Marktwerking op de Valleilijn

THEMA

Ervaringen en evaluatie vanuit regionaal perspectief

De Valleilijn is de spoor\vegverbinding tussen de stations Ede-Wageningen en Amersfoort, en heeft tussenstations in Ede-dorp, Lunteren, Barneveldcentrum en Barneveld-Noord. Deze lijn werd in de volksmond de zgn. "Kippenlijn" genoemd. Een SGPraadslid vertelt over zijn ervaringen met de introductie van marktwerking op dit spoortraject.

G. Ploeg, lid van de SGP-fractie in de gemeenteraad van Barneveld

De Valleilijn werd al decennialang geëxploiteerd en beheerd door de Nederlandse Spoorwegen (NS). In de spits werden er halfuurdiensten gereden, buiten de spits uurdiensten. Een aantal keren per dag maakt het goederenvervoer ook gebruik van deze lijn.

Privatisering van de NS-lijn

Binnen de provincie Gelderland was al langer sprake van privatisering van deze lijn. De provincie had al ervaring met een private partij in de Achterhoek waar het bedrijf Syntus actief is. Voor de NS was deze spoorwegverbinding in de Vallei niet rendabel genoeg. Zij focussen veel meer op de grote lijnen, en dan vooral op de intercityverbindingen. Een verbinding zoals de Valleilijn vormt voor de NS zo'n beetje de onderkant van het marktsegment. In 2003 is een intentieoverkomst getekend tussen de Provincie Gelderland en de gemeenten aan deze spoorlijn (incl. gemeente V^ageningen). Daarin staat verwoord wat men samen gaat ontwikkelen en hoe de gemeenten zullen bijdragen aan de infrastructurele werken die voor nieuwe ontwikkelingen nodig zijn. De doelen in deze overeenkomst waren onder meer:

- aanbesteding van het vervoer onder marktpartijen; - meer opstapmogelijkheden realiseren;

- betere aansluiting met de studentenstad Wageningen; - het verhogen van de vervoersfrequentie;

- een facelift aan zowel het treinmaterieel als aan de stationsomgevingen.

Wageningen

Er is uitgebreid gesproken over de verbinding met Wageningen. Het doortrekken van de spoorlijn was een veel te kostbare optie. Men heeft uiteindelijk gekozen voor een zgn. HOV-verbinding (Hoogwaardig Openbaar Vervoer). Er kwam een snelbusverbinding tussen Wageningen en station Ede-Wageningen. Daarvoor werd de infrastructuur behoorlijk aangepakt en is een prachtige busbaan gerealiseerd in nauwe samenwerking met de gemeente Wageningen.

Door deze ingrijpende maatregelen kan de bus nu sneller rijden, de frequentie is éénmaal per tien minuten. De bushaltes zijn aangepast en men heeft nieuwe gelede aardgasbussen ingezet met een eigen logo en kleurstelling. Na aanbesteding is de vervoerder Veolia het vervoer op dit traject gegund.

Ede-Wageningen

De gemeente Ede is tengevolge van de onderhandelingen ook hard aan het werk gegaan. Door de komst van de snelbusverbinding met Wageningen was het nodig dat het station Ede-Wageningen aan de zuidzijde

bereikbaar was. Men is voortvarend aan het werk gegaan met de ruimtelijke inpassing van de benodigde faciliteiten, zoals aanrijroutes, een groot busstation, fietsenstallingen, kiosken, aanpassing perrons en taxihaltes. Hierdoor is de loopafstand voor een overstap van trein op bus, of andersom, tot het minimum beperkt gebleven.

Transferium Barneveld Noord

Dichtbij de aansluiting van de Valleilijn op de spoorlijn Amersfoort-Apeldoorn ligt station Barneveld-Noord. Aan de noordzijde van laatstgenoemde spoorlijn is enkele jaren geleden een functioneel Transferium gerealiseerd. Hier kan men gratis parkeren en via een loopbrug het station Barneveld-Noord bereiken. Elk kwartier stopt hier de Valleilijn richting Amersfoort. Lange wachttijden zijn dus niet meer aan de orde. Al veel automobilisten weten de weg naar dit Transferium te vinden, zeker wanneer de Al richting Amsterdam erg filerijk is. Dan kiest men eerder voor het openbaar vervoer. Langs de Al wordt binnenkort een DRIP (dynamisch route informatie paneel) geplaatst waarop de automobilist kan zien wanneer er weer trein naar de Randstad (Amsterdam of Utrecht) vertrekt. Buslijn 105 vanaf Harderwijk sluit aan op station Barneveld-noord. Daarmee is er een soepele, vrijwel rechtstreekse verbinding tussen Harderwijk en Arnhem gerealiseerd.

Aanbesteding

Intussen was de Provincie Gelderland ook bezig met het aanbesteden van de treinverbinding Valleilijn. Bij de eerste poging bleek dat de aanbestedingseisen te hoog lagen, want er werd geen enkele reactie op deze aanvraag ontvangen. Eén van de voorwaarden luidde dat het materieel in 30 jaar moest worden afgeschreven en dat bleek voor geen enkele marktpartij aantrekkelijk. De aanbestedingseisen werden aangepast en een nieuwe ronde volgde. Hierin werden onder meer de vaste afschrijvingen vastgelegd, het contract kreeg een looptijd van vijftien jaar en de provincie zegde verbeteringen aan de spoorlijn toe over een langere periode. De tweede ronde was duidelijk een meer open aanbesteding met heldere criteria zoals: verhoging van de frequentie, meer comfort en voorzieningen, beter materieel. De marktpartijen konden hierop inspelen in hun aanbieding. In totaal hebben vijf partijen meegedaan, waarvan Connexxion uiteindelijk als beste uit de bus kwam en de opdracht tot uitvoering kreeg. De positieve verrassing in deze aanbieding was dat Connexxion kwam met een kwartiersdienst tussen Amersfoort en Barneveld-Noord.

Uitvoering

Vervolgens is hard begonnen met de uitvoering van de klus. Connexxion bestelde nieuwe treinstellen in Duitsland en startte tegelijk een intensief communicatietraject om de passagiers in te lichten over de komende veranderingen. Ook de Provincie Gelderland was hierbij uitermate actief Allerlei acties werden op touw gezet om het reizen per trein tussen Ede-Wageningen en Amersfoort aantrekkelijker te maken. De start van de Valleilijn was veelbelovend.

Connexxion begon met van de NS gehuurde treinstellen. Helaas liet de levering van de nieuwe treinstellen nogal op zich wachten. Toen die er eenmaal waren, had Connexxion te kampen met allerlei "kinderziektes" van het gloednieuwe materieel.

Voorzieningen

Door middel van regelmatige enquêtes wil Connexxion van haar klanten te weten komen wat de knelpunten en behoeften zijn, zodat men daarop kan anticiperen. Connexxion doet er alles aan om het de reiziger naar de zin te maken. Zo zijn er aparte compartimenten voor bepaalde doelgroepen, zoals jongeren en ouderen, de treinstellen zijn rolstoeltoegankelijk en hebben camerabewaking. Op korte termijn komen er internetaansluitingen en frisdrankautomaten in de treinstellen. In de treinen ontbreken toiletten. Hier is bewust voor gekozen en dat werd ook goedgekeurd door de opdrachtgever. Toiletten vergen namelijk een behoorlijke investering; ze moeten voldoen aan strenge milieuregels en ze nemen veel ruimte van de treinstellen in beslag. Bovendien zijn de kosten hoog om ze schoon en hygiënisch te houden. De trajecten tussen de haltes zijn relatief kort, de reistijd ligt rond de vijf, hoogstens tien minuten. Connexxion is in onderhandeling met de gemeenten om toiletten op de halteplaatsen te realiseren. Een aantal onbewaakte overwegen op het traject worden beveiligd óf opgeheven. Dit naar aanleiding van een aantal ernstige ongevallen waarbij een trein was betrokken.

Plannen voor de toekomst

Er is kort geleden in opdracht van het ministerie van Verkeer en Waterstaat een quickscan gedaan naar de

houdbaarheid van regionale lijnen. Voor de Valleilijn is een groei geprognosticeerd van ca. 140% tot 2020. Hier dienen zowel de Provincie Gelderland, de betrokken gemeenten, ProRail (de beheerder van het spoor) en de marktpartijen (Veolia, Connexxion) adequaat op in te spelen. Zeker nu het aantal auto's op de weg maar blijft toenemen is het nodig dat de verbindingen van het openbaar vervoer optimaal blijven functioneren. De marktpartijen willen wel, mits er voldoende geld wordt vrijgemaakt om op de nieuwste ontwikkelingen in te spelen. Daarvoor is ook nodig dat er een goed onderling overleg in stand blijft tussen de railbeheerder en de omliggende gemeenten.

De Valleilijn wordt dit jaar nog verder geoptimaliseerd door de realisatie van een keervoorziening bij station Barneveld-centrum. Dit betekent dat de kwartiersdiensten van Amersfoort naar Barneveld-noord doorgetrokken kunnen worden naar Barneveld-centrum. Van Barneveld-centrum naar Ede-Wageningen zijn er halfuurdiensten.

Bovendien zijn er ver gevorderde plannen voor de aanleg van twee nieuwe stations. Het dorp Hoevelaken krijgt een station en in de nieuwe wijk Veller komt station Barneveld-zuid.

De gemeente Barneveld heeft ook grote plannen om het gebied tussen het Transferium en de Al een facelift te geven. Veel grond is hier inmiddels door de gemeente aangekocht en zal in de nabije toekomst geschikt worden gemaakt voor onder andere een congrescentrum, hotelfaciliteiten, kantoorpanden en andere bedrijvigheden. Met de Provincie Gelderland en de NS zijn gesprekken gaande over het realiseren van een stopplaats op de spoorlijn Amersfoort-Apeldoorn. Daarvoor is het nodig dat de huidige spoorwegovergang wordt ondertunneld.

‘Zeker nu het aantal auto's op de weg maar blijft toenemen is het nodig dat de verbindingen van het openbaar vervoer optimaal blijven functioneren.’

Marktwerking

Concluderend kunnen we stellen dat de aanbesteding van de Valleilijn goed heeft uitgepakt. Na een eerste mislukte aanbestedingsronde, kwam er daarna in de tweede ronde een beter voorstel waar door vijf partijen op werd ingeschreven. Verrassend zijn dan de uitkomsten en de initiatieven die marktpartijen nemen om het werk binnen te krijgen. Ook tonen zij duidelijk de bereidheid om in te spelen op de nieuwste ontwikkelingen. Bij de NS is een dergelijke regionale spoorverbinding van minder belang, zelfs onrendabel. Dat is voor kleinere marktpartijen vaak niet het geval. Voor Connexxion is de Valleilijn de bovenkant van de markt en het visitekaartje waarmee het bedrijf wil scoren. En dat is tot op heden goed gelukt. De overheid die samenwerkt met marktpartijen dient dan wel de nodige vrijheid te geven en voldoende middelen beschikbaar te houden. Voor het waarborgen van de contituïteit zijn contracten over een langere termijn aan te bevelen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen