ZELFVERWERKELIJKING

ZELFVERWERKELIJKING

Het zit in de lucht, het woord zelfverwerkelijking, maar vooral ook de zaak. Er is de laatste tijd al heel wat over geschreven: de woordverbinding „ik-tijdperk" was niet van de lucht. Wie regelmatig het oog laat vallen in politieke en overheidsuitgaven komt het regelmatig tegen: zelfverwerkelijking, zelfontplooiing, individualisering e.a. Al heel duidelijk was de memorie van toehchting bij de begroting van CRM, dienstjaar 1980-1981. Onder de kop „Visie op welzijnsbeleid" komen we tegen: „Aan de individuele mens moeten zoveel mogelijk kansen worden geboden zichzelf te zijn, zichzelf te worden, verantwoordelijk mens te kunnen zijn". En in een recent nummer van Economisch Statistische Berichten stelt columnist L. Hoffman de voorstellen van de commissie-Vonhoff inzake personeelsaangelegenheden bij de rijksdienst onder kritiek omdat , 4iet er op lijkt, dat de huidige theorieën over het personeelsbeleid, die alles met zelfontplooiing van de werknemer te maken hebben, ook op de ambtenaar van toepassing worden verklaard”.

Uit (de herkomst van) deze citaten moge blijken, dat de „ego-cultuur" niet beperkt is tot allerlei assertiviteits (zekerheids) trainingen en ik-therapieën; het is een breed maatschappelijk verschijnsel.

De individualisering is dan ook niet zo maar uit de lucht komen vallen. Behalve maatschappelijke en psychologische zijn er ook filosofische achtergronden aanwijsbaar. Te denken valt aan het personaUsme met zijn sterke nadruk op de menselijke persoon ten opzichte van de gemeenschap, het existentialisme waarin de individuele vrijheid centraal staat, en de fenomenologie die de waarheid door de zeef van de persoonlijke waarneming haalt.

Het verschijnsel heeft ook een economische dimensie. De economische groei in de naoorlogse jaren bleek de consumptieve zelfbevrediging en daarmee de ik-gerichtheid - in niet geringe mate te bevorderen. Voorts is het te plaatsen, dat de al maar toenemende greep van de overheid op het maatschappelijk en economisch gebeuren met als gestalte de lange tijd bejubelde verzorgingsstaat op den duur een reactie oproept: de roep om meer ruimte voor persoonlijke verantwoordelijkheid, voor grotere (individuele) ondernemersvrijheid. , , Nieuw rechts" en „neo-liberalisme" zijn aanduidingen, die in dit verband terzake zijn, zij hebben zich in korte tijd een respectabele plaats weten te verwerven in het politiek-maatschappelijk taalgebruik. (Als SGP hebben we nooit zo warm gelopen voor grondslag en uitwerking van de verzorgingsstaat en met de onderhavige tendens kunnen we misschien best een eindje, mogelijk zelfs een eind mee; daarbij mag het overigens duidelijk zijn, dat de grondslag van de heer Milton Friedman volstrekt niet de onze is).

We zien de individualisering concrete vormen aannemen in de emancipatiegolf en - nauw daarmee verbonden - de strijd voor de rechten van de mens; ook in de devaluatie van het gezag en in de relativering van normen en waarden (deze heten immers van buiten af te komen!). Om nog eenmaal CRM aan het woord te laten: „Normen en waarden staan vandaag in de samenleving ter discussie en velen zoeken persoonlijk en gemeenschappelijk naar herijking en eigentijdse invulling. Opvattingen over de waarde van arbeid, over plaats en hoogte van inkomen, het functioneren van de kerngemeenschap van het gezin, de verhoudingen tussen de groepen in de samenleving, de levensstijl, het leefmilieu ontkomen niet aan een kritisch beschouwen. Het beleid dient daarmede niet alleen te rekenen, het dient er ook op in te spelen, eventueel in bij te sturen en op toekomstige ontwikkelingen te anticiperen”.

Allemaal zaken, die voor de huidige maatschappelijk-culturele situatie kenmerkend mogen heten, maar die - we wezen er al op niet het produkt zijn van een geestelijke aardschok (al gaat het wel hard . . .): ze zaten er al een hele tijd aan te komen. Het typerende van , , de 80-er jaren" zit hem wellicht niet zozeer in de nadruk op het ego als zodanig als wel in het uitgesproken, bewuste karakter ervan. Dat laatste is niet langer alleen het geval bij bijvoorbeeld een enkele politieke activist; schrijver of filosoof, zelfs niet alleen in dé literatuur of dé filosofie, het lijkt zo zoetjes aan gemeengoed te worden: als een zuurdesem doortrekt het alle sectoren en lagen van het maatschappelijk leven.

Het zit in de lucht ...

Laten we niet vergeten, dat wij als behorend tot het reformatorische volksdeel (om die omstreden, maar voor iedereen duidelijke term te gebruiken) ook die lucht inademen. Mocht de barometer van de heilsgeschiedenis nog eens wijzen op een krachtige ego-verbrijzelende noordenwind, opdat - te beginnen bij het huis Gods - de lucht gezuiverd zou worden ...

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen