Behoeften kenbaar maken

Als twee autonome mensen samen een eenheid gaan vormen, komen ze niet als een onbeschreven blad het huwelijk in. Onze gezinsgeschiedenis geeft ons een startkapitaal mee. Onze wortels zijn daar ontstaan en onze patronen zijn daar gevormd.

Biografisch kapitaal

Elk gezin heeft zijn eigen interactiestijlen ontwikkeld. Je hebt zwijgzame gezinnen en gezinnen waarin ze het hart op de tong dragen. Er zijn gezinnen waarin ze elkaar ontzien en gezinnen waarin ze elkaar frank en vrij de waarheid zeggen.

Er bestaan gezinnen waarin alles heel rationeel benaderd wordt en gezinnen waarin het er erg emotioneel aan toe gaat. Je hebt gezinnen die conflicten aangaan en oplossen en je hebt gezinnen die conflicten vermijden en alles met de mantel der liefde bedekken.

Deze communicatiepatronen dragen we met ons mee. En dan hebben we het nog niet eens over karakterverschillen of man-vrouwverschillen. Al deze verschillen kunnen problemen opleveren die in een huwelijk opgelost en overbrugd moeten worden. Dat gebeurt luisterend en sprekend.

Luisteren

Leren luisteren moet je oefenen, het is een kunst, kopte dagblad Trouw onlangs. Het is een uitspraak van filosoof Michael Sandel, die als een hedendaagse Socrates over de wereld reist. Luisteren is het middel om dilemma’s op te lossen. Het is meer dan de woorden van de ander horen. Het is willen weten wat de ander denkt en voelt, wat hem beweegt, wat maakt waarom hij handelt zoals hij handelt. Het is de wil om de ander te begrijpen. Dat betekent dat je aan de ander vragen stelt, betrokken en oprechte vragen om de beweegredenen en overtuigingen van de ander te vinden. Luisteren staat de ander toe er te zijn, oordeelt niet en adviseert niet. De gave een goede luisteraar te zijn is de meest genezende gave die er is.

Wat maakt luisteren nu zo moeilijk? Onze denksnelheid is bijna drie keer zo hoog als onze spreeksnelheid. Dat betekent dat we heel snel in gedachten al een antwoord of een mening geformuleerd hebben, dat we al een oplossing weten, dat we de ander in de rede vallen, inbreken in het verhaal. Onderzoeken wijzen uit de we na zeventien seconden als raadgever al willen inspringen om onze oplossing aan te reiken of het verhaal over willen nemen.

Valkuilen

Er zijn nog meer valkuilen bij het luisteren. We kennen de analysator die alles gaat ontleden en gaat uitleggen hoe het zit. We kennen de autobiograaf die onderbreekt en invalt met zijn eigen ervaring en het verhaal overneemt. We kennen de geruststeller, de susser die zegt dat het allemaal wel meevalt.

Betrokken luisteren is werken, hard werken, je moet wat van jezelf inleveren. De Bijbel wist er al van en is daar onomwonden in: wie antwoord geeft voordat hij geluisterd heeft, is een dwaas. (Spr.18:13)

Naar elkaar blijven luisteren in een huwelijk wordt nog bemoeilijkt door de waan van de dag, door de gezinsdrukte, door de dagelijkse besognes. Het kan zomaar zijn dat we elkaar tussen het eerste tandje van ons oudste kind en het uit huis gaan van ons laatste kind als vanzelfsprekendheid zijn gaan beschouwen, als behorend bij de inventaris. Het kan gebeuren dat we de echte belangstelling voor elkaar zijn kwijtgeraakt of dat we elkaar zo door en door kennen dat we bij het eerste woord dat de ander zegt, al menen te weten wat er komt. Laten we het er dan samen over hebben en het gesprek aanzwengelen. Laten we elkaar de vraag stellen of we de goede aandacht en het goede oog hebben voor elkaar en of we de oprechte belangstelling voor elkaar hebben behouden.

Spreken

Spreken is de tweede poot van het in contact treden met elkaar. Zonder zelfonthulling, zonder uitspreken van je behoeften en van je gevoelens komt de verbinding slechts oppervlakkig tot stand en ontstaat er eenzaamheid in je huwelijk.

Dr. Sue Johnson, de auteur en bedenker van de relatietherapie met de focus op emoties, schreef in haar boek Houd me vast: ‘Als we niet leren om onze partner op een authentieke manier onze hechtingsbehoefte te tonen, dan is de kans dat die behoefte bevredigd wordt minimaal. We moeten die boodschap luid en duidelijk uitzenden zodat onze partner deze kan opvangen.’

Zwijgen om de lieve vrede bouwt muren op en verbreekt de verbinding. Je haalt de ophaalbrug op en verschanst je op je eigen eiland. Niet elk akkevietje hoeft eindeloos besproken te worden, maar de behoeften en gevoelens die er toe doen, moeten op tafel. Nu kan het zijn dat in een bepaalde periode de een de ander meer tot steun moet zijn en zichzelf moet wegcijferen. Als dat een blijvende situatie wordt en de ene partner emotioneel te veel op de ander steunt en te weinig steun teruggeeft, kan deze disbalans nare gevolgen krijgen. Durf aan te geven wat je nodig hebt. Het is beter te geven dan te ontvangen, zegt de Bijbel. Geven is ook gemakkelijker dan iets vragen voor jezelf. Iets vragen toont kwetsbaarheid en zwakheid. Maar in het huwelijk is het een kracht en is het nodig, zodat beide partners wederzijds hun behoeften en verlangens kenbaar maken.

Emoties

Emoties zijn lastige dingen, soms zijn ze onvindbaar, soms zijn ze in een oogwenk door iets opgeroepen. Ze vertellen ons wat belangrijk is, zij geven richting aan ons handelen, ze zijn ons innerlijke kompas.

Mannen en vrouwen verschillen hierin; mannen zijn veelal rationeler ingesteld dan vrouwen, die vaak hun gevoelens delen voordat zij een oplossing gevonden hebben. Laten we elkaar daar de ruimte voor geven. Realiseer je wel dat de ander merkt aan je lichaamstaal dat je ergens mee bezig bent of dat je stiller bent dan normaal. Deel achteraf je denkproces wel met elkaar. Soms moet je emoties leren zoeken door met je emotionele lift naar beneden te gaan en verbinding te maken met jezelf om zo de verbinding met de ander te kunnen maken.

Anderzijds kunnen we juist door heftige emoties die er ongecontroleerd uitkomen, veel schade berokkenen. De ander schrikt, trekt zich terug, schiet in de verdediging of valt juist aan. Vaak vergeten we van schrik een gevoelserkenning te geven aan de ander, een reactie die juist helend kan werken.

Een time-out is dan vaak een goede optie. Ook dan is het belangrijk af te dalen in je emotionele lift en te vinden wat je nu echt dwars zit om daar doordachte en niet kwetsende woorden voor te vinden. En het beste advies aller tijden blijft: zet je verwijt om in een wens.

Geweldige waarden

We moeten in ons huwelijk de strijd met onszelf aan. Veel mechanismen in onszelf zijn egocentrisch, draaien om onszelf, het zijn Adamsmechanismen. Waar we naar buiten toe de schone schijn nog wel eens kunnen ophouden, zijn we in ons huwelijk vaak onszelf en lopen we juist daar tegen ons egocentrisme aan. Een goed huwelijk kost iets van jezelf, het vraagt offers, je steekt er veel in. Het tekent je en het vormt je. Je verdraagt veel en je stopt er veel geduld in. Maar het geeft ook ongelofelijk veel: begrip, steun en gezelligheid, intimiteit en verbondenheid.

Het leert iemand christen te zijn in al zijn facetten, in liefde en dienstbaarheid, in vergevingsgezindheid en trouw. Wat hebben we geweldige waarden om te laten zien hoe mooi een levenslange, monogame relatie is.

De man-vrouwrelatie weerspiegelt de relatie die God bedacht heeft voor Christus en Zijn kerk. Dat leert ons de ander te blijven zien als geschenk van God. Het leert ons te bouwen en te vertrouwen op de grote liefde en trouw van God, Die ons zo uitnemend heeft liefgehad.

Geblokkeerd

Hans en Margriet vinden beiden dat hun huwelijk al een poosje niet zo geweldig is. Hans trekt zich terug en valt stil als er problemen zijn. Margriet wil het uitpraten en blijft aan hem trekken. Hans blokkeert en laat Margriet maar praten. Margriet is teleurgesteld in Hans en Hans voelt zich te kortschieten.

Als Hans in zijn emotionele lift naar beneden gaat, ontdekt hij dat hij bang is dat Margriet vindt dat hij weer iets fout gedaan heeft. Hij kan haar blijkbaar niet geven wat ze wil. Als Margriet haar diepste emoties onder woorden brengt, bekent ze zich soms eenzaam te voelen in haar huwelijk.

Beiden willen dit niet. Samen zullen ze moeten zoeken naar de sleutel in hun communicatie om de ander tot zijn recht te laten komen. Hans kan Margriet helpen door haar te vertellen wat helpt, zodat hij niet blokkeert. Margriet kan formuleren hoe Hans haar kan helpen gehoord te worden.

Trudie Boerman uit Krimpen aan den IJssel is ontwikkelaar maatschappelijk werk bij Kwadraad.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen