Disco-popmuziek

Voor raads- en statenleden

door Werkgroep Welzijn

Discotheken zijn de laatste decennia een alom bekend verschijnsel geworden in ons land, niet alleen in de steden maar ook in de dorpen. De zgn. popnnuziek heeft overal zijn (jonge) hoorders gekregen. Zelfs in grote «warenhuizen en winkelcentra worden de potentiële kopers ermee gelokt en begroet. In veler leven heeft deze muziek een grote plaats veroverd. Het is een nauwelijks meer weg te denken verschijnsel. Ook in de politiek kan men ermee in aanraking komen, bijvoorbeeld bij het al dan niet verlenen van een vergunning voor het organiseren van een popfestival of wanneer gestemd moet worden over het verbieden dan wel toelaten van popmuziek in gemeentelijke accomodaties. Een gemotiveerde stellingname is dan van groot belang. In het onderstaande wordt met het oog daarop een handreiking geboden die niet alleen informatie bevat, maar waarin ook wordt ingegaan op de gevolgen van deze muziek voor de lichamelijke en geestelijke volksgezondheid.

1. De term

Het woord popmuziek is afkomstig van het Engelse 'populair music' en betekent derhalve letterlijk populaire muziek. Ruim genomen kan populaire muziek in principe alle genres omvatten, maar de ingeburgerde term popmuziek omvat slechts een zeer beperkt deel ervan. Een inhoudelijk juister term zou zijn rock-muziek (zie bij 2.). De meeste aanhangers van de popmuziek vallen in de leeftijdsgroep van 13 tot 25 jaar. Men kan spreken van een jeugdcultuur, waar de popmuziek onlosmakelijk aan verbonden is.

2. De geschiedenis

Voorlopers van de popmuziek zijn reeds in vroege tijden aanwijsbaar. Zo kende (en kent) de eeuwenoude VOODOO-religie riten (b. v. ter ere van Legba, de god van de sex) waarbij de aanhangers door middel van een combinatie van drugs en muziek (o.a. tamtams) in trance en tenslotte zelfs in coma worden gebracht.

Als dé voorloper van popmuziek moet de negermuziek genoemd worden, de muziek van de Afrikaanse negers in Amerika, die als slaven werkten op de plantages van de blanke kolonisten in de 17e, 18e en 19e eeuw. Hier ontstonden de negro spiritual (geestelijk lied) en de negro worksong (arbeidslied), waarvan het ritmisch element uit Afrika en het melodisch element uit Europa stamde.

Uit mengvormen tussen beide genres en de blank-Amerikaanse country-muziek zijn later de zgn. Blues ontstaan, die aanvankelijk alleen gezongen werden en als onderwerp hadden leed, dood, drankmisbruik, huwelijksontrouw, rassenhaat e.a. Nog weer later (begin 20e eeuw) is na toevoeging van muziekinstrumenten en elementen als de lach en de satire de zgn. Jazz geboren. Deze jazz verwerft zich een plaats in de Westerse cultuur (b.v. George Gerswhin); in de blanke versies van de jazz komen vormen tot ontwikkeling als: swing, sweet, bepop en after-beat.

Het is van belang op te merken, dat van al de genoemde muziek geldt, dat het evenwicht tussen ntme en melodie bewaard bleef. Ritme als variant op de maat heeft ordenende kracht en speelt een belangrijke rol In de muzikale beleving van de mens. Tot ± 1950 gold als een vast gegeven in de vele vormen van muziek in de beschaafde wereld, dat ritme en melodie een harmonieuze eenheid vormden. In de rock-en popmuziek die zich nadien beginnen te manifesteren, zal deze harmonie doorbroken worden.

Omstreeks 1940 doet de electrische gitaar zijn intrede en gaat de ontwikkeling rechtstreeks in de richting van de rockmuziek. De term 'Rock 'n Roll' werd voor het eerst gebruikt door de neger Chuck Berry in 1953. Met deze term (rollende rotsblokken) bedoelde hij een omwenteling in de wereld aan te geven, die in zijn vaart niet te stuiten zou zijn. Deze revolutie, waaraan de rassenstrijd niet vreemd is, moest de mensen in extase brengen en rijp maken voor de verwerping van (de waarden en normen van) de bestaande maatschappij. Het wapen in deze strijd was de muziek! De bakermat voor de rockmuziek (als verschijnsel) ligt bij dejeugd van de grote steden in Amerika

en voor wat betreft Europa in de Engelse industriestad Liverpool. Het is in deze stad met zijn vele grauwe wijken en zijn zeer hoge werkloosheidsen misdaadcijfers dat de blues en de rockmuziek versmelten tot de zgn. beat-muziek. Binnen korte tijd waren zo'n 400 groepen jongelui (arbeiderskinderen) in allerlei loodsen en kelders rondom de Mencey-rivier bezig met fiun muziek. Het begrip 'beat' betekent hier slaan, beuken, stampen (en niet 'ritme' zoals bij de jazz) en is terug te vinden in de naam van de Liverpoolse groep die wereldberoemd is geworden: de Beatles.

We zien vervolgens in de Westerse wereld rond de rockmuziek een jeugdcultuur ontstaan, die zich richt tegen de gevestigde orde. Gehuld in leren motorjacks en spijkerbroeken (a la de filmster Marlon Brando) leeft men zich uit, op de motor (de 'Heli's Angels') en in de kelders van San Fransisco, waar de zgn. undergroundmusics ontstaan, muziek die helemaal gericht is op de nieuwe maatschappij, waarin ieder de vrijheid heeft om te doen en te laten wat hij wil. Zo verschijnen de 'nozems' in Nederland, de 'halbstarken' in Duitsland, de 'teddy-boys' in Engeland, de 'blousonnoirs' in Frankrijk, de 'beatniks' in Amerika en zelfs de'stiglyatti'in de Sovjet-Unie.

In de nieuwe (muziek) cultuur ontwikkelden zich globaal twee richtingen. De eerste is die van de 'lieve' Beatles. Hierwordtdezgn. Play-Power gepropageerd, de spelende macht. We komen deze richting tegen bij de 'hippies' met hun vogels en bloemen, bij de 'kabouters', in het lief zijn voor elkaar, ook in het geweldloos (met lijfelijk verzet) bezetten van gebouwen (Maagdenhuis) e.d.

De tweede richting is die van de harde Rolling Stones. Symbool van de revolutie is hier nadrukkelijk het vallende gesteente, de dreunende en stampende muziek. Door het verstoorde evenwicht tussen ritme en melodie ontstaat een wereld van extase, uitlopend op verwildering, onverschilligheid, ophitsing en vernieling.

3. Begeleidende verschijnselen.

De popmuziek gaat gepaard met - of moeten we zeggen: aan de popmuziek zijn inherent - een aantal verschijnselen, die de geest waar deze muziek uit opkomt des te duidelijker laten zien. Eén van die verschijnselen is de 'sex'(het gebruik van de afkorting is veelzeggend: sex is iets geheel anders als sexualiteit; het laatste is gebaseerd op wederzijdse liefde en gericht op het welzijn en geluk van de ander). Dit element werd ingebracht door de in 1977 overleden Elvis Presley en heeft sindsdien in de popwereld een duidelijke opmars gemaakt. Van de manager van de Rolling Stones is de uitspraak: 'Pop Is gelijk aan sex, je moet de jeugd ermee in het gezicht timmeren.' Tijdens de grote pop-festivals in de openlucht op het eiland Wight, in het Duitse Essen en in het Kralingse bos in Rotterdam mondde het (massale, maar individuele) dansen uit in groepssex: jongens en meisjes vergrepen zich aan elkaar. Jim Morisson van de popgroep 'The Doors' riep tijdens een optreden in Miami: 'Jongens, ik houd van wat naakte mensen om mij heen; pak je vriend of vriendin en bedrijf er liefde mee.' Groepen als de Beatles en de Rolling Stones bleken in staat om binnen twintig minuten te bereiken, dat jeugdige bezoekers zich geheel ontkleedden.

Een volgende fase vormt de introductie van de zgn. bi-sex. Deze krijgt vorm in de 'nichten-rock', waarbij mannelijke pop-musici zich kleden en opmaken als vrouwen.

Deze homofiele trend wordt gepropageerd en middels sterk erotische beatmuziek in praktijk gebracht door groepen als Sweet, Slade, Elton Jone en The Kicks. Behalve met sex gaat de popmuziek ook gepaard met het gebruik van drugs. Dit gebruik komt niet alleen veelvuldig voor bij de 'consumenten' van popmuziek, maar ook bij de pop-

groepen zelf, waarvan de meesten aan de drugs verslaafd zijn.

Het platenalbum van de Beatles betekende het begin van een w/are golf van popliederen over het drugsgebruik. Over de tophit van de Beatles 'Yellow/ Submarine' (gele onderzeeër) schreef het 'Bulletin voor verdovende middelen', een officiële uitgave van de VN: 'Een gele onderzeeër is geen banaan, maar een platte Engelse uitdrukking voor een kleine gele capsule, die amfetamine of andere drugs bevat. Als iemand een dergelijke capsule inneemt, wordt het net een 'gele onderzeeën.' Het eindresultaat van dit alles is misschien dat een kind van het platteland, dat in de normale wereld leeft, in de toekomst een marihuana-sigaret of LSD krijgt aangeboden. Het zal zich dan niet herinneren wat de leraar op school daarvan gezegd heeft maar hetgeen Mick Jagger van de Stones of John Lennon van de Beatles hebben gezegd en hebben aangeprezen.'

In de (wereld van de) popmuziek manifesteert zich voorts de invloed van de satan. Dit is niet alleen zichtbaar in de volstrekt onbijbelse normen en waarden, die men aanhangt en praktizeert, maar ook - rechtstreekser - in de muziek, die de satan als onderwerp heeft. Ook in Nederland ontstaan groepen die de duivel en de duivelskunsten bezingen. De sfeer wordt mede bepaald door hun strakzittende zwart glimmende pakken, extra lange zwarte handen en vingers, de vrouwelijke tooi en opmaak van de jongens en de aanwezigheid van één meisje, dat beurtelings in duivelspak of naakt op het toneel verschijnt. Zo treedt in de Rotterdamse popgroep Lemming - voor een publiek van 13-tot 18-jarigen - de naaktdanseres Lucie Vera (lucifer = duivel!) op, die zegt een verhouding met de duivel te hebben.

Haar vriend Wally wordt in de show voor zijn vriendschap door de duivel bestraft en aan een kruis gehangen. Naast de rauw stampende beat bestaat het optreden verder uit lugubere lichtshows en lofzangen op de duivel. De maker van de show zegt zich in de duivel verdiept te hebben. Er lopen ook lijnen van de popmuziek naar de Oosterse religies. Een bekende naam in dit verband is die van de ex-beatle George Harrison, door wiens toedoen de Hare Krisjna-beweging naar het Westen is gekomen. De Hare Krisjnamonniken zingen hun liederen met gebruikmaking van overdadig slagwerk. Door het regelmatig gedreun van het ritme ontstaat een bewustzijnsvernauwing (zie ook verderop), waardoor men in trance raakt en in de 'goddelijke ruimten' komt. Tenslotte zij nog melding gemaakt van het (meest recente) verschijnsel van de punkrock, het gebruiken van geweW tijdens het musiceren. Het is de bedoeling elkaar zo te verwonden dat er bloed vloeit. De popmusici worden voorgesteld met spelden en scheermessen in het gezicht. Groepen die aldus opereren zijn bijvoorbeeld de Sex Pistols en de Stranglers. Na een optreden van laatstgenoemde groep in het Amsterdamse Paradise konden we in de krant lezen: 'Amsterdam rijp voor de punkrock. De Stranglers waren er als eersten in geslaagd de jongeren op het podium te krijgen in een hysterische pogo-dans.' Een hoogtepunt werd bereikt toen één van de popmuzikanten door het publiek zodanig was verwond dat hij met een bebloed gezicht verder moest spelen.

4. Gevolgen van muziek

De voormalige roek-artiest Bob Larson heeft in samenwerking met enkele artsen studie gemaakt van de fysiologiscfie inwerking van de popmuziek. Volgens hen hebben met name de laagfrequente trillingen van de basgitaar in combinatie met de stuwende beat van de drums een zekere invloed op het hersen-ruggemerg-vocht. Dit vocht beïnvloedt op zijn beurt weer de hypofyse, een klier die de afscheiding van hormonen regelt. Door deze aantasting in de hormonenhuishouding kunnen de hersenen niet normaal functione-

ren waardoor bewustzijnsvernauwing en vervaging van liet normbesef optreden.

Ook puur lichamelijke letsel komt voor als gevolg van de popmuziek. En dan moet met alleen gedacht worden aan de (veelvuldig voorkomende) lichamelijke verminking als onderdeel van de punk-rock, maar ook aan de hystehe die de gezondheid bepaald geen goed doet) en aan het grote aantal gehoorstoornissen onder de jeugd. Over dit laatste wordt bij de keuring voor de militaire dienst erg geklaagd. Het doorbreken van remmingen (b.v. schaamte) tijdens popmanifestaties door middel van vorm en inhoud van de muziek, het voorbeeld en/of de oproep van de popmuzikanten, de invloed van de massa leidt tot psychisch tefse/(zenuwinstortingen). Op langere termijn treedt psychische afhankelijkheid op: net als bij drugs heeft men telkens weer de 'kick' van de popmuziek (met alles wat er op en er aan zit) nodig in het overigens als (zeer) negatief ervaren leven, men raakt er aan verslaafd.

Uit veel van wat in het bovenstaande naar voren kwam blijkt reeds dat er van de popwereld een sterke normvervagende Invloed uitgaat. Men ziet in de muziek een middel om gevestigde normen en waarden af te breken; deze muziek geeft uiting aan een cultuur, een levensfilosofie van volstrekte (en dus bandeloze) vrijheid. Vrije liefde, vrije sex en een vrije moraal worden verheerlijkt. Doe maar, doe wat je wilt, is het parool.

De hang naar vrijheid impliceert de afkeer van gezag en orde. Daartegenover predikt men de revolutie en schept men wanorde en chaos. Het is niet toevallig dat de geestelijke vaders van de sexuele revolutie en van de strijd tegen de gezagsstructuren in de zestiger jaren (de 'roaring sixties') de moderne, in toon en ritme disharmonische muziek prijzen als realisatie van de anarchistische oertoestand (zij vinden, dat de mensheid naar deze oertoestand, waarin geen plaats is voor huwelijk en gezin en dus ook niet voor vaderlijk gezag, terug moet keren).

De kloof tussen de maatschappelijke leefwereld van veel jongeren en de wereld van de popmuziek is vaak zo groot, dat men het gewone leven niet meer aan kan. Velen worden zo een gemakkelijke prooi van gevoelens van zinloosheid, van nihilisme en üoemóenken. De'bevrijding'die popmuziek biedt, wapent niet tot de strijd om het dagelijks bestaan, maar maakt die naarmate de verslaving toeneemt steeds moeilijker.

Ongetwijfeld is de geest, die rondwaart in de wereld van de popmuziek, mede verantwoordelijk voor de volgende trieste feiten: - in 20% van de gevallen van abortus provocatus gaat het om meisjes in de leeftijdsgroep van 15 tot 20 jaar - 50% van de jongens en 35% van de meisjes in de leeftijdsgroep van 15 tot 20 jaar gebruikt voorbehoedsmiddelen - in de VS is sinds 1955 het aantal onwettige kinderen met 250% gestegen - het aantal geslachtsziekten stijgt onrustbarend ondanks het feit dat we over penicilline beschikken - het aantal zelfmoorden onder jongeren is in 15 jaar met 50% gestegen

5. Tot besluit

Het is duidelijk, dat een op Gods Woord gegrond oordeel over de popmuziek en over de geest die erachter zit niet positief kan zijn. Dit geldt van al de hiervoor genoemde gevolgen die de confrontatie met deze muziek voor de hoorders (en beoefenaars) met zich meebrengt. Juist ook lettend op deze gevolgen mag hier niet worden voorbijgegaan aan de 'ethiek' van managers en platenmaatschappijen, voor wie kennelijk de commercie de hoogste norm is. Het bijbelwoord 'De geldgierigheid is de wortel van alle kwaad' is hier wel zeer toepasselijk.

6. Literatuur

- Stivo-stuk nr. 25, aug./sept. 1977 (postbus 130, Amersfoort) - 'Het verschijnsel popmuziek', artikelenserie in De Wekker (Chr. Geref. Weekblad), 1978 - Artikelenserie forumpagina Reformatorisch Dagblad, december 1978 - 'Nationaal Onderzoek Jongerenbladen 1979', artikelensene in Koers (reformatorisch opinieblad), 10e jrg. nr. 227, 228 en 231 - 'Kritisch luisteren, ook naar popmuziek', artikel in Bijbel en Wetenschap, nr. 42, Juni 1981 - 'Uw jeugd vernieuwt Popmuziek', artikelenserie in Schakel-album, 1977 - 'Popmuziek en nog wal', artikel in Getrouw, 31 e Jrg. nr. 11 - Allerlei persartikelen over popmuziek, popgroepen e.d. - Larousse-encyclopedie bij relevante trefwoorden

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen