Terzijde

Zich beroepen (l)

Op een classisvergadering werd gevraagd, enige toelichting in De Wachter Sions te geven op het 'zich beroepen op de classis'. Wij willen dat doen in een drietal 'Terzijdes'.

Het beroep op de classis is geregeld in Artikel 31 van onze kerkorde. Dit artikel luidt: "Zo iemand zich beklaagt door de uitspraak der mindere vergadering verongelijkt te zijn, dezelve zal zich op een meerdere kerkelijke vergadering beroepen mogen; en hetgeen door de meeste stemmen goedgevonden is, zal voor vast en bondig gehouden worden. Tenzij dat het bewezen worde te strijden tegen het Woord Gods, of tegen de artikelen in deze generale synode besloten, zolang als dezelve door geen andere generale synode veranderd zijn."

Dit artikel is vastgesteld door de synode van Middelburg 1581 (toen artikel 23). Deze synode trok daarmede twee artikelen van de kerkorde van 1578 samen:

"Zo iemand zich beklaagt dat hij door het oordeel der mindere verzameling bezwaard is, die zal zijn zaak voor een meerdere mogen betrekken" (S5Tiode 1578, Artikel 19).

"In alle zaken (die altijd uitgenomen van dewelke wij een uitgedrukt woord Gods hebben), als de stemmen naarstiglijk zullen gewogen zijn, zal men blijven bij het advies der meeste stemmen om daarna te besluiten, hetwelk besluit een iegelijk schuldig zal zijn na te komen" (Synode 1578, Artikel 23).

Het gaat ons nu vooral om het eerste gedeelte: Zo iemand zich beklaagt door de uitspraak der mindere vergadering verongelijkt te zijn, dezelve zal zich op een meerdere kerkelijke vergadering beroepen mogen.

Wij kennen in ons kerkelijk leven drie soorten kerkelijke vergaderingen: kerkenraad, classis, synode. In een classis zijn meerdere kerkenraden vertegenwoordigd. Daarom heet een classis ten opzichte van een kerkenraad een meerdere vergadering. En zo is de synode ten opzichte van de classis weer een meerdere vergadering. Dus niet in de zin van hoger en lager. Het is goed om dat te bedenken.

In een kerkverband staan de gemeenten elkander met raad en daad bij. Dat zien we vooral in de classisvergaderingen. Het kerkverband van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland is onderverdeeld in drie classes: Oost, West en Zuid. Zie het Kerkelijk Jaarboekje. Een classis vergadert als regel tweemaal per jaar. Daar kunnen de kerkenraden advies vragen. Bepaalde gevallen kunnen voorgelegd worden aan de afgevaardigden van de andere kerkenraden, waarover dan met elkaar wordt gesproken. Men kan van eikaars inzichten en ervaringen leren. Twee weten meer dan één. Dat is een gezegde dat op de Schrift gegrond is, zie Spreuken 11:14 en 15:22, maar lees daar wel de kanttekeningen bij.

Dat recht om advies aan de classis te vragen, hebben in bepaalde situaties ook de leden. Men ziet hoe we het formuleren. In het kerkorde-artikel wordt gesproken van 'zich beroepen op'. Het staat ook boven deze 'Terzijde', omdat dat nu eenmaal de uitdrukking is in ons kerkelijk leven. Maar veel mensen denken dan onmiddellijk in juridische termen van 'in hoger beroep gaan'. Men heeft dan de gedachte, dat het in het kerkelijke leven net zo gaat als in de burgerlijke rechtspraak. Als men het daar niet eens is met een uitspraak, een vonnis van een lager rechtscollege, biedt de wet mogelijkheden om in beroep te gaan bij een hoger college (van het kantongerecht naar het gerechtshof bijvoorbeeld). Dat hogere college kan dan het vonnis van de lagere rechter vernietigen of veranderen.

Zo gaat het in het kerkelijke leven niet. Een classis is geen rechtbank (een kerkenraad trouwens ook niet). Een meerdere kerkelijke vergadering heeft niet de bevoegdheid om een uitspraak van een mindere vergadering te vernietigen, of te vervangen. De classis adviseert. Maar ..., dat is de andere kant van de medaille, dat advies is niet vrijblijvend! We komen ook hier weer in aanraking met wonderlijke gedachten, die er bij de mensen kunnen leven. Zij zeggen: De meerdere vergaderingen kunnen wel besluiten nemen en uitspraken doen, maar uiteindelijk is elke kerkenraad volledig vrij om met die besluiten of uitspraken te doen wat zij willen. Dat is ook niet waar. Wij kunnen daar nu niet uitvoerig op ingaan, maar verwijzen slechts naar het tweede deel van ditzelfde Artikel 31, zie boven. Daar staat aangegeven, wanneer een mindere kerkelijke vergadering een uitspraak of een besluit van een meerdere vergadering mag (en dan ook moet!) afwijzen. Wie dat beseft, zal nooit meer zeggen, dat een besluit of een uitspraak van classis of synode maar van vrijblijvende aard is, en dat een kerkenraad het volste recht heeft, dat naar eigen goeddunken naast zich neer te leggen.

Wanneer is beroep op een meerdere vergadering mogelijk?

Artikel 31 zegt: Zo iemand zich beklaagt door de uitspraak der mindere vergadering verongelijkt te zijn. We spitsen het nu maar toe op kerkenraad en classis. Dan staat hier: Iemand kan zich op de classis beroepen, zo hij zich beklaagt door de uitspraak van de kerkenraad verongelijkt te zijn.

De vraag kan gesteld worden: Wat betekent hier het woord 'verongelijkt'? Blijkens het woord in de Latijnse tekst van de Acta van Middelburg 1581 ('gravari') moet het hier genomen worden in de algemene zin van 'bezwaard', evenals de voorafgaande sjmode van Dordrecht 1578 bepaalde. Uit de vele voorbeelden in de kerkgeschiedenis blijkt ook, dat men niet alleen in beroep ging wanneer men zich persoonlijk verongelijkt gevoelde, maar ook wanneer men van gevoelen was dat een genomen besluit verkeerd was voor de gemeente. Men behoeft dus niet perse zich persoonlijk verongelijkt te voelen.

Wie kan zich op een meerdere vergadering beroepen?

Elk belijdend lid, doch een gecensureerde alleen indien de zaak rechtstreeks met zijn censurering verband houdt. Er kan hier een bepaalde restrictie gemaakt worden, doch daar hopen we nog op terug te komen.

Bij welke meerdere vergadering kan men in beroep gaan?

Bij de naastvolgende. Men kan zich dus nimmer rechtstreeks van een besluit van de kerkenraad op de synode beroepen. De regel is: van een besluit van de kerkenraad op de classis, van een besluit van de classis op de s5mode.

Op welke wijze dient een beroep op de classis te geschieden?

De bezwaarde richt zich tot de kerkenraad van de roepende kerk voor de eerstvolgende samenkomst van de classis met een bezwaarschrift dat in elk geval moet bevatten:

a. het besluit van de kerkenraad waarover men bezwaard is; b. de redenen waarom men over dit besluit bezwaard is; c. een verzoek aan de classis, het onder a. genoemde besluit op grond van de onder b. bedoelde redenen ongegrond te verklaren.

Het is onder ons gewoonte geworden, dat de scriba van de laatst gehouden classis tussen de classisvergaderingen als correspondentie-adres voor de classis functioneert. Tevens verricht hij voorbereidende werkzaamheden voor de komende vergadering, ter assistentie van de kerkenraad van de roepende kerk. Het is dan ook zeker geoorloofd, het bezwaarschrift aan deze scriba te zenden. Wie hij is en waar hij woont, is in het Kerkelijk Jaarboekje te vinden.

Het is niet nodig, alle kerkenraden een afschrift van het bezwaarschrift toe te zenden. Dit kan de behandeling zelfs schaden. Wij hopen daar nog op terug te komen.

De bezwaarde is in elk geval wel verplicht, zijn eigen kerkenraad volledig op de hoogte te stellen van zijn stap. Hij behoort de kerkenraad dus een afschrift te zenden van zijn bezwaarschrift.

Hoelang heeft men de tijd, om zich van een besluit waarover men bezwaard is, te beroepen op de classis?

Gebruikelijk is dat het beroep dient te geschieden vóór de eerstvolgende samenkomst van de classis, tenzij de tijd daarvoor zo kort is, dat dit redelijk niet verlangd kan worden. De S3mode van Dordrecht 1578 bepaalde reeds: "... de naaste groter verzameling tot dewelke hij zich beroept, tenware dat de tijd te kort ware, waarvan de classis oordelen en besluiten zal. (...) En zo iemand op de bestemde tijd zich niet beroept, die zal van het recht van beroep verstoken wezen" (Synode 1578, Part. Vr. 4).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen