Als de hemel lijkt te zwijgen

Dr. P. Veerman is predikant van de hervormde gemeente te Katwijk aan Zee.

Volgende week deel 2: geestelijk voedsel voor seculiere harten.

Voor de vertrouwelijke gebedsomgang met God is oefening en volharding nodig. Paulus schrijft over het volharden in het gebed: ‘Houd sterk aan in het gebed.’ (Kol.4:2) De apostel typeert de gebedsactiviteit als een gewoonte die getrouw in acht genomen moet worden. We moeten niet stoppen als er geen antwoord lijkt te komen. In de ervaren afwezigheid laat de Heere Zich dieper en rijker vinden. We luisteren naar wat Luther en Calvijn hierover te zeggen hebben.

God slaapt niet

De profeet Elia spot op de Karmel met de afgod Baäl.

Volgens de trouwe dienaar van de H`eere`` lijkt het erop dat de afgod in slaap is gevallen. Hoe hard de profeten van Baäl ook roepen, er komt geen antwoord uit de hemel. De God van Israël is wezenlijk anders dan de afgoden. Hij is betrouwbaar en laat ons nooit in de steek. Hij sluimert en slaapt niet (Ps.121).

Gelovigen kunnen het wel zo ervaren dat de hemel zwijgt. Er zijn raadsels en vragen. Het is nodig dat wij deze kwetsbaarheid van het gebed vandaag niet gladstrijken. Een bidder is een worstelaar aan de troon van Gods genade. Calvijn merkt in dit verband op dat het vaak zo lijkt dat God slaapt. Daardoor oefent God de gelovigen in het ijverig bidden en aanroepen van Zijn Naam. Wanneer de Vader zwijgt, is dat niet ten nadele. Wij zijn vaak van die luie en trage bidders en hebben deze beproeving nodig. In de Institutie schrijft hij: ‘Maar het best worden de heiligen geprikkeld tot het aanroepen van God, wanneer ze, door hun nood bevangen, door de grootste onrust gekweld worden, en bijna bezwijken in zichzelf, totdat het geloof te juister tijd te hulp komt.’

Het zwijgen van God is dus geen aanleiding om het gebed te staken. Het is een aansporing om met extra vuur tot de Heere te naderen. In deze strijd staat de bidder niet met lege handen. De Heere laat niet toe dat de heiligen bezwijken. Het geloof dat zich op de beloften van God richt, komt te hulp.

Gevulde handen

Soms gebruik ik in een preek of tijdens de catechisatie voor het gebed het voorbeeld van een lege hand die gevuld moet worden. Wij hebben de Heere niets te bieden, wil het beeld van de lege hand uitdrukken. Als bedelaars staan gelovigen voor de troon van God. Toch is het beeld van de lege hand slechts de helft van het verhaal. Biddende handen, zo leert Calvijn, zijn gevuld met de beloften van God.

Tijdens de beproeving rijpt het geloof. De volhardende bidder houdt niet tevergeefs aan bij de Vader in de hemel. Bidden is geen slag in de lucht. De gebedsomgang met God is onvergelijkbaar met een audiëntie bij een vreemde en grillige vorst. Wanneer de hemel lijkt te zwijgen, mag er voldoende vertrouwen zijn dat de Heere waakt. Hij maakt Zijn beloften waar. Van Calvijn leren we dat gebed en aanvechting samengaan. In de aanvechting leert een bidder zich vast te klampen aan Gods beloften.

Aanroepen in alle nood

Het gebedsleven van Luther is sterk gestempeld door de aanvechting. Van hem is de drieslag gebed-meditatie-aanvechting. Hij weet dat er na gebed en meditatie geen zorgeloze rust volgt. Gevormd door de praktijk van een leven voor Gods aangezicht geeft Luther een korte definitie van het gebed. Hij zegt: ‘Dit is namelijk bidden, God aanroepen in alle nood.’ In het midden van de storm van aanvechting, zonde en bestrijding klampt het gebed zich vast aan de onwankelbare beloften van God.

Luthers korte omschrijving van bidden staat tegenover een aanroepen van God op goed geluk. Bij deze gebeden denkt men dat het voldoende is als het werk maar gedaan is. Luther maakt duidelijk dat gelovigen juist door de ervaring van nood en aanvechting heen leren bidden. Buiten dat gaat het zelfs niet. Alleen de aanvechting maakt tot een goede theoloog, merkt hij op. In het gebed vindt de strijd van het geloof een climax. De gelovige worstelt om houvast te vinden bij God.

Ook voor Luther is het duidelijk dat God niet slaapt. Vragen naar het bestaan van God, die wij moderne mensen ons kunnen stellen, komen bij Luther niet op. De bitterste kern van Luthers aanvechtingen bestaat uit zijn ervaring dat hij als zondaar niet voor God kan bestaan. Aanvechting betekent bij Luther leven onder de aanstormende krachten die de macht hebben om ons van God weg te trekken.

Betrouwbaarheid

De aanvechting is voor Luther een beproeving, maar waar ze ontbreekt, kan het geloof niet blijven bestaan. De aanvechtingen bewerken dat de bidder de toevlucht tot God zoekt en Hem van een andere zijde leert kennen. Aanvechting verdiept de kennis van God en versterkt het geloof dat nergens anders heen kan dan tot God. De aangevochten gelovige heeft geen grond in zichzelf, maar leert alles te verwachten van de Heere. Het bestreden geloof klampt zich vast aan het kruis.

In het aangevochten leven heeft Luther de betrouwbaarheid van het Woord van God leren kennen. Dat is ook het doel van de aanvechting, volgens Luther. Aanvechting leert op het Woord van God te vertrouwen. Werkelijk arm zijn zij die zonder aanvechting en zonder Christus zijn. Zonder de genade van Christus moeten wij eeuwig omkomen onder de machten van satan. Met Christus wist Luther zich veilig.

Bij de uitleg van de zesde bede van het Onze Vader schrijft hij dan ook: ‘En leid ons niet in verzoeking. Wat is dat? Antwoord: God brengt weliswaar niemand in verzoeking, maar wij bidden in deze bede dat God ons wil bewaren en staande houden, opdat de duivel, de wereld en ons vlees ons niet bedriegen en verleiden tot ongeloof, vertwijfeling of andere grote en zware zonden en opdat wij, als wij daardoor aangevochten worden, ten slotte toch overwinnen en de zege behouden mogen.’

Volharden

Vanuit het perspectief van de reformatoren krijgt de kerk vandaag de boodschap mee dat aanvechtingen geen aanleiding zijn om te stoppen met bidden. Alle machten en krachten die op de gemeente afkomen, zijn volgens hen in de hand van God. Door de bestrijdingen leren gelovigen de geloofsinhoud beter verstaan. Hoewel deze machten verwarring en chaos scheppen, zijn het eveneens middelen van God die de gemeente aanvuren om te volharden in de gebeden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen