Zorg voor jeugd voortvarend oppakken

Terwijl minister Rouvoet druli bezig is om in alle gemeenten een Centrum voor Jeugd en Gezin van de grond te tillen, bestaat er in Gorinchem al een jeugdzorgcentrum. Wethouder Akkerman schrijft over het hoe en waarom van het Gorinchemse Centrum voor Jeugd en Gezin avant la lettre.

Het is een beeld dat we allemaal wel kennen. De verjaardagstaart, klaar om mooi opgemaakt te worden, gesneden en de punten zijn alvast iets uit elkaar gehaald. De slagroom gaat op de taart maar van de hagelslag valt een deel tussen de punten door. Dit beeld is jammer genoeg te vaak van toepassing op de jeugdzorg in Nederland. Er zijn heel veel organisaties werkzaam op het terrein van de jeugdzorg. Allemaal met hun eigen vakkennis en vaardigheden. Maar er zijn te veel voorbeelden waarbij een jongere die problemen heeft 'als een hagelslagkorrel' tussen de 'taartpunten' van de zorg doorvalt. De trieste voorbeelden daarvan zijn maar al te bekend.

Problemen niet afschuiven

In Gorinchem is het gelukt om alle organisaties en instellingen die (ook) bezig zijn met jeugd, scholen, leerplicht, sociale dienst, club-en buurthuiswerk, enzovoorts, rondom dit vraagstuk om de tafel te krijgen en vervolgens afspraken te maken. Al deze organisaties hebben met jongeren te maken. Gelukkig gaat het met het overgrote deel van de jongeren in Nederland heel goed. Maar daar zijn uitzonderingen op. En juist daarom moeten instellingen, begeleiders en hulpverleners alert zijn. De eerste afspraak met de Gorinchemse organisaties en in­ stellingen is dat ze zich als doel stellen tijdig te signaleren wanneer het met een jongere niet goed gaat. En vervolgens geldt de regel dat de organisatie 'probleemeigenaar' blijft tot er daadwerkelijk overdracht kan plaatsvinden naar een instelling die is ingericht voor de juiste hulp aan deze jongere. Dit zijn eenvoudige afspraken en niet bekrachtigd door een samenwerkingsovereenkomst. Maar wel met de afspraak er bij dat organisaties hierop aan te spreken zijn. Daar komt dan de regierol van de wethouder Jeugd bij kijken. Tot nu toe lijkt dit vruchten af te werpen in Gorinchem.

Alle jeugdzorg in één centrum

Dat laatste komt mede doordat er in Gorinchem een jeugdzorgcentrum is. Een Centrum voor Jeugd en Gezin avant la lettre. De initiatiefnemers van dit centrum waren de Rivas Zorggroep, De Grote Rivieren (riagg) en Bureau Jeugdzorg. Wat dragen deze drie initiatiefnemers bij aan het jeugdzorgcentrum? Allereerst biedt Rivas Zorggroep in of vanuit het centrum jeugd-en schoolmaatschappelijk werk aan. Verder zorgt Rivas ook voor directe en vrij toegankelijke hulpverlening voor ouders en hun kinderen met opgroei-en opvoedingsvragen. Ten tweede: De Grote Rivieren, een organisatie voor geestelijke ge-

H. Akkerman, WETHOUDER JEUGD VAN DE GEMEENTE GORINCHEM

zondheidszorg in onze regio. Binnen het jeugdzorgcentrum is de afdeling Ambulant voor jongeren actief. Met name dus voor jongeren met psychische of gedragsproblemen. In de derde plaats is Bureau Jeugdzorg er voor vragen rond opvoeding en opgroeien van kinderen en jongeren tot 18 jaar. Ouders en mensen die beroepsmatig met jongeren omgaan, maar ook kinderen en jongeren zelf, kunnen bij Bureau Jeugdzorg terecht. Gezamenlijk wordt dan besproken welke hulp geboden kan worden.

De initiatiefnemers kwamen bij de gemeente aankloppen omdat ze in één gebouw gehuisvest wilden worden. Aan die vraag hebben we kunnen voldoen. Bovendien vond ik als wethouder onderwijs dat leerplicht ook bij dit initiatief thuishoort. Daarom is ook het Regionaal Bureau Leerplicht in het centrum gehuisvest. En enige tijd later is het (met zachte, doch stevige aandrang) ook gelukt om het Zorgloket voor Risicoleerlingen in het Gorinchemse jeugdzorgcentrum onder te brengen. Het Zorgloket voor Risicoleerlingen in het Voortgezet Onderwijs heeft als doel het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Het Zorgloket is werkzaam voor het voortgezet onderwijs in de regio Gorinchem en Leerdam. Wanneer een school de juiste zorg niet in eigen huis kan aanbieden, neemt de school contact op met het Zorgloket voor Risicoleerlingen. Vanuit het Zorgloket kan er (indien nodig) aanvullend onderzoek worden uitgevoerd, en wordt een leerling besproken in het Multi-Disciplinair team. Het Zorgloket geeft advies en stelt eventueel een behan-

delplan voor. Met de juiste begeleiding kan de leerling weer (snel) naar school. Het Zorgloket treedt soms ook op als bemiddelaar voor een andere school, die beter aansluit bij de mogelijkheden van de leerling. Als laatste onderdeel is ook het 'Meldpunt Gezinscoach' in het centrum ondergebracht. Gezinscoaching is gericht op 'multi-problem' gezinnen, dat zijn gezinnen waar veel problemen tegelijkertijd samenklonteren. Deze gezinnen zijn niet meer in staat om zelf hun situatie te verbeteren. Het gaat om zeer diverse problemen. De gezinscoach heeft als taak het gezin te ondersteunen en de zorgverlening te coördineren.

Werkwijze jeugdzorgcentrum

In het jeugdzorgcentrum is een bureaudienst ingericht. Die dienst verzorgt de aanmelding en eerste begeleiding van de jongere. De bureaudienst kent de organisaties in het jeugdzorgcentrum en weet wat die aan de cliënt te bieden hebben. Daardoor komt de verwijzing sneller en effectiever tot stand. Organisaties kunnen beter met elkaar samenwerken en kennis met elkaar delen. Vooral wanneer het om een meervoudig probleem gaat, zoals een jongere met een onderwijsprobleem en een psychisch probleem, levert deze werkwijze veel voordelen op. Met de verschillende organisaties onder één dak wordt er vanuit diverse oogpunten naar het meervoudige probleem gekeken, zodat men gezamenlijk de meest effectieve oplossing en behandeling kan bieden. Binnen het jeugd­ zorgcentrum zorgen de korte lijnen ervoor dat er snel overgedragen wordt. Hierbij wordt intensief samengewerkt. Zonder het jeugdzorgcentrum zouden gezamenlijke gesprekken en trajecten veel lastiger te organiseren zijn. Cliënten komen dan al snel van de ene op de andere wachtlijst terecht en bij elke andere instelling moeten ze vaak weer hetzelfde verhaal vertellen. Onderlinge afstemming voorkomt dat. Het dicht bij elkaar zitten en het directe contact van medewerkers is een doeltreffend middel om dit alles te bewerkstelligen.

’Het Elektronisch Kind Dossier, maar zeker de verwijsindez is een zeer gewenst insturment. Het niet(s) van elkaar weten - als hulpverleners of instanties- blijft een groot struikelblok.’

Effectiviteit

Het Jeugdzorgcentrum heeft de afgelopen jaren bewezen effectief te zijn. De cliënttevredenheid is erg hoog. De doorstroming naar de juiste hulp is verbeterd. De naamsbekendheid van het jeugdzorgcentrum is ook erg hoog. Vaker dan verwacht wordt er voor hulp doorverwezen naar het centrum. Dat geldt niet alleen voor huisartsen, maar bijvoorbeeld ook voor het club-en buurthuiswerk. De laatste organisatie adviseert een jongere, waarvan zij weten of vermoeden dat er sprake is van een hulpvraag, om eens binnen te lopen bij het centrum. Bijna altijd blijkt er dan ook dringend behoefte te zijn aan hulp. Deze vorm van vrijwillige hulpvragen maakt al een groot deel uit van het totale aantal aanmeldingen.

Er zijn uiteraard nog zaken die beter kunnen (en dus verbeterd moeten worden). Zo is er nog geen gezamenlijk registratiesysteem. Dit zou de continuïteit en de zorgvuldigheid van de zorgverlening verbeteren. Het Elektronisch Kind Dossier, maar zeker de verwijsindex is een zeer gewenst instrument. Het niet(s) van elkaar weten - als hulpverleners of instanties - blijft een groot struikelblok. De privacy moet uiteraard gewaarborgd blijven, maar dat mag en hoeft geen belemmering te zijn om professionele hulpverleners alle relevante informatie te verstrekken. Het belang van de jongere moet immers voorop staan.

Minder bureaucratie

Hierboven schreef ik reeds dat het Jeugdzorgcentrum een voorloper is van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Om dat laatste te bereiken moet er in de eerste plaats ook ruimte komen voor de jeugdgezondheidszorg. Daar zijn in Gorinchem al diverse gesprekken

mee gaande. Daarnaast moet ook het primair onderwijs een plek krijgen. Niet in fysieke zin, maar de verbindingslijnen moeten wel op de juiste wijze gelegd worden. Bovendien proberen we het huidige Jeugdzorgcentrum om te vormen tot een regionaal CJG. In onze ogen ontstaat er dan één regionaal centrum met diverse satellieten in de regio. Want binnen een CJG zijn drie zaken erg belangrijk: laagdrempelig, dicht bij huis en de krachten gebundeld. Dat betekent dat er vooral geen nieuwe organisatie moet worden opgetuigd maar dat de bestaande organisaties anders (beter) moeten samenwerken. Dus vooral geen nieuw instituut. Maar wel: bundeling van krachten en het coördineren van zorg binnen één centrum. Want die zorgen voor minder bureaucratie.

’Regel één blijft dat de belangrijkste taak voor de opvoeding bij de ouders ligt.’

Verhouding ouders en overheid

Een goed functionerend centrum stelt het belang van de jongere centraal. Dat betekent ook dat men verder gaat dan het afhandelen van de binnenkomende (zorg)vragen. Ook als ze weten, of denken te weten dat er in een gezin problemen zijn, dan moeten ze er op af. Als ouders niet willen of de problemen ontkennen moet er sprake zijn van drang van onze kant, omwille van de jongere voor wie blijvende schade dreigt. De autonomie binnen het eigen gezin (noem het: soevereiniteit in eigen kring) acht ik hoog, maar wanneer het gezin niet naar behoren functioneert, kan het belang van het kind of de jongere voor mij zwaarder wegen.

Er kan pas sprake zijn van dwang als de rechter daar een uitspraak toe heeft gedaan. Het grote probleem daarbij is wel dat de Raad voor Kinderbescherming lange wachttijden kent. Als wethouder heb ik dit jaar meerdere keren de Raad voor Kinderbescherming gemaand in een situatie, die ik op basis van advies uit het jeugdzorgcentrum ontoelaatbaar achtte en die toch drie maanden voortduurde. Wij zijn nu met de Raad voor Kinderbescherming in gesprek om herhaling van zulke lange wachttijden in urgente gevallen te voorkomen.

Ten slotte. Het Jeugdzorgcentrum in Gorinchem bewijst dat de plannen van het vorige kabinet om te komen tot Centra voor Jeugd en Gezin effectief kunnen zijn. Mi­ nister Rouvoet voert die plannen nu enthousiast uit. Ze zijn effectief, omdat met relatief weinig extra middelen we een betere hulpverlening realiseren. Dat is ook wel nodig. Want de cijfers rond problemen bij kinderen en jongeren liegen er niet om. Regel één blijft dat de belangrijkste taak voor de opvoeding bij de ouders ligt. Maar als gemeentelijke overheid moeten we niet aarzelen en dralen om de ouders daarbij te ondersteunen wanneer daar gerede aanleiding toe bestaat. En als we zien dat het niet goed gaat met een kind, is het onze eerste taak de ouders daar op aan te spreken. En wanneer die hun verantwoordelijkheid niet of onvoldoende oppakken, is de gemeentelijke overheid aan zet, want zij heeft op het terrein van jeugdzorg de regietaak. De verantwoordelijkheid van de wethouder Jeugd is daarmee groot. Hij regisseert de zaken die dienen tot het psychisch en sociaal welbevinden van de jongere in dit tijdelijke leven. In de hoop dat de jongere daarmee open staat voor de boodschap voor het tijdelijke en die voor het eeuwige leven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen