SGP onderscheidt zich met name door visie op geestelijke vrijheid

door drs. K. van der Zwaag

redacteur kerkelijk leven bi) het Reformatorisch Dagblad

Het afnemen van het aantal leden van de politieke partijen is niet leuk maar past wel bij het beeld van deze tijd. De complexiteit van de politieke en maatschappelijke problemen wordt steeds groter. Mede daardoor hebben Ideologieën en de animo voor het ontwerpen van een blauwdruk van de samenleving aan kracht ingeboet. Dat zegt J. Hippe, medewerker van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) in Groningen.

Dit voorjaar stopt Hippe met zijn werk dat sinds 1980 vooral bestaat in het bijhouden van informatie over de drie kleine protestants-christelijke partijen. Wanneer hij dit voorjaar stopt, gaat hij nog wel door met het onderzoek van de artikelen uit het Reformatorisch Dagblad, Nederlands Dagblad en Koers. Een medewerker die veel weet van de protestantse drie, maar zelf lid is van de Partij van de Arbeid. Ais niet-christen en niet-Bijbelkenner is hij wel geïnteresseerd in deze partijen, leest alles wat los en vast zit, tot en met In het Sfoor.

- \J hebt al lange tijd dit onderzoek gedaan: Wat zijn de overeenkomsten tussen de drie kleine christelijke f^artijen(

"Wanneer we deze partijen bekijken in vergelijking met het CDA dan valt het op dat zij alle drie uitgaan van de directe binding van de overheid als instituut aan Gods Woord en Wet. Ze wijzen de levensbeschouwelijke neutraliteit van de staat af en dus ook de oude opvatting van de ARP dat de overheid alleen in het geweten van de overheidspersonen aan Gods Woord gebonden zou zijn. Bij de drie partijen zijn voorts de leden ook gebonden aan Gods Woord, terwijl bij het CDA ook nietchristenen lid kunnen worden als men zich maar bindt aan het Program van Uitgangspunten. RPF, GPV en SGP hebben ook alle drie de belijdenisgeschriften in hun grondslag opgenomen, maar bij de RPF is dat minder duidelijk en bovendien zijn zij daar niet bindend voor de leden."

- Wat zijn de belangrijkste onderlinge verschillend

"Ideologisch gezien spitst het onderscheid zich in de eerste plaats toe op het punt van de geestelijke vrijheid. De SGP, die nadrukkelijk stelt dat zij het onverkorte artikel 36 van de NGB wil handhaven, staat hierbij alleen tegenover het GPV en de RPE De godsdienstvrijheid als grondrecht waar iedere burger zich op kan beroepen, wordt door de SGP niet aanvaard. GPV en RPF accepteren dat wel. Maar alle drie zeggen wel een christelijke staat na te streven, waarbij GPV en RPF vinden dat iedereen het recht heeft zich in die staat te manifesteren.

Naast de geestelijke vrijheid onderscheidt de SGP zich van de andere twee ook door haar opvatting over de politieke participatie van de vrouw. Het feit dat de SGP het passief kiesrecht voor vrouwen afwijst, vormt een ernstig obstakel voor lijstineenschuivingen van SGP met GPV en/of RPF, omdat van de SGP ook de andere partijen geen vrouwen mogen kandideren, in ieder geval niet op verkiesbare plaatsen." - Klopt het dat het GPV en de RPF gelijk denken aan de oude ARP in dit ofzichti "Wat de geestelijke vrijheid betreft wel, maar niet wat betreft de directe binding van de overheid aan de Wet van God, zeker niet wanneer deze m de Grondwet vastgelegd moet worden zoals het GPV en de RPF dat willen. De scheiding tussen kerk en staat is wel duidelijk aan de ARP ontleend.

Tussen het GPV en de RPF bestaan overigens slechts subtiele verschillen als het gaat om de ideologische uitgangspunten. Fiet GPV heeft zich vanouds georiënteerd op het cultuurmandaat, terwijl de RPF werkt met publieke gerechtigheid. De verloving tussen beide partijen ligt dan ook voor de hand.

F^et grootste probleem vormt de positie van de belijdenis in de grondslag. Daarover praat nu een commissie. Ik denk dat de vraag welke betekenis de belijdenis voor de politieke praktijk heeft niet meer in die mate verschillend door beide partijen wordt beantwoord, dat zij nog een belemmering voor een fusie vormt. Dat ligt anders met de vraag of de belijdenis ook door ieder partijlid moet worden onderschreven. Dat laatste is de opvatting van het GPV, terwijl de RPF toestaat dat leden (de evangelischen) de belijdenisgeschriften niet (geheel) aanvaarden."

- Soms beroept de RPF zich ook op een theocratische gedachtengang, zoals Rouvoet.

"Dan ligt het er wel aan hoe je theocratie definieert, bijvoorbeeld als binding van de overheid en de christenpoliticus aan het Woord van God. Bij de RPF zien we trouwens een schakering of stroming, voorzover je daarvan nog kunt spreken, die op het terrein van de geestelijke vrijheid geluiden laat horen die min of meer in

de buurt komen van die van de SGP. Ik denk hier met name aan drs. Exalto en m zekere zin ook ir. Kadijk."

- U hebt veel onderzoek gedaan naar de SGP. Welk beeld van deze f^artij komt bij u ofl

"De SGP is duidelijk een partij die de overheid bindt aan het Woord van God op het publieke terrein, wat voor haar dan ook in principe inhoudt dat de overheid godsdienstige bijeenkomsten moet kunnen verbieden die niet stroken met de gereformeerde leer. Er is bij de SGP op dit moment een verlegenheid te bespeuren aangaande die befaamde passage in art. 36. Toepassing daarvan is verder weg dan ooit en SGP'ers zijn ook mensen van nu die zich Uever richten op de voor hen belangrijke vraagstukken van deze tijd, zoals bijvoorbeeld abortus en euthanasie, dan op een mogelijke uitwerking van art. 36. Op het terrein van de gemeentepolitiek ligt dat wel wat anders, als er bijvoorbeeld een aanvraag komt tot grondaankoop voor een moskee. Dan nemen SGP-gemeenteraadsleden niet altijd een zelfde standpunt in, ook door een verschillende opvatting over de ambtseed. Het standpunt van de SGP is wel dat zij niet aan de komst van een moskee mogen meewerken.

Als de meerderheid van de bevolking in het land denkt zoals de SGP, dan verdwijnen de klassieke vrijheidsrechten die wij nu hebben. Ik zie wel dat er binnen de SGP belangrijke verschillen zullen ontstaan rond de vraag welke tolerantie in praktijk is te brengen. Ik bespeur bij iemand als mr. Holdijk een neiging om alle nietgereformeerde groeperingen min of meer te gedogen als zij zich maar niet verzetten tegen de christelijke grondslag van staat en maatschappij. Dit zullen weer andere SGP'ers niet met hem eens zijn. Zeker niet de groep rond het blad In het Spoor. Zij denken exclusief in de lijn van Kersten en Zandt. Deze groep legt alle nadruk op een zuiver getuigenis voor de oude SGP-beginselen, terwijl de SGP zelf probeert met handhaving van de beginselen het contact met de maatschappelijke ontwikkeling niet te verliezen. Het geheel van opvattingen van de Stichting is wel duidelijk consistent." - Is de SGP een a-democratische partij zoals Den Uyl ooit eens zet(

"Dat denk ik wel. De SGP accepteert wel de parlementaire democratie en wil niemand het geloof opleggen, maar als je democratie ook definieert in termen van klassieke vrijheidsrechten, dan kun je de SGP moeilijk een voluit democratische partij noemen. Dat de SGP aan vrouwen geen politieke rechten toekent tast ook het democratisch gehalte van de partij aan. Ik wil dan nog wel onderstrepen dat Den Uyl a-democratisch zei en niet anti-democratisch."

- Is de SGP dan intolerante

"Je kunt die vraag wel bevestigend beantwoorden, maar toch geef ik de voorkeur aan de term a-democratisch. Het meest belangrijk is dat door de SGP de klassieke grondrechten als rechten waarop iedere burger zich kan beroepen niet worden aanvaard. Daarna speelt de vraag in hoeverre een SGP-regering in de praktijk toch tolerant kan zijn tegenover nietgereformeerde religies of levensbeschouwingen. Zoals al gezegd: daar zal binnen staatkundig-gereformeerde kring met gelijkluidend over gedacht worden."

- Hoe ziet u de toekomst van de drie kleine christelijke partijenl

"Ik denk dat GPV en RPF op weg zijn naar een fusie, waarschijnlijk via de brug van een gemeenschappelijke lijst bij de Tweede Kamerverkiezingen (nog niet in 1998 dus).

De SGP blijft voorlopig nog wel apart. Het is trouwens heel twijfelachtig of een lijstineenschuiving van de drie protestantse partijen op dit moment electorale winst zou opleveren, gelet bijvoorbeeld op het onderzoek dat Johan Weggeman voor gemeenteraadsverkiezingen heeft gedaan.

Op lange termijn zou het toch wel eens kunnen zijn dat de SGP naar zo'n nieuwe GPV/RPF partij toegroeit. De snelle maatschappelijke ontwikkelingen en het feit dat ook de SGP-achterban op steeds breder terrein aan de maatschappij deelneemt, kan ertoe leiden dat de meest kenmerkende SGP-standpunten aan slijtage onderhevig zullen worden of zelfs worden opgeheven. Ik verwacht dat dan het eerst bij de kwestie van de politieke rechten van vrouwen, maar sluit het voor het vraagstuk van de geestelijke vrijheid zeker niet uit."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen