Onze levenshouding

Jaren geleden verscheen het boek De zin van het leven. Misschien dat ouderen het zich nog voor de geest kunnen halen. Het was een veelgelezen boek, toegesneden op de praktijk van het leven. Wie het nú zou lezen, zou zich echter in een vreemde wereld wanen. Dat tekent de geweldige veranderingen die zich sindsdien hebben voorgedaan.

Daarom is het goed dat er een doorgaande bezinning is. Elke tijd kent immers zijn eigen vragen. Dat tekent de waarde van dit nieuwe boek dat in de Artios-reeks verscheen.

Het is niet lastig deze uitgave aan te bevelen. Naast de heldere hoofdstukken, die veel informatie bieden, is er een duidelijke lijn naar de praktijk van alle dag.

Optimistische mensbeschouwing

In het eerste deel van het boek krijgen we een overzicht van de manier waarop in het verleden over de levenswijsheid gesproken werd. De auteur neemt ons mee op zijn reis door de tijd. En waar kan een theoloog anders beginnen dan bij het Oude Testament? We lezen over de vreze des Heeren, die het begin is van de wijsheid. Ook twee apocriefe geschriften die specifiek over de wijsheid handelen, komen aan de orde. Het kan degene die zich in de bijbelse stof wil verdiepen, zeer van dienst zijn. Als hierna de levenssfeer van de Grieks-Romeinse wereld aan de orde komt, voel je meteen al: hier gaat het om totaal andere opvattingen. Niet dat er geen diepe denkers waren, er waren wijsgeren in soorten en maten. We ontmoeten hen nadrukkelijk als we in Handelingen 17 de ervaringen van Paulus op de Areopagus lezen.

Maar wat dachten deze wijsgeren anders. Zij hadden in wezen een heel optimistische mensbeschouwing. Bekend is de uitdrukking: ‘Ken jezelf!’ Dat is de weg tot de ontwikkeling van menselijke deugden. Maar je moest het wel allemaal zélf zien te rooien.

Leidsman

Hoe anders is de bijbelse weg. In het boek wordt uiteraard diepgaand gesproken over de prediking van de Heere Jezus en de apostelen. Ware wijsheid is de vrucht van Christus’ werk op een weg waar de Geest de Leidsman is, op een weg waar we niet op onszelf worden teruggeworpen. Dit verhindert intussen niet dat er een krachtig appèl kan zijn om de Heere in een leven van geloof en levensheiliging te dienen.

Ten slotte neemt de schrijver ons mee naar de tijd van de Reformatie en de tijd daarvoor: van Augustinus tot de Heidelberger. Zo wordt deze uitgave eigenlijk tot een studieboekje voor hen die zich in dit thema willen verdiepen. Daarom alleen al is het een aanbeveling waard.

Genieten

Na dit historische exposé volgt een bezinnend gedeelte: hoe is onze levenshouding? Daarbij horen allerlei stemmen die ons denken willen beïnvloeden, soms zonder dat we ons ervan bewust zijn. Zo wordt in het boek een uitleg gegeven van het denken van Spinoza, die een diepgaande invloed uitoefende. De uitlopers daarvan zijn zichtbaar tot in onze maatschappij, maar wie zal het aan de naam van deze filosoof verbinden?

Daarom is het goed dat ds. Westland een concrete beschrijving geeft van allerlei tendensen in onze tijd. Samenvattend kunnen we zeggen: het lijkt wel op een markt, waarop van alles is te krijgen. Het aanbod is groot, maar het draait eigenlijk maar om een paar principes: ‘Je moet je er goed bij voelen’ en: ‘Iedereen moet zelf bepalen wat hij goed vindt’. Je moet dus van het leven kunnen genieten en je zo weinig mogelijk bezighouden met de schaduwkanten van het leven. Zo komt het oude adagium van Epicurus weer terug: ‘Carpe diem – Pluk de dag!’

Maar wat overblijft, is niet anders dan een leegte, die op zijn beurt weer door allerlei machten opgevuld wordt.

Bijbelse houding

De laatste hoofdstukken zijn van pastorale aard. Wat is de bijbelse houding ten opzichte van de vraag naar levenswijsheid en geluk?

Verhelderend is de vraag of hierin ook een ‘natuurlijke aanleg’ een rol speelt. Levenswijsheid en de ervaring van de kwaliteit van het leven staan immers niet los van ons karakter. Iemand kan ‘van nature’ een tevreden mens zijn, terwijl een ander wat ‘mopperig’ door het leven gaat. Daar kunnen we niet omheen.

Maar hiermee is het laatste woord niet gezegd. Ten diepste zijn de levenswijsheid en de bijbelse visie op het geluk een vrucht van de wedergeboorte door de Heilige Geest. Door het geloof wordt gezien dat het leven in Gods hand is. Zo is het in dagen van voorspoed, maar ook in tijden van kruisdragen. Dat leidt tot een heel eigen zicht op het leven. Als vrucht daarvan kunnen we belijden dat ‘de enige troost in leven en sterven’ een bijzondere glans geeft aan het leven van de christen. Daarbij verbleekt elk carrièredenken.

Levensfasen

Dit betekent intussen niet dat het dagelijks leven zonder betekenis is. Dit boek geeft aandacht aan de praktijk van huwelijk en gezin, van het dagelijks werk en het functioneren van de gemeente. In die verbanden moeten de vragen rond levenswijsheid, deugd en geluk immers in praktijk worden gebracht. Eén aspect haal ik in het bijzonder naar voren: de manier waarop de verschillende levensfasen worden genoemd. Jonge mensen ervaren de vreugden en de vragen van het leven heel anders dan de ouderen. Ds. Westland geeft eerlijk aan dat het ouder worden soms gepaard gaat met veel verdriet en eenzaamheid, maar signaleert ook dat senioren soms ‘vreemde capriolen’ uithalen, om jong te lijken (p.147 v.v.). Anderzijds kan het ook een tijd zijn waarin het enthousiasme van vroeger zich ‘verbreedt en verdiept’. Persoonlijk vind ik deze bladzijden een hoogtepunt in het boek. Het is een waardig vervolg op het boek De zin van het leven.

N.a.v. Ds. J. Westland, ‘Goed en zinvol leven. Levenswijsheid, deugd en geluk in bijbels perspectief’ (Artiosreeks), uitg. Groen, Heerenveen; 176 blz., € 13,95.

Ds. W. Arkeraats uit Hardinxveld-Giessendam is emeritus predikant..

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen