De geestelijke kwekerij 10.

De vorige maal vermeldden we nog een keer terug te willen komen op het bezit van televisie in de gezinnen. Een zestal opmerkingen zouden we hierover willen plaatsen.

Programma-inhouden.

1. Allereerst zijn onze bezwaren gericht tegen de inhoud van het grootste deel der programma's, dat wordt vertoond. We behoeven daar eigenlijk niet uitvoerig op in te gaan. Dag in, dag uit worden de heilzame geboden Gods op gruwzame wijze overtreden. Gods bestaan wordt ontkend. Zijn dienst belachelijk gemaakt. Zijn Naam misbruikt. Zijn dag geschonden. Gezag wordt allerwege ter discussie gesteld of ontkend. Moord en doodslag, roof en geweld worden vrijelijk ten toon gesteld. Om maar te zwijgen van een wereld van valse romantiek en onzedelijke voorstellingen.

O, kan iemand het nog opnemen voor een dergelijk apparaat, waarin als een vloedgolf de verwerping van de geboden Gods middels allerlei programma's de gezinnen overspoeld en de kinderzielen doet verzwelgen. Nee, het is niet niet teveel gezegd, als in dit verband de televisie wel eens de kijkkast van de duivel wordt genoemd. Een overleden predikant van buiten ons kerkverband sprak eens uit, dat de afkorting t.v. voor hem betekende: tot verschrikking, tot verdwazing, tot verdoemenis. Vrijuit worden de zonden er in naar voren gebracht en dat zonder enige waarschuwing.

Enig besef van de ernst van het leven en van de werkelijkheid, dat ons aardse leven allereerst en allermeest voorbereidingstijd is voor de ontzaglijke eeuwigheid waar we allen naar toe reizen, sluit enerzijds een dergelijke tijdsverspilling en anderzijds een dergelijke zondige bezigheid uit als onderdeel van een waarlijk bijbelse levenshouding!

2. Mogelijk wordt tegen deze zaken ingebracht, dat niet alle programma's zogenaamde amusementsprogramma's zijn. Er zijn ook allerlei programma's van voorlichtende aard, zoals reportages uit andere landen, politieke bijeenkomsten en dergelijke. Toch is het goed om te bedenken, dat ook binnen deze programma's er een aantal zijn, dat van een bedenkelijk allooi is. Nee, deze programma's zijn niet altijd zo neutraal als men wel wil doen geloven. Hier speelt namelijk de selectie, de keuze een belangrijke rol. Wat laat je de kijkers zien en wat onthoud je ze? Ik hoorde onlangs een actueel voorbeeld. Als op de televisie de laatste maanden beelden uit Zuid-Afrika werden vertoond, dan zal dat de kijker de indruk hebben gegeven, dat geheel Zuid-Afrika zo'n beetje in staat van burgeroorlog verkeerde. In werkelijkheid

zijn het rellen, die, hoe ernstig op zich ook, slechts op beperkte schaal voorkomen, gezien de uitgestrektheid van het land slechts op een gering aantal plaatsen en relatief door een beperkt aantal personen. Voelt u dat hier geen sprake is van een onschuldige weergave van de nuchtere werkelijkheid, maar dat hier gedachtenwerelden en ideologieën achter steken?

Geen communicatie

3. Daarmee hangt het volgende samen. De televisie wordt algemeen aangeduid als communicatiemiddel. Nu is de betekenis van communicatie tweeërlei. Communicatie kan betekenen kennisgeving, mededeling. In die zin kan van de televisie gesproken worden als een communicatie­ middel. De tweede, veel wezenlijker betekenis van het woord communicatie is „uitwisseling van gedachten". En zie, hiervan is bij televisie in het geheel geen sprake. Er worden geen gedachten uitgewisseld. Er vindt geen gesprek plaats tussen programmamaker en presentator aan de ene zijde en de kijkers en luisteraars aan de andere zijde. Er is slechts eenrichtingverkeer.

Nu kan daar tegen opgemerkt worden, dat dit bij krant, tijdschrift en boek ook het geval is. Dat is juist. Doch men bedenke dan wel dat men bij het lezen veel meer de tijd en de gelegenheid heeft om kritisch afstand van het gelezene te nemen. De lezer heeft tijd en gelegenheid om persoonlijk op het gelezene te reageren. Hij kan een gedeelte nog eens overlezen. Hij kan er rustig zijn gedachten over laten gaan. En kijk, dat is nu bij de televisie net niet mogelijk. De voortgang van het programma en de indringendheid van het medium (én gehoor én gezicht) beletten de kijker om voldoende afstand van het gesprokene te nemen. De kijker is in de meeste gevallen bijna volledig passief. Er is slechts sprake van consumptie.

De massa

4. Het gevaar dat daarmee samenhangt is dat de programma's een enorme invloed op de kijkers hebben. En dan is het goed om te letten op de aanduiding „massacommunicatiemiddel", die ook wel eens voor de televisie wordt gebruikt. De televisie is een

wapen waarmee de masssa, talloos velen, weerloos bestookt worden. De mening van de programmamakers wordt de mening van tienduizenden kijkers. Het individu verliest voor een deel zijn eigen mening en wisselt deze in voor de mening van de omroep. Zo ontstaat in ons land een zogenaamde massamens. De massamens is weerloos geworden. Hij laat zich manipuleren door de beelden die hem voorgehouden worden. Welk een enorm gevaar dit is heeft de geschiedenis van bijvoorbeeld de tweede wereldoorlog wel geleerd: de Duitse volksmassa, murw gemaakt door de ellende van wereldoorlog I en de crisisjaren, kwam als een willoos werktuig in de handen van een krankzinnige met een aantal van zijn medestanders en deze massa werd zo mede verantwoordelijk voor één van de grootste misdaden der mensheid.

Opvoedkundig

5. Ook vanuit opvoedkundig oogpunt bezien zijn vele bezwaren tegen de televisie aan te voeren. Het gesprek van de gezinsleden onderling lijdt ernstig aan ondervoeding. Voor de kinderen is bijna geen tijd en aandacht meer over. Het spel van de kinderen zelf, een zo noodzakelijke bezigheid als voorbereiding op de volwassenheid, wordt gedurende enkele uren per dag ingewisseld voor het kritiekloos, passief staren naar allerlei kinderprogramma's. Mede daardoor wordt de concentratie van de kinderen bij hun werk en bij andere bezigheden minder. En dat niet alleen. Vanwege de inhoud van vele programma's, die beslist ongeschikt zijn voor jonge kinderen, ontstaan allerlei angstcomplexen. In het blad De Stem van maart 1985 lazen we een uitslag van een onderzoek, dat in Duitsland werd uitgevoerd. Dat artikel luidde als volgt:

Een belangrijke ontdekking van het Duits televisie-onderzoek: „Veelkijkers" zijn opvallend angstig en wantrouwend. Hij voelt zich sterk door dieven en moordenaars bedreigd. Dienovereenkomstig hecht hij grote waarde aan beveiliging van zijn leven en bezittingen, aan wapens, waakhonden en alarminstallaties. De Veelkijker beleeft de wereld zoals de TV haar hem dag aan dag voor ogen schildert: vol boosaardigheid. Dat begint al met de nieuwsuitzending, die vaak genoeg een samengebald geweldsconcentraat is, meldingen van terreuraanslagen, gijzelingen, roof en moord. Het zet zich voort in de film-en toneelvoorstellingen, waarin als het ware om iedere hoek van de straat de misdaad loert, zoals in de misdaad-en detectiveseries, waarin het bijna altijd om de opheldering van geweldsmisdaden gaat. Honderden moorden in alle variaties. ledere week wordt de veelkijker oog-en oorgetuige van vele brute overvallen, oplossingen van conflicten met vuist en pistool geënceneerd om de kijker 'ontspanning' te bezorgen. Het gehalte van de TVprogramma's aan geweld is vergeleken met de werkelijkheid sterk overdreven: de TV heeft tot normaliteit gemaakt wat altijd nog buitengewoon is!

Prominente pedagogen en psychotherapeuten beweren dat de Duitse (daarover gaat het rapport, maar er is geen reden om aan te nemen dat het bij ons anders is) 'veelkijker' geleidelijk aan de zin voor de werkelijkheid verliest. Hij wordt door de TV in een schijnwereld verplaatst welke ver van de werkelijk­

heid verwijderd is. En deze afstand van de werkelijkheid bepaalt vaak zelfs zijn persoonlijk denken en handelen.

Een kerkelijke uitspraak

6. Nog één aspect willen we aan de orde stellen. We leven vandaag de dag in het informatica-tijdperk. De computer heeft zijn intrede gedaan en is uit het bedrijfsleven niet meer weg te denken. Door de grote productie is het ook voor individuen mogelijk geworden een , , home computer" aan te schaffen. Je hebt daar onder meer een monitor bij nodig, een beeldscherm, dat doet denken aan een televisiescherm. Tegen een dergelijk beeldscherm op zich is natuurlijk niets in te brengen.

Nu is het echter ook mogelijk om de computer aan te sluiten op een echt televisietoestel. Voor een luttel bedrag kun je de laatste jaren in een tweedehandszaakje gemakkelijk aan een oud zwart-wit toestel komen. Een bedrag, dat belangrijk lager ligt dan je uit moet geven voor een monitor.

De classis Zuid van onze gemeenten werd vorig jaar maart met deze problematiek geconfronteerd. Mag om deze reden getolereerd, dat een televisietoestel binnenshuis wordt gehaald?

De classis nam een eenparig besluit. Men besefte volledig dat jongeren soms thuis over een computer moeten kunnen beschikken, teneinde zich voldoende met het toestel eigen te kunnen maken. Vanwege het feit dat een televisietoestel ook gebruikt kan worden om de gangbare programma's te ontvangen, werd het aanschaffen van een televisietoestel (let op: niet een monitor!), ook met dit doel, echter beslist van de hand gewezen.

Mij dunkt, een kerkelijke uitspraak, die vanwege haar karakter, bindend dient te zijn voor ons allen, en die als zodanig verdient overgenomen te worden door de andere classes, dan wel door de synode. Laat er onder ons ook in deze grote eenstemmigheid blijven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen