Kiezen voor benoemde burgemeester

(SGP-)bijrgemeester van Hardinxveld-Giessendam

Met name de laatste tijd wordt er nogal veel gesproken en geschreven over 'Staatkundige vernieuwing'. Beschouwingen vinden plaats over de positie van het bestuur van gemeenten. Wethouders van buiten de gemeenteraad zouden beter zijn voor de kwaliteit van het bestuur. In dit kader wordt er ook uitgebreid gediscussieerd over de burgemeester. Gekozen of benoemd?

Wat mij opvalt is dat door voorstanders van de gekozen burgemeester er van wordt uitgegaan dat het er allemaal veel beter van zal worden! Men richt zich op het democratische gehalte: de burgemeester krijgt bi| verkiezing een eigenstandige (democratische) legitimiteit.

Tevens komt de situatie buiten Nederland aan de orde, alsof dat een maatstaf zou zijn voor de Nederlandse situatie.

Het is toch immers een feit dat de ervaringen met gekozen burgemeesters in andere landen zeer divers zijn en afhankelijk van de daar heersende cultuur. Zij kunnen en mogen geen maatstaf zijn voor het Nederlandse 'model'.

Commissie-van Thijn

Deze korte bespiegeling brengt ons bij het geschrift, uitgegeven door het wetenschappelijk bureau van het GPV, Kiezen voor de benoemde burgemeester van de hand van drs. Th. Haasdijk. De auteur beschrijft de positie van de burgemeester zoals o.a. de taken en bevoegdheden, de wijze van benoeming tot op dit moment en wat de commissie-Van Thijn erover heeft gerapporteerd. Volgens de commissie-Van Thijn is er bij de keuze tussen gekozen en benoemd worden sprake van een afweging, •waarin verschillende principes en uitgangspunten om voorrang strijden.

Enerzijds wordt hij of zij gezien als de onafhankelijke, de persoon los van de lokale politiek.

Anderzijds zou een gekozen burgemeester een wezenlijke bijdrage leveren aan de modernisering van de lokale politiek door een versterking van het herkenbare democratische leiderschap op lokaal niveau en een vergroting van de lokale factor in de gemeenteraadsverkiezingen, aldus de commissie. Dan komt de commissie met voorstellen en varianten. De commissie-Van Thijn concludeert:

l.De burgemeester is de meest herkenbare lokale bestuurder

2. De hogere mate van onafhankelijkheid die de gekozen burgemeester vaak wordt toegeschreven, is geen goed bruikbaar begrip. 3. Men is van mening dat de integrerende en coördinerende rol van de burgemeester dient te worden versterkt.

Aanstelling

Vervolgens beoordeelt de commissie een drietal varianten met betrekking tot de aanstellingswijze van de burgemeester:

a. Rechtstreekse verkiezing door de burger.

b. Verkiezing door (en al dan niet) de gemeenteraad.

c. Benoeming op de huidige manier met versterking van de rol van de vertrouwenscommissie.

Na alles te hebben afgewogen kiest de commissie-Van Thijn voor variant

2: Verkiezing van de burgemeester door (maar niet uit) de gemeente­ raad. Deze variant biedt volgens de commissie het beste evenwicht tussen de eisen van democratie en kwaliteit.

Over de grenzen

Haasdijk staat vervolgens kort stil bij de situatie over onze landsgrenzen. Hij laat België, Duitsland, Israël en de VS. de revue passeren om tenslotte zelf tot een beoordeling te komen.

Haasdijk staat vervolgens kort stil bij de situatie over onze landsgrenzen. Hij laat België, Duitsland, Israël en de VS. de revue passeren om tenslotte zelf tot een beoordeling te komen.

Hij geeft mijns inziens waardevolle meningen weer, waarin de SGP zich zeker zal herkennen. Hij neemt de aanleiding voor de discussie in ogenschouw, namelijk het vergroten van de betrokkenheid van de burger bij het bestuur, het vergroten van de democratische legitimiteit en .... het gemeentebestuur moet verlevendigd worden.

Terecht stelt Haasdijk dat de meest 'levendige' gemeentebesturen zeker niet altijd de beste zijn. En als het over betrokkenheid van de burger gaat, zegt Haasdijk terecht dat het de vraag is of die zo slecht is, en of een rechtstreekse verkiezing van de burgemeester daarvoor een oplossing biedt.

Haasdijk zegt heel juist: de burgemeester wordt dan ook een politieke functionaris die probeert om op basis van beloften gekozen te worden. Hij wordt dan onderdeel van de politieke partijen, waarmee de objectieve, de 'tussen' en 'boven' de partijen staande vertrouwde functionaris is verdwenen. En dat zijn nu onder meer net de kwalificaties die zo van belang zijn in het besturen van een gemeente.

Ook het argument dat Nederland het enige land is waar de burgemeester niet wordt gekozen maar benoemd doet eigenlijk niet ter zake.

De argumenten voor een (rechtstreekse) verkiezing zijn ruet sterk. De 'tegens' zijn mijns inziens nog steeds veel overtuigender. Haasdijk: verkiezing zal schade doen aan de positie van de burgemeester als onafhankelijk functionaris en daarmee aan het vertrouwen bij de burgers. Haasdi)k geeft aan dat 'Kok-I' koos voor versterking van de gemeentelijke invloed op de Kroonbenoeming, een verstandig besluit. Het is juist daarom, zo zegt Haasdijk, een irritante discussie aan het worden....

Helaas heeft het vorige Kabinet op de valreep reeds besloten tot het verwijderen van de Kroonbenoeming uit de Grondwet, met alle gevolgen van dien.... Haasdijk had mijns inziens wel wat kunnen zeggen over de diepere intenties, die als motieven aangegeven kunnen worden om te komen tot een te verkiezen burgemeester. Wat zit er nu eigenlijk achteri

Beginsel primair

De SGP is nooit voorstander geweest om volksraadplegingen te hanteren, zeker niet als het gaat om burgemeesters, commissarissen van de koningin, minister-presidenten etc.

De volkssoevereiniteit kan en mag principieel Bijbels worden afgewe­ zen. Dat aspect moet de boventoon voeren wanneer het gaat over de beoordeling van een te verkiezen of te benoemen burgemeester. Bovendien heb ik nog nergens een echte analyse kunnen vinden waarom het huidige systeem zo slecht zou zijn. En wanneer de diagnose niet echt is vastgesteld heeft de therapie nauwelijks zin.

Samengevat: een heldere uiteenzetting van Haasdijk met toch een kritische kanttekening ten aanzien van wezenlijke, principiële grondbeginselen, die mijns inziens alles te maken hebben met het 'kiezen voor de benoemde burgemeester'.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen