CALVIJN EN DE ZONDAG.

De laatste jaren hoort men nog al eens beweren, dat de grote Kjerkhervormier Johannes Calvijn met zijn gezin op zondagmiddag placht te zeilen op het Meer van Geneve.

Weliswaar wordt daar in geen enkel boek over Calvijn gewag van gemaakt. Het is de TrouwjournaJist, die zich tooit met de schuilnaam Flex, die regelmatig over de zeilende Calvijn schrijft, om daarmee de nieuwe opvatting over de zondag ingang te doen vkiden. Zelfs heeft in Trouw eens een spotplaatje gestaan van Calvijn met een zeilpet op en naar wij vernamen is de spelevarende Calvijn in gemeenteraden aangevoerd, om er de zondagssport mee te propageren.

Een lezer vroeg ons, of dat verhaal op waarheid berust.

De vraag is. waar heeft Flex zijn wijsheid vandaan? Hij heeft zeker veel over Calvijn gestudeerd? Mis. Hij putte zijn verhaal uit... . een rapport van d© Friese VVV, getiteld: „Ruimte en rust", uit 1962.

Dit rapport handelt over het toerisme in het Friese merengebied. Afkeurend wordt daar gesproken over de „strengheid" in de zondagsviering, zoals die blijkbaar nog in sommige Friese dorpen gevonden wordt, onder meer hierin uitkomend, dat men er afkerig van is, om op zondag de bruggen open te draaien voor de zeilers. In dat verband staat er dan: „Van Calvijn zelf is bekend, dat hij op zondagmiddag urenlang met zijn gezin op het meer ^ilde."

Van de Friese VW hoorden we, dat de opsteller van dit rapport journalist X uit Leeuwarden was. Deze X vertelde ons, dat hem deze mededeling omtrent Calvijn gedaan was door een zekere heer IJ. uit Amersfoort, die gereformeerd is, zodat hiji het volgens X toch zeker weten kon. We belden IJ., die zei, dat hij inderdaad wel eens zoiets gezegd had, maar „in een gesprek let je er niet altijd op, of alles wat je zegt, historisch verantwoord is." Hij meende het van de hervormde wika Z. te hebben gehoord. Wika Z. kon zich vaag herinneren, het wel eens ergens te hebben gelezen, maar hij wist niet meer waar.

Wij kvuinen dan wel vertellen, dat de leugen Zichzelf ontmastkert. Want Calvijn had helemaal geen gezin. Hij is negen jaar getrouwd geweest en heeft één zoontje gekregen, Jakob die na veertien dagen stierf, toen zijn moeder nog in het kraambed lag.

Ten overvloede hebben we nog prof. dr. D. Nauta te Amsterdam opgebeld, die een groot kenner van Calvijn is. Hij vertelde ons, dat in de dagen van Calvijn de boot een onmisbaar vervoermiddel was in de buurt van Geneve. Sommige dorpen waren, alleen maar per boot te bereiken. '

Nu is het één keer voorgekomen - om wat voor reden dat is geweest, kon prof. Nauta ons uit het hoofd niet meedelen, maar wij mogen aannemen, dat het een zeer dringende reden is geweest - dat Calvijn met een andere leraar, ds. Pierre Viret, op zondag het meer is overgestoken, omdat zij naar een bepaalde plaats aan da overkant moesten. Calvijn heeft hier zelf melding van gemaakt in een brief. Het is onzinnig, aldus prof. Nauta, dat men tegenwoordig uit dit ene zinnetje de conclusie trekt, als ging Calvijn *s zondags met zijn gezin spelevaren.

Het siert Trouw niet, dat het een fabeltje verspreidt. Wij eindigen met een citaat, dat wel een heel andere geest ademt. Uit het vooroorlogse Trouw, „De Standaard". In een serie artikelen getiteld „Uit het leven en werken van Johannes Calvijn", schreef S. Datema:

„Nog in andere opzicht werd de levensavond van, Calvijn ongemeen verhelderd. Zwaar was zijn gang door het leven geweest; meermalen scheen het, dat het schip dèr kerk met man en muis zou vergaan; dat althans zijn werk schipbreuk zou lijden; maar de ondergaande zon zijns levens werd door het heerlijkste purper ofgeven. Toen Calvijn, hoewel nog niet oud, „oud" begon te worden, was het heerlijk avondrood een profetie van het schone weder in de naaste toekomst.

De zaak is deze. Het was immers het hoge ideaal des Hervormers geweest, om de beginselen des geloofs aan te passen op het leven. Zuiver in de leer moest gepaard gaan met een gekroond worden door reinheid van levenswandel.

Dat was zo moeilijk te bereiken. Daartegen verzetten zich de Libertijnen. Dat maakte Calvijns leven zo zwaar. Maar och - dat werd zo heerlijk verkregen. In dé vijftiger jaren der zestiende eeuw was de gedaante des levens vooral in G|enèv(e Verand|erd. Dronkenschap kwam haast niet meer voor. Huizen van schandjongens werden afgebroken. De nijverheid bloeide. De welvaart werd ongekend. Er werd Godzaligheid aanschouwd: en deze bleek ook de belofte te hebben van het tegenwoordige leven. Het was het oude Geneve niet meer.

Vooral op de zondag kwam dit uit. Dan lag er een gewijde sabbatsstUte over dé ganse stad. Dan waren de poorten der stad gesloten. Geen hamer werd gehoord en geen wever stond aan het getouw. Dan werden de psalmen Davids gezongen en las vader uit de Bijbel. Geen roeispaan rimpelde de effen spiegel van het blauwe meer. En als de klokken de vrome schare riepen tot aanbidding, vooral wanneer de Mok van Sint Pieter haar metalen klank uren ver liet horen, dan schaarde zich schier de ganse bevolking rondom het Woord dès Heeren, dat in de bedehuizen door Calvijn of door anderen werd bediend.

Het was, en werd een heerlijke tijd. Het Calvinisme deed een vredesgeluid over het land gaan. Er kwam blijdschap en vrolijkheid in de Heere. Het handwerk kwam in ere. Want de Godzaügheid is tot aUe dingen nut, hebbende zowel de belofte des tegenwoordigen als des toekomenden levens.

En zahg waren de ogen van onze Calvijn, die deze dingen nog mocht aanschouwen. Toen hij kon henengaan in vrede, want de ogen hadden het heil aanschouwd, hem en duizenden door de Heere bereid."

Daar zien we Calvijn, zoals hij werkelijk was. Nog een andere vraag bereikte ons: over Calvijn en de hekserij. Daarover D.V. de volgende keer.

K.

S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen