen door de laatste hype, zoals dat in de samenleving vaak gebeurt. Wel moet hij openstaan voor veranderingen. Nieuwe vragen in een veranderende context vragen om nieuwe antwoorden.

CONVENANT ALBLASSERDAM

Een aantal gemeenten heeft het Convenant van Alblasserdam onderschreven en verwijst in het beleidsplan naar dat document of het is als bijlage toegevoegd.

Daarin wordt onder meer het volgende verklaard:

4. Als kerkenraad en gemeente belijden wij dat tot ambtsdragers van de gemeente – zowel ouderlingen als diakenen – door wettige verkiezing geroepen en bevestigd dienen te worden mannenbroeders, belijdende leden van de kerk en vervuld met de Heilige Geest.

5. Als kerkenraad en gemeente belijden wij dat het huwelijk tussen man en vrouw een instelling van God is en als zodanig heilig gehouden dient te worden. Alternatieve samenlevingsvormen zijn onbijbels en daarom censurabel. Daarom zal de kerkenraad op bijbelse wijze tucht oefenen over hen die deze instelling van God ontkrachten.

Het moderamen van de generale synode heeft destijds in het Convenant een aantal wijzigingen voorgesteld, maar aangegeven de keuze die gemeenten voor het Convenant hebben gemaakt, positief te duiden. Daarbij schreef het moderamen aan de classis Alblasserdam: ‘De kerk als geheel staat voor de door haar in de kerkorde gemaakte keuzes. Maar zij zal ook aan de gemeenten – waar dat maar enigszins mogelijk is – de ruimte bieden om binnen dat kader eigen keuzes te maken en die te handhaven voor het leven en werken van de gemeente.’

UITGANGSPUNT

Ook wanneer een kerkenraad het Convenant heeft ondertekend, geldt dat als beleidsvoornemen en wil dat niet zeggen dat deze plaatselijk kracht van wet heeft verkregen. Uitgangspunt blijft het kader van de kerkorde dat alle belijdende leden voor de ambten verkiesbaar zijn en toegang hebben tot de sacramenten. De kerkenraad kan als visie uitdragen dat de ambten niet openstaan voor de vrouw, maar kan de gemeenteleden het recht niet ontnemen een vrouw voor te dragen en te verkiezen.

Bij de toelating tot de openbare belijdenis van het geloof en tot de sacramenten gelden de kerkelijke regelingen. De afhouding van het avondmaal is een vorm van kerkelijke tucht (ord.10-9-6) waarbij zorgvuldige procedures van toepassing zijn (ord.10-6, 10-7-1 en 10-10). Daarin staan ‘pastorale samenspreking en vermaan’ voorop (ord.10-6-2). Het is niet toegestaan groepen gemeenteleden collectief uit te sluiten van belijdenis en avondmaal. Een beleidsplan waarin staat dat belijdenis en avondmaal niet open staan voor andersgeaarden met een relatie, vervangt de pastorale verantwoordelijkheid van de kerkenraad door een algemene maatregel van bestuur.

Laat in het beleidsplan duidelijk uitkomen dat het om beleidsvoornemens gaat. Daarbij is het zaak te voorkomen dat de kerkenraad elke ruimte ontnomen wordt zijn ambtelijke verantwoordelijkheid uit te oefenen. Een beleidsplan is niet bedoeld om te kunnen afvinken wat bij ons wel of niet mag, maar een hulpmiddel voor de kerkenraad bij het uitoefenen van zijn pastorale taak en de zorg voor de gemeente.

Dr. P. van den Heuvel uit Bunnik is emeritus predikant en kerkrecht-deskundige.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen