Verkiezingsuitslag: dankbaarheid en zorg

De christelijke politieke partijen hebben bij de Tweede Kamerverkiezingen samen 21 zetels verloren. Van 49 zetels zijn ze teruggezakt naar 28 zetels. Op het CDA zijn ruim 1,3 miljoen minder stemmen uitgebracht waardoor de partij 20 zetels verloor. De ChristenUnie moest ook een zetel inleveren. De SGP was de enige christelijke partij die geen stemmen verloor, maar de stemmenwinst was onvoldoende voor een extra zetel.

Landelijke beeld
De VVD en de PVV wonnen samen bijna 1,4 miljoen stemmen en kregen er respectievelijk 9 en 15 zetels bij. De SP verloor ruim 700.000 stemmen en daarmee 10 zetels. D66 en GroenLinks kregen er ieder 5 zetels bij. De kiezer heeft zich hiermee duidelijk uitgesproken ten gunste van de rechtse politieke partijen in Nederland. De rechtse partijen wonnen samen 24 zetels. Het aantal zetels van de linkse partijen is iets kleiner geworden. PvdA, SP, GroenLinks, D66 en ChristenUnie hadden samen 76 zetels en komen nu uit op 72 zetels, een verlies van 4. Het is vooral het CDA die als middenpartij fors heeft verloren. In grafiek 1 staat een overzicht van de winst en het verlies per partij.

Opkomst
De opkomst was dit keer 75%. Dit betekent dat driekwart van de mensen die mochten stemmen ook daadwerkelijk naar de stembus is gegaan. Ten opzichte van voorgaande jaren is dit percentage relatief laag. De opkomst bij Tweede Kamerverkiezingen ligt namelijk meestal rond de 80% of daarboven. Alleen in 1994 was de opkomst lager dan nu, namelijk 73%. In grafiek 2 kunt de opkomstpercentages lezen van de achterlig - gende jaren. De opkomstplicht werd in 1970 afgeschaft. Dat verklaart de daling van de opkomst in 1971. De gemiddelde opkomst sinds de afschaffing van de opkomstplicht is 81%.

Aantal stemmen op de SGP
De SGP behaalde bij de Tweede Kamerverkiezingen 163.581 stemmen. Slechts drie keer eerder kreeg de partij meer stemmen. Dat was in 1977, 1981 en 1989. Dit stemmenaantal betekent een winst van 10.315 ten opzichte van de vorige Tweede Kamverkiezingen. Sinds de oprichting deed de SGP voor de 26e keer mee aan de verkiezingen. Zeven keer verloor de partij stemmen ten opzichte van de verkiezingen ervoor. Dat was in 1937, 1967, 1981, 1982, 1994, 1998 en 2003. Dertien keer won de SGP ca. 10.000 stemmen of meer. In grafiek 3 vindt u een grafiek met daarin het aantal SGP-stemmen en het percentage stemmen dat op de SGP werd uitgebracht. In 2006 ging 1,56% van de uitgebrachte stemmen naar de SGP. Nu was dat met 1,74% bijna 0,2 procentpunt meer. Een mooie groei, maar helaas onvoldoende voor een derde zetel.

De mogelijkheid voor de SGP om een derde zetel te behalen is van verschillende factoren afhankelijk. In de eerste plaats van het aantal SGP-stemmen. Dit keer was er zoals gezegd een forse groei van 10.000 stemmen. In 1998 had de SGP een derde zetel met 10.000 stemmen minder. Een derde zetel is ook afhankelijk van het opkomstpercentage. In 1998 was de opkomst 73%. Nu was dit 75%. Weliswaar hoger dan in 1998, maar relatief laag ten opzichte van het gemiddelde opkomstpercentage van 81%. In de derde plaats is het percentage mensen dat op de SGP stemt van invloed. Het aantal kiesgerechtigden neemt elke verkiezingen toe. Dit betekent dat bij gelijkblijvende opkomst meer SGP-stemmen nodig zijn om hetzelfde percentage stemmen te behalen als de vorige verkiezingen. In de vierde plaats is het aantal CU-stemmen van invloed, omdat de SGP met de ChristenUnie een horizontale lijstverbinding heeft. Deze verkiezingen verloor de ChristenUnie veel stemmen. Wanneer de ChristenUnie evenveel stemmen had behaald als de vorige verkiezingen had deze partij zes zetels gekregen en de SGP drie.

Aantal stemmen op de lijsttrekker
Ten opzichte van andere partijen worden bij de SGP altijd procentueel veel stemmen op de lijsttrekker uitgebracht. Mr. C.G. van der Staaij kreeg namelijk 152.493 van de 163.581 stemmen. Dat is 93%. Ook ir. B.J. van der Vlies behaalde in het verleden procentueel veel stemmen. In 2006 92%, in 2003 en 2002 90%, in 1998 91%, in 1994 90% en in 1989 en 1986 maar liefst 94%. Ook in de periode daarvoor behaalden de lijsttrekkers veel stemmen. In 1977 kreeg ds. H.G. Abma 92% van de stemmen en in 1982 werden op ir. H. van Rossum 93% van de stemmen uitgebracht. De afgelopen verkiezingen kreeg alleen Wilders als lijsttrekker procentueel meer stemmen. In tabel 1 treft u de percentages aan van het aantal stemmen dat de lijsttrekkers van andere partijen kregen bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen.

Stemmenwinst en -verlies
Een analyse van de verkiezingsuitslag laat zien dat de SGP in 271 gemeenten samen 11.533 stemmen won, in 143 gemeenten in totaal 1.238 stemmen verloor en in 16 gemeenten evenveel stemmen behaalde. In tabel 2 staat een overzicht van de winst en het verlies per provincie.

Wanneer we kijken waar de stemmenwinst vandaan komt, dan blijkt dat de meeste winst komt uit de provincies Gelderland, Zuid-Holland en Utrecht. Respectievelijk gaat het hier om 27%, 22% en 13% van de 11.533 stemmen. Dit betekent dus dat bijna de helft (49%) van de stemmenwinst van de SGP komt uit de provincies Gelderland en Zuid-Holland. In grafiek 4 staat een overzicht hoe de winst over de verschillende provincies is verdeeld.

De SGP won in 271 gemeenten stemmen. In 8 gemeenten zelfs meer dan 200 stemmen en in 24 gemeenten tussen de 100 en 200 stemmen. In tabel 3 is de stemmenwinst gecategoriseerd en er staat aangegeven hoeveel gemeenten er in elke categorie zitten. De top tien van de winstgemeenten bestaat uit: Barneveld (+689), Ede (+542), Urk (+317), Veenendaal (+292), Nunspeet (+231), Woudenberg (+220), Neder-Betuwe (+207), Reimerswaal (+206), Borsele (+195) en Putten (+173).

De SGP verloor weliswaar in 143 gemeenten stemmen, maar het verlies is in de meeste gemeenten erg klein. In tabel 4 is het verlies gecategoriseerd. Daaruit blijkt dat er 111 gemeenten zijn waar het verlies tien stemmen of minder is. In 62 van die 111 gemeenten bedraagt het verlies slechts 1, 2 of 3 stemmen. De top tien van de verliesgemeenten bestaat uit: Vlaardingen (-67), Capelle aan den IJssel (-55), Amsterdam (-50), Zeist (-46), Westland (-44), Spijkenisse (-42), Rotterdam (-38), Werkendam (-31), Goes (-30) en Haarlemmermeer (-29).

Vergelijking met gemeenteraadsverkiezingen
In maart 2010 zijn er gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Interessant is het om na te gaan hoe de SGP het drie maanden later in juni heeft gedaan bij de Tweede Kamerverkiezingen. Vanzelfsprekend kunnen we dan alleen de gemeenten vergelijken waar de SGP bij de gemeenteraadsverkiezingen met een eigen lijst heeft meegedaan. Bij deze vergelijking moeten we wel met verschillende zaken rekening houden. Er zijn gemeenten waar de SGP plaatselijk meedoet bij de gemeenteraadsverkiezingen, maar de ChristenUnie niet. In dat geval is het te verwachten dat het aantal stemmen op de SGP bij de gemeenteraadsverkiezingen hoger is dan bij de Tweede Kamerverkiezingen, omdat ChristenUnie-stemmers dan plaatselijk niet de mogelijkheid hebben op de ChristenUnie te stemmen. Bij de Tweede Kamerverkiezingen hebben ze die mogelijkheid echter wel. Daarnaast kunnen er allerlei locale factoren bestaan waardoor mensen plaatselijk op de SGP stemmen, maar dat landelijk niet doen.

In 69 gemeenten deed de SGP zowel bij de gemeenteraadsverkiezingen als de Tweede Kamerverkiezingen zelfstandig mee. Bij de gemeenteraadsverkiezingen behaalde de SGP in deze gemeenten samen 117.913 stemmen. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in dezelfde gemeenten 109.507 stemmen. Dat zijn 8.406 stemmen minder. Slechts in 14 gemeenten behaalde de SGP bij de Tweede Kamerverkiezingen meer stemmen. De top tien van deze gemeenten bestaat uit: Urk (+1868), Staphorst (+154), Elburg (+147), Gouda (+140), Reimerswaal (+86), Hoogeveen (+79), Hardinxveld-Giessendam (+76), Tholen (+68), Aalburg (+43) en Nieuw-Lekkerland (+41).

In 55 gemeenten behaalde de SGP minder stemmen ten opzichte van de gemeenteraadsverkiezingen. De top tien van deze gemeenten bestaat uit: Ridderkerk (- 1364), Katwijk ( -786), Ede (-568), Leerdam ( -495), Houten ( -455), Vianen (-439), Barneveld ( -414), Utrechtse Heuvelrug (-410), Goedereede (-399) en Noord-Beveland (-343). Zoals gezegd zullen er allerlei verklaringen zijn voor deze verschillen. In een verkiezingscampagne is het aanbevelenswaardig om in het bijzonder aandacht aan deze gemeenten te besteden, omdat hier de meeste potentiële SGP-stemmers wonen. Het zijn immers mensen die plaatselijk SGP-stemmen, maar dat landelijk niet doen.

Slot
De stemmenwinst voor de SGP is reden tot dankbaarheid. Maar de verkiezingsuitslag is ook reden tot zorg. Nooit eerder hadden de christelijke politieke partijen samen zo weinig zetels. De laatste jaren is gebleken dat er ook met christelijke partijen in de regering geen fundamentele veranderingen te verwachten zijn. Wel kunnen soms bepaalde ontwikkelingen worden vertraagd. De invloed van de christelijke politieke partijen zal afnemen. Het zal er voor de SGP niet gemakkelijker op worden om, zoals artikel 2 van het beginselprogramma dat zegt, ‘de beginselen van Gods Woord tot meerdere erkenning te brengen’. Deze opdracht is te meer van kracht wanneer de secularisatie toeneemt. SGP’ers hebben daarin hun roeping en verantwoordelijkheid te verstaan.

(Voor de grafieken/tabellen zie het orginele pdf)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen