LEVENSHEILIGING

Luther zegt het in zijn commentaar op de Galatenbrief zo: ‘De apostel vermaant dus de christenen ernstig, dat zij, nadat zij de zuivere leer van het geloof gehoord en aangenomen hebben, ook goede werken doen.’

Luther heeft het in dit verband over ‘wáárlijk (!) goede werken’. Het kan niet anders of deze vallen samen met wat Paulus ‘de vrucht van de Geest’ noemt.

DIENEND LEVEN

In het voorafgaande is een en andermaal geschreven over de vrijheid in Christus. De Galaten zijn geroepen om bevrijd te leven (5:13). Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Vrijheid kan ook worden misbruikt om je eigen gang te gaan en toe te geven aan de begeerten van het vlees. Dit kan uiteraard nooit Gods bedoeling zijn. Dan zou de door Hem geschonken vrijheid leiden tot wetteloosheid.

Daarom spoort Paulus aan tot een dienend leven dat in het teken van de liefde staat. Ondertussen wordt door de liefde heel de wet vervuld (5:14). Voor de onderlinge verhoudingen in de gemeenten is liefde heilzaam, in tegenstelling tot het ‘bijten en verslinden van elkaar’. Paulus gebruikt met opzet heftige woorden om het verwoestende effect hiervan te benadrukken.

Het is niet duidelijk of de apostel in vers 15 doelt op concrete conflictsituaties in Galatië of dat het om een algemene uitspraak gaat.

VLEES EN GEEST

Waar Paulus in dit gedeelte naar toe wil, is het appèl om door de Heilige Geest te wandelen. Om helder te krijgen wat dit inhoudt, schetst hij ook wat het níet is. Er is een groot contrast tussen de Geest en het vlees. Met vlees wordt de mens bedoeld zoals hij door de zonde geworden is. Diep in ons bevindt zich een bron van zondige hartstochten. Zodra de Geest in ons leven komt, geeft dit spanning. De Geest en het vlees staan lijnrecht tegenover elkaar, doordat ze tegen elkaar in begeren (5:17). Daardoor kan het enorm botsen in het leven van een christen. Het komt er vooral op aan dat we ons voortdurend laten leiden door de Heilige Geest. Dan zijn we niet onder de wet (5:18), omdat de Geest ons in de vrijheid van Gods genade plaatst en niet op het spoor van de verdienste zet.

Voor de gemeente is liefde heilzaam, in tegenstelling tot elkaar bijten en verslinden

WERKEN VAN HET VLEES

Paulus windt er geen doekjes om. Concreet benoemt hij de werken van het vlees. Er komt nogal wat voorbij. Kennelijk kende Paulus zijn tijd en wist hij wat er te koop was. Ruim vijftien werken benoemt hij: zonden op seksueel terrein, afgoderij (waarmee God wordt gekwetst), dingen waarmee mensen elkaar bezeren of erger, bedreigingen voor de gemeenten zoals onenigheid en valse leer, verslavingen. De opsomming is nog niet eens compleet, want Paulus besluit met ‘en dergelijke’. Als je eenmaal de werken van het vlees gaat benoemen, is het einde zoek.

Het zijn herkenbare dingen, die helaas ook in de kerk voorkomen. Paulus richt zich immers niet tot de wereld maar tot de gemeenten (!) in Galatië. Aangrijpend is het slot van vers 21: wie zulke dingen doen (zonder zich te willen bekeren), zullen het Koninkrijk van God niet beërven. Het gaat dus wel om de laatste ernst.

VRUCHT VAN DE GEEST

Hoe anders is de vrucht van de Geest. Het woordje ‘echter’ (5:22) duidt op een tegenstelling. Bij de uitingen van het vlees was er sprake van ‘werken’, omdat wij het zelf zijn die ze doen. Nu spreekt Paulus nadrukkelijk over ‘vrucht’ omdat deze niet door onszelf maar door de Geest wordt voortgebracht.

Vrucht in het enkelvoud – het gaat om één geheel waarvan de onderdelen niet van elkaar te scheiden zijn. Het is alles of niets. De vrucht van de Geest is te vergelijken met een sinaasappel die uit negen partjes bestaat (verreweg de meeste sinaasappels tellen dit aantal).

Voorop staat de liefde die principieel nummer één is. In het leven met God draait het primair om de liefde. Ook de blijdschap staat hoog genoteerd. Wie de verschillende aspecten die Paulus noemt op zich laat inwerken, ziet de gestalte van Christus oplichten. De Geest vernieuwt mensen naar Zijn beeld. Hij ging ons voor in geduld, vriendelijkheid, goedheid en zachtmoedigheid, enzovoort. Dan staat een leven niet op gespannen voet met de wet (5:23), omdat het juist spoort met Gods inzettingen.

Dankzij het kruis van Christus is de macht van ‘het vlees met zijn hartstochten en begeerten’ gebroken (5:24). Daarom is het mogelijk om te leven en te wandelen door de Geest. We zullen dan niet onszelf zoeken ten koste van anderen (5:26).

ZORG VOOR ELKAAR

Hoofdstuk 6 van de Galatenbrief draagt een wat meer algemeen karakter. Het gaat om vermaningen die een nadere uitwerking zijn van het leven door de Geest. Om te beginnen dringt Paulus aan op zorg voor elkaar. In het bijzonder als iemand een misstap begaat, wat maar zo (‘onverhoeds’) kan gebeuren. Binnen de gemeente mogen we elkaar dan niet laten vallen, maar zijn we juist geroepen om elkaar terecht te brengen. En hoe! Niet vanuit de hoogte maar ‘in een geest van zachtmoedigheid’ (6:1).

Een kernwoord vinden we in vers 2: ‘Draag elkaars lasten.’ In de praktijk kan dit van alles betreffen. Het leven kent een veelheid aan moeite, verdriet, angst, pijn, problemen en beschadigingen. Wij kunnen de lasten van een ander niet overnemen – dat hoeft ook niet. Maar we hebben elkaar wel te steunen in de navolging van Christus. En zo wordt Zijn wet vervuld. Opnieuw zien we dat Paulus de wet volledig honoreert, maar dan wel in het kader van de levensheiliging. Het vervullen van de wet vraagt nederigheid. Hoe zou je anders oprecht naast een ander kunnen staan? Eigendunk is volgens Paulus zelfbedrog (6:3). Wie zichzelf eerlijk beproeft, loopt niet te koop met eigenroem (6:4). En dan trekt de apostel in vers 5 een lijn naar het eindgericht: ‘Ieder zal zijn eigen pak dragen.’ Hiermee wordt bedoeld dat ieder mens tegenover God zelf verantwoordelijk is voor zijn of haar leven. We kunnen ons niet verschuilen achter een ander.

In vers 6 maakt Paulus een min of meer losse opmerking over de zorg voor wie onderwijs geven vanuit het Woord. Hierbij gaat het niet zozeer om ‘het levensonderhoud van de prediker’ als wel om ‘het levensbehoud van de luisteraars’ (J. van Bruggen).

ZAAIEN EN OOGSTEN

Met behulp van een beeld maakt Paulus duidelijk dat ons leven nú gevolgen heeft voor stráks. Het leven heeft iets van ‘zaaien’. Wat we nu zaaien, wordt in de toekomst geoogst. God laat niet met Zich spotten (6:7), maar neemt ons serieus. In dit verband laat Paulus het verschil tussen vlees en Geest weer terugkomen, als hij twee verschillende manieren van leven (zaaien) noemt. Zaaien in het vlees leidt tot het verderf, zaaien in de Geest tot het eeuwige leven (6:8). Opnieuw proeven we in de Galatenbrief de laatste ernst. Concreet spoort Paulus zijn lezers aan om niet moe te worden om goed te doen. In principe geldt dit allen die op onze weg komen, maar in het bijzonder ‘de huisgenoten van het geloof’ (6:10). De apostel zal niet bedoelen dat we ons minder bekommeren om niet-gelovigen, maar wel dat de eerste verantwoordelijkheid binnen de gemeente van Christus ligt. In onze situatie hebben we te denken aan Gods wereldwijde kerk.

EIGENHANDIG

De slotpassage van de brief heeft Paulus eigenhandig geschreven. Het was niet ongebruikelijk dat een brief werd gedicteerd, terwijl de afzender – als ondertekening – zelf de laatste regels voor zijn rekening nam. Het bijzondere is wel dat Paulus grote letters gebruikt (6:11). Heeft dit soms te maken met de oogkwaal die in hoofdstuk 4 al even ter sprake kwam? Of moet de grootte van het schrift dienen om het belang van zijn boodschap te benadrukken?

Doorslaggevend is of we een nieuwe schepping in Christus zijn

In ieder geval komt Paulus terug op de kern waar het in de Galatenbrief om draait: het punt van de besnijdenis. Nog één keer laat hij zich scherp uit over de dwaalleraars die van de Galaten eisen dat ze zich laten besnijden (6:12-13).

Hun motieven zijn minder zuiver dan het lijkt. Ze willen vervolging vanwege Jezus’ kruis ontlopen. Kennelijk biedt het bescherming om besneden te zijn (hoe dit precies het geval was, is moeilijk te achterhalen). Bovendien wordt de besnijdenis gezien als iets waarop een mens zich tegenover God kan beroemen. Alsof je als besnedene een streepje voor hebt bij de Heere. Zou het waar zijn?

Paulus maakt hier korte metten mee. Hij wil en kan zich alleen beroemen op het kruis van Christus (6:14). Daardoor leidt de apostel een gekruisigd bestaan. Wel of niet besneden zijn telt niet mee.

NIEUWE SCHEPPING

Doorslaggevend is of we een nieuwe schepping zijn in Christus (6:15). Dan delen we in Gods vrede en barmhartigheid, ook al kun je in de dienst van de Heere veel moeten lijden. Paulus wist daar alles van. Zijn lichaam was getekend door martelingen die hij heeft ondergaan (6:17).

Laten we er niet overheen lezen dat Israël apart wordt genoemd (6:16). De Galatenbrief zou de indruk kunnen wekken dat Paulus zich tegen het Joodse volk als zodanig keert. Maar dat is absoluut niet het geval. God laat Israel niet los. Hij werkt onder Joden en heidenen.

Prachtig hoe in de zegen de genade van Christus centraal staat (6:18). Wordt in dit ene woord niet heel de brief samengevat? Behouden worden is van a tot z genade. Als dit érgens in de Schrift glashelder wordt, dan is het wel in de brief aan de Galaten. Vandaar dat deze brief Luther zo lief was.

Ds. J.C. Schuurman is predikant van de hervormde gemeente te Capelle aan den IJssel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen