Terzijde

Heilige deur

Op 31 oktober hopen we opnieuw de Kerkhervorming te herdenken. Die herdenking heeft aan actuaUteit nog niets verloren.

De paus is van plan, in de komende kerstnacht, tijdens een plechtige kerkdienst in de Sint Pieterskerk te Rome, de Heilige Deur te openen.

Die Heilige Deur is altijd gesloten. Maar in een Heilig Jaar gaat hij open. De paus heeft het jaar 2000 namelijk uitgeroepen tot Heilig Jaar en daarin een 'volkomen jubileumaflaat' beloofd. De aflaat? Bestaat dat dan nog? Jazeker.

Volgens de roomse leer wordt de mens door de schuldvergeving wel ontheven van de schuld der zonde en ook van de eeuwige straf, maar niet van de tijdelijke straf De schuld der zonde wordt weggenomen door de priester, na de biecht. Maar al is de zonde dan wel vergeven, toch moet men nog wel de tijdelijke straf dragen, reeds hier in dit leven, en zo nodig nog na dit leven in het vagevuur. In dit leven doet men dat door middel van aflaten die verdiend moeten worden met daartoe aangewezen goede werken. Ook kan men aflaten verdienen voor andere mensen. Zo kan men er de zielen der gestorvenen in het vagevuur mee helpen, zodat zij eerder het vagevuur mogen verlaten. Wat een God onterende leer!

Maar zo is het wel de officiële kerkleer. Uitvoerig is de aflaatleer beschreven in de Katechismus van de Katholieke Kerk, verschenen in een Nederlandse vertaling in 1995, met een voorwoord van de huidige paus. Dit is de leer die verbindend is voor alle geestelijken en leken. ledere roomse is verplicht dit te geloven, te prediken en in de praktijk te brengen.

De paus heeft het jaar 2000 uitgeroepen tot een Heilig Jaar. In een speciale bul heeft hij uitvoerig uit de doeken gedaan, hoe men daarin aflaten kan verdienen.

1. Een bedevaart maken naar Rome, naar een van de patriarchale basilieken, en daar met aandacht een mis volgen, ter afsluiting het Onze Vader bidden, de geloofsbelijdenis opzeggen en de maagd Maria aanroepen. Daarmee heeft men dan een jubileumaflaat verdient.

2. Een bedevaart maken naar het Heilige Land en daar op dezelfde wijze een van drie met name genoemde kerken bezoeken.

3. In de rest van de wereld mag men ook volstaan met een bedevaart naar een kathedraal of andere door de plaatselijke bisschop aangewezen kerken of plaatsen, om daar te doen wat hierboven beschreven is.

4. Ook kan men een volkomen aflaat verdienen door zieken, gevangenen, eenzame oude mensen, gehandicapten te bezoeken.

5. Tenslotte kan men de aflaat ook verkrijgen door werken die de boetegezindheid 'concreet en edel' omzetten in de daad, bijvoorbeeld door een dag lang af te zien van tabak en alcohol, door een gepaste geldsom aan de armen te besteden, door met een aanzienlijk bedrag werken van godsdienstig of maatschappelijk karakter te ondersteunen, of door andere vergelijkbare persoonlijke offers.

Zo komt Tetzel aan het slot toch nog even om de hoek kijken. Deze beruchte aflaatkramer uit Luthers dagen kreeg uiteindelijk van Rome de schuld van alles. Hij zou de aflaten al te grof aan de man hebben aangebracht. Tetzel werd gevangen gezet in een klooster, waar hij op ellendige wijze aan zijn eind gekomen is, en de aflaatkramerij werd afgeschaft. Maar de aflaatpraktijk is gebleven en de paus heeft zich zelfs niet geschaamd om uitdrukkelijk onder de aandacht te brengen, dat men ook met een goede financiële bijdrage een aflaat kan verdienen.

Overigens, welke van de vijf mogelijkheden men ook kiest, duidelijk zegt de bul dat men eerst te biecht moet zijn gegaan. En voor elke aflaat is het telkens weer nodig, op dezelfde dag dat men de voorgeschreven werken doet, ook aan een misviering deel te nemen. Uitdrukkelijk wordt gewezen op de mogelijkheid dat men in het Heilig Jaar elke dag een volkomen aflaat kan verdienen, en dat men zo ook aflaten kan verwerven voor de zielen der gestorvenen.

Hij sluit zijn bul op afgodische wijze af: "Nooit zullen de volken ophouden, de Moeder van erbarming aan te roepen, en steeds weer zullen zij onder haar hoede toevlucht vinden. Zij die met haar Zoon Jezus en haar man Jozef een pelgrimsreis maakte naar de heilige tempel Gods, behoede de weg van alle pelgrims in dit Jubeljaar.”

Deze paus heeft bij een andere gelegenheid het Heilig Jaar 2000 een 'hermeneutische sleutel' van zijn pontificaat genoemd en het Mariajaar 1987/88 'als het ware een vooruitlopen op het jubeljaar, dat reeds veel bevatte wat in het jaar 2000 zijn volle uitdrukking zal moeten krijgen'. Als waardevol noemt hij de sterke toename van de heilig- en zaligverklaringen in de laatste jaren (819 van de 1611 'zaligen' die Rome momenteel telt, zijn door de huidige paus zalig verklaard; de zaligverklaring is een eerste trap op weg naar heiligverklaring), de heiligenverering en de verering van Maria, 'die tijdens de hele voorbereiding van het Heilige Jaar om zo te zeggen zijdelings aanwezig is’.

Luthers 95 stellingen tegen de aflaat waren op 31 oktober 1517 het begin van de Reformatie. De roomse aflaatleer is geheel niet veranderd. Luthers stellingen zijn dan ook nog onverkort actueel. Het concilie van Trente heeft in 1563 de vloek uitgesproken over ieder die zegt, dat de aflaat overbodig is, of dat de kerk geen bevoegdheid heeft om ze af te kondigen. Het aflaatstelsel is daarbij geen geval apart, maar een onlosmakelijk bestanddeel van een groot leersysteem dat de boodschap van zonde en genade weerspreekt, zoals blijkt uit de verwevenheid met de verering van Maria en de heiligen.

Rome heeft niet krachtiger de drie reformatorische sola's (sola fide, sola gratia, sola scriptura - door het geloof alleen, door genade alleen, de Schrift alleen) kunnen afwijzen dan met het uitroepen van dit Heilige Jaar 2000.

Wij schreven vorige week over de dwaalleer, dat Christus voor alle mensen gestorven is. Rome leert ook, dat Hij voor alle mensen gestorven is. Maar genoeg is dat volgens Rome niet. Er moet nog het een en ander van de mens bij. De verlossing van de tijdelijke straf der zonde moet de mens zelf verdienen. Door dit aflaatstelsel.

Dat betuigt Rome na alle oecumenische gesprekken en ontmoetingen. Maar het lijkt wel of haast alle protestanten met verblinding zijn geslagen. Men blijft over toenadering spreken en over dat er toch veel gemeenschappelijks is, en dat men op bepaalde gebieden wel kan samenwerken. Maar met de roomse kerk valt niet samen te werken, op geen enkel punt. Wat samenstemming heeft Christus met Belial? Of wat samenvoeging heeft de tempel Gods met de afgoden?

Zelfs de bekende H. J. Hegger is volgens recente persberichten radicaal van opstelling veranderd en heeft laten weten, dat als hij nu nog rooms zou zijn, hij waarschijnlijk niet uit de roomse kerk zou stappen, maar erin zou blijven. In het laatste nummer van 'In de rechte straat' noemt hij de leer van de aflaat maar van ondergeschikt belang. In het gewone leven gebeurt het ook wel, dat vader of moeder hun kind vergeeft, maar dat hem desondanks de opgelegde straf niet wordt kwijtgescholden. Veel belangrijker is volgens hem, dat protestanten en rooms-katholieken beiden belijden dat de genade van de wedergeboorte op geen enkele wijze verdiend kan worden. Alsof Rome over de wedergeboorte en de wijze waarop die verkregen wordt, niet totaal anders denkt dan de Reformatie.

Zijn de roomse leringen van het boetesacrament, van de mis, van het vagevuur, van de gemeenschap der heiligen, waardoor men met zijn overtollige goede werken anderen, hetzij levenden of doden, aan een aflaat kan helpen, en het afgodisch aanroepen van Maria dan ook allemaal van ondergeschikt

belang? Wie geeft een mens het recht, om een hjst op te stellen van welke goede werken er gedaan moeten worden om kwijtschelding van Gods straf te krijgen? Volgens Hegger keerde Luther zich alleen tegen de misvatting van de aflaatleer in zijn dagen, als zou een aflaat ook vergeving van de zonde en verzoening met God schenken. Heeft hij dan niet de kritiekloze verwijzing door de huidige paus in diens bul gelezen naar de in het jubeljaar 1300 geschonken 'rijke verminderingen en aflaten van de zonden' 'niet slechts volle en rijke, maar zelfs volste vergeving van de zonden'? Rome is Rome gebleven, maar Hegger is Hegger niet meer.

In de kerstnacht ontsluit de paus in de Sint Pieterskerk de Heilige Deur. De hele wereld zal er wel getuige van kunnen zijn door de televisie, dat hij er dan door schrijdt, gevolgd door een getabberd en gemijterd gezelschap, en vervolgens een jaar lang door een onafzienbare stroom pelgrims. Dan worden tegelijk over de hele wereld Heilige Deuren van kathedralen ontsloten, om de berouwvolle pelgrims te ontvangen.

Wij lezen in Johannes 10:9, dat Christus gezegd heeft: Ik ben de Deur; indien iemand door Mij ingaat, die zal behouden worden; en hij zal ingaan en uitgaan, en weide vinden. Sterker kan de tegenstelling Rome-Reformatie wel niet aangeduid worden. Wie door Romes Heilige Deuren ingaat, verwerpt de Deur van Johannes 10:9.

De volgende keer D.V. dan Calvijns antwoord op de vraag voor wie Christus gestorven is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen