GELOVEN IN DE SCHEPPER

Deze studie bestaat uit meerdere delen die nogal verschillend van karakter zijn. Het zou me niet verbazen wanneer sommigen die het eerste gedeelte van het boek waarderen, moeite hebben met het slothoofdstuk. En omgekeerd.

SCHEPPINGSGESCHIEDENIS

Hoe zit het dan met die verschillend getoonzette delen van het boek? De eerste hoofdstukken gaan vooral over de scheppingsgeschiedenis, Genesis 1-3, en dragen een nogal systematisch, hier en daar wat filosofisch, karakter.

Er komt heel wat aan de orde als het gaat over de vraag wat ‘scheppen’ is. ‘Scheppen is volgens Genesis 1 ‘dus niet iets maken uit niets’, maar: de chaos aan de kant drukken, zodat ruimte ontstaat voor leven en toekomst’ (p.31). Scheppen is dan ook niet een werk van een bepaalde tijd, maar een voortgaand proces.

Ook zegenen en de dingen op hun plaats zetten behoren ertoe. God ‘vergroot’ Zijn machtsgebied door te scheppen. De wereld is weliswaar niet het resultaat van een godenstrijd, maar het is wel zinvol om te denken aan een strijd die God voert. In de ballingschap en op Golgotha laat God de oerduisternis terugkeren. Voor de ‘staat der rechtheid’, de gedachte aan een oorspronkelijke perfectie, blijft weinig of geen ruimte over. Het kwade was er ook al voor de zondeval.

TOEGEPASTE THEOLOGIE

Na de geladen eerste hoofdstukken volgt een gedeelte waarin ds. Dekker, predikant van de hervormde gemeente van Waddinxveen, vanuit verschillende schriftgedeelten een aantal facetten van de schepping belicht. Onder andere Psalm 8, Spreuken 8 en Mattheüs 6 passeren de revue. De aanpak is hier wat meer exegetisch.

Het laatste hoofdstuk – dat wat los lijkt te staan van de rest – bevat een toegepaste theologie, waarin de schrijver ingaat op pluralisme en populisme in relatie tot de schepping. Welke levensvorm past het beste bij de menselijke natuur? Ds. Dekker komt tot een vrij positieve waardering van platteland en dorp, verbondenheid met de aarde, liefde voor volk, gemeenschap en volkskerk. Het cultuurchristendom wordt welwillend beoordeeld.

HARDE KANT

Ds. Dekker boeit en schokt in zijn boek. Hij beseft heel goed ‘dat sommige lezers sommige in dit boek verdedigde stellingen als verontrustend kunnen ervaren’. Meer dan eens heeft zijn werk iets speels en sprankelends. Ook lijkt hij soms wat te provoceren. Met name in het middengedeelte van Dit broze bestaan weet hij verrassende dingen op te graven vanuit de Schrift. Zijn grote kennis van theologie en filosofie staat buiten kijf. Hij wil staan voor zijn overtuiging.

Ook wil hij eerlijk zijn, als hij woorden over God spreekt die in onze oren hard klinken. Als het gaat over ‘het kwade’ in de schepping, dan dekt hij de dingen niet met zoete, lieve woorden toe. Het leven in onze wereld is niet maakbaar en is ook niet altijd een genoegen. God gaat vaak wegen die voor ons onbegrijpelijk zijn. Deze harde kant wordt niet weggemoffeld.

DRIJFZAND

Intussen blijven bij mij na het lezen van het boek nogal wat vragen haken. Misschien is dit wel de voornaamste: hoe lezen en ontvangen we onze Bijbel? Hoe verstaan we Gods Woord? De schrijver spreekt zelf al over zijn accepteren van de evolutietheorie en over de zondeval als een ‘onhistorische waarheid’, waardoor sommigen verontrust worden.

Hier is het verstaan van de Schrift in het geding. Ik kon, al lezend, niet ontkomen aan de constatering dat dr. Dekker de Schrift op meerdere punten onderwerpt aan de harde (?) dictaten van de moderne wetenschap. Hoewel, die dictaten blijken dan toch ook soms weer voorlopig te zijn. Zijn we dan niet op drijfzand terechtgekomen?

Het aanvaarden van de evolutietheorie is volgens de auteur onontkoombaar, ‘...omdat het onder de huidige consensus onredelijk is de evolutietheorie af te wijzen’ (p.81). ‘Ze is als zodanig ook geen probleem voor het christelijk geloof in God.’ Als we maar niet een alomvattende levensbeschouwing van haar maken (het evolutionisme).

De zondeval is tot een ‘onhistorische waarheid’ geworden, van betekenis, ook voor de theologie, maar geen historisch gebeuren. Ze is een mythe, niet ‘zo absoluut als in de traditionele interpretatie wordt voorgesteld. De val is meer iets dat geleidelijk gaat’ (p.55vv).

Door zijn overtreding komt de mens naast God te staan. ‘Er is zo ongeveer overeenstemming onder de exegeten dat Genesis 3 tot het genre ‘mythe’ behoort.’ Een bijkomend argument voor dit mythologisch karakter kan zijn dat het natuurwetenschappelijke wereldbeeld ‘de historiciteit heeft gefalsifieerd’.

SCHUIVEN

Geven we de moderne wetenschap te veel gewicht ten opzichte van het Woord van God, dan kan er veel gaan schuiven ten opzichte van het gereformeerde belijden.

Dat gebeurt dan ook. Ik duid heel kort aan: ‘de staat der rechtheid’, de zondeval als een daad van opstand tegen God, de verhouding tussen Adam en Christus, de visie op dood en duivel, de volgorde schepping-val-verlossing. Op elk punt is verschuiving zichtbaar.

De schrijver is wel erg onder de indruk van de moderne exegeten en systematici. Meer dan van de stem van de confessie en van het getuigenis van de kerk der eeuwen, zo komt het over.

Nu is dat ingrijpend genoeg, maar nog klemmender is deze vraag die bij me overblijft: hoe dient de Schrift zichzelf aan bij ons? Mag God Zelf tot ons zeggen wat Zijn Woord is en hoe we dat hebben te ontvangen? Lopen wij misschien het gevaar om dat wat de eeuwen door als bijbels spreken is aangemerkt, nu te scharen onder de ‘klassieke en traditionele interpretatie’?

WIJSHEID

Zijn er dan geen vragen als het gaat over geloof en wetenschap? Natuurlijk wel. Maar is het geen wijsheid om ook het betrekkelijke van de resultaten van de wetenschap in het oog houden? En te bedenken dat ‘zij die geloven niet haasten’? Christus zal Zijn leerlingen op Zijn grote dag nog heel wat laten zien. Geloof kent zijn aanvechtingen, maar ook... zijn tijd van uitzien en wachten.

Ik weet van de noodzaak van de uitleg van de Schrift door theologen. Maar het kan toch niet zo zijn dat er eerst een zodanige theologische en filosofische filtering moet plaatshebben voordat we een bééje doorkrijgen wat de Schrift echt wil zeggen? Hoe zouden mensen als die van Beréa (Hand.17) dan kunnen nagaan of het waar is wat in de prediking gezegd wordt? Moet ik, voordat ik mijn Bijbel open, eerst uitmaken binnen welke grenzen iets redelijk is? Is het vreemd dat ik al lezend aan Abraham moest denken? Hij geloofde op hoop tegen hoop.

Het lezen drukte mij met mijn neus op de vraag naar mijn opvattingen over Schrift en schepping. Het bracht me tot het belijden van onze Nederlandse Geloofsbelijdenis, artikel 3-7 en 12. Het deed me dat belijden meer dan ooit waarderen. Eén van beide lijkt me waar: of we maken Dit broze bestaan volgend, een geweldige stap voorwaarts (waarbij we veel van de gereformeerde theologie voorgoed moeten achterlaten) of we raken op die weg onnoemelijk veel kwijt van wat God ons in Zijn Woord aanreikt.

Ds. M. Goudriaan uit Ede is hervormd emeritus predikant.

N.a.v. Willem Maarten Dekker, ‘Dit broze bestaan. Over het geloof in God de Schepper’, uitg. Boekencentrum, Utrecht; 176 blz.; €19,99.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen