Israël en de Westbank

Mandaatgebied
De Westbank (Judea en Samaria) maakt deel uit van het gebied dat in het begin van de vorige eeuw als Palestina werd aangeduid. In 1922 kreeg Groot-Brittannië van de Volkenbond het mandaat over Palestina toegewezen. Het oorspronkelijke mandaatgebied Palestina omvatte zowel Palestina als Transjordanië (zie kaart 1). Het betreft dus het huidige Israël, de Westbank, de Gazastrook en Jordanië. Enkele jaren daarvoor (in 1917) had Groot-Brittannië in de zogeheten Balfourverklaring aangegeven positief te staan tegenover de vestiging van een Joods nationaal tehuis in Palestina en dit ook te willen bevorderen. In de preambule van het Mandaat vinden we ook een verwijzing naar deze verklaring. Hiermee zijn internationaalrechtelijke verplichtingen geschapen ten aanzien van het Joodse volk als geheel. Op grond van het Mandaat moet het Joden mogelijk worden gemaakt zich te vestigen in het land van hun vaderen (waaronder zowel Israël als de Westbank). Voorwaarde is wel dat dit niet ten koste mag gaan van de rechten van de Arabische bewoners in het mandaatgebied.1

Vanaf die tijd vestigden zich grote groepen Joden in het mandaatgebied. De Joodse aanwezigheid creëerde werkgelegenheid waar ook de Arabische bewoners van profiteerden. Het gevolg was een massale Arabische immigratie uit de omliggende landen. In materieel opzicht hebben de Arabieren voordeel gehad van de Balfourverklaring.2 De levensstandaard van de Arabieren in Palestina was namelijk veel hoger dan in de omliggende landen. Door het groeiende Arabische nationalisme ontstond er echter ook verzet tegen de Joodse immigratie. Onder druk hiervan werd in 1921 de immigratie van Joden ingeperkt. In 1922 besloot de Britse regering dat zich in het oostelijk deel van het mandaatgebied (Transjordanië, 77% van het oorspronkelijke mandaatgebied) helemaal geen Joden meer mochten vestigen.3 Dit besluit is goedgekeurd door de Volkenbond.4 Transjordanië is uiteindelijk de onafhankelijke staat Jordanië geworden. In feite betekent dit dat het gebied voor een Joods nationaal tehuis 77% kleiner is geworden. Het is daarom niet onbegrijpelijk dat er mensen zijn die vinden dat er allang een Palestijnse staat is: het huidige Jordanië (toen Transjordanië geheten).

Wortels
De immigratie van Arabieren uit de omliggende Arabische landen naar het gebied ten westen van de Jordaan werd niet aan banden gelegd. In de periode tussen 1890 en 1945 vestigden zich ongeveer een half miljoen Arabieren in West-Palestina.5 Tussen 1917 en 1948 verdubbelde de Arabische bevolking. Dit betekent dat de wortels van de meerderheid van de Arabische bevolking niet zo diep zijn. In ieder geval niet dieper dan die van de Joodse bevolking. De Palestijnen die hier nu wonen zijn niet de oorspronkelijke bewoners van het land. Het gebied dat wordt aangeduid met Palestina is het oude Kanaän, de bakermat van het Joods volk. Het land is hen door God beloofd (Gen. 12:7). Eeuwenlang hebben ze hier gewoond. Palestina heeft nooit als zelfstandige staat bestaan. Het gebied Palestina maakte deel uit van het Romeinse rijk. Nadat de Joden in opstand zijn gekomen tegen het Romeinse gezag zijn de meeste Joden gevlucht. Ze hebben zich verspreid over de hele wereld. Om de naam van Israël uit te wissen, liet keizer Hadrianus het gebied voortaan Palestina noemen.6 Er zijn echter altijd een paar duizend Joden in het land blijven wonen.7 Het beeld is dus onjuist dat Palestina het thuisland is van de Palestijnen. Palestina heeft als staat nooit bestaan en er was ook geen Palestijns volk.

Delingsplannen
De Joodse gemeenschap ging in Palestina eigen instituties oprichten, zoals scholen en ziekenhuizen. De Arabische en Joodse gemeenschappen ontwikkelden zich grotendeels gescheiden van elkaar. Het groeiende Arabische nationalisme leidde regelmatig tot bloedige opstanden. Het steeds terugkerende en toenemende geweld heeft geleid tot de gedachte om Palestina te splitsen in een Joodse staat en een Arabische staat. De Britten zijn er niet in geslaagd een eind te maken aan de conflicten tussen Joden en Arabieren in Palestina en trokken zich terug. In 1947 stelden de Verenigde Naties (VN) voor Palestina te delen in een Joodse staat op 55% en een Palestijnse staat op 45% van het grondgebied. Dit verdelingsplan is vastgelegd in VNresolutie 181 (zie kaart 2). De Joden accepteerden dit plan, ondanks dat de grenzen van het gebied onpraktisch waren en ongeveer 60% van het gebied dat ze kregen toegewezen woestijn was. De Arabieren weigerden een Israëlische staat te accepteren en begonnen een oorlog. In 1949 werd er een wapenstilstand overeenkomst gesloten. De Arabische staten zijn er niet in geslaagd Israël van de kaart te vegen. Wanneer de Arabieren het verdelingsplan hadden geaccepteerd was er nu al lang een Palestijnse staat geweest.

Zesdaagse oorlog
Na de Israëlische onafhankelijkheidsoorlog van 1948- 1949 annexeerde Jordanië in 1950 de Westelijke Jordaanover (zie kaart 3). Deze annexatie was in strijd met het internationaal recht en daarom illegaal.8 Van de kant van de Palestijnse Arabieren kwam hiertegen geen protest. Je zou daaruit de conclusie kunnen trekken dat de Palestijnen zich als Arabieren zagen en geen behoefte hadden aan een eigen Palestijnse staat. Nadat dit gebied door Jordanië is bezet, zijn de Joden die hier woonden, verdreven of gedood. In de zesdaagse oorlog van 1967 heeft Israël dit gebied veroverd. Aanleiding voor deze oorlog was de dreiging van de Arabische landen die met hun troepen naar de wapenstilstandlijnen met Israël trokken. Israël nam de macht over op de Westbank om zichzelf beter te kunnen verdedigen tegen de agressiviteit van de omringende Arabische landen. Ze waren bereid zich militair terug te trekken op voorwaarde dat de Arabieren het bestaansrecht van Israël erkennen en vrede willen sluiten.

Nederzettingen
Sinds 1967 is het voor Joden weer mogelijk om net als voor 1948 op de Westoever te wonen. Zij vestigden zich in zogeheten nederzettingen. Er zijn verschillende soorten nederzettingen te onderscheiden. In de eerste plaats nederzettingen op plaatsen waar Joden gewoond hebben voordat ze door de Arabieren zijn verdreven, zoals Hebron en Bethlehem. De tweede soort zijn nederzettingen in strategische gebieden zoals bijvoorbeeld de Jordaanvallei. Aanwezigheid van Joden in deze gebieden wordt van belang geacht als bufferzone om Israël te beschermen tegen de vijandige houding van Arabische landen. Een derde groep vormen de uitbreidingen van steden op of nabij de Groene Lijn. Met de Groene Lijn wordt geduid op de grenzen van Israël voor de zesdaagse oorlog, in feite dus de wapenstilstandlijnen van 1949 na de onafhankelijkheidsoorlog (zie kaart 3). De uitbreidingen vonden plaats op gebieden die geen particulier eigendom waren van Arabieren. Ten vierde zijn er nederzettingen die midden op de Westbank, vaak in de buurt van heilige plaatsen zijn gebouwd. Volgens Arabische woordvoerders zijn deze nederzettingen, gebouwd op gestolen land van Arabische boeren. Israël beweert dat de meeste gronden niet in particulier eigendom waren. Voor zover dat wel het geval was, zouden deze gronden aangekocht zijn tegen de reële marktwaarde. Een vijfde groep bestaat uit zogeheten wilde nederzettingen. Voor de bouw van deze nederzettingen heeft de Israëlische regering geen toestemming gegeven.9 Er wonen nu ongeveer 2,5 miljoen mensen op de Westbank, waarvan 17% Jood is.10

Bezetting
Volgens veel mensen wordt de Westbank door Israël bezet. De vraag is of dat zo is. Het is belangrijk onderscheid te maken tussen de militaire aanwezigheid van Israël en de vestiging van Joodse burgers. De militaire aanwezigheid van Israël op de Westbank is niet onrechtmatig. Toen Israël in 1967 na de zesdaagse oorlog de macht overnam, behoorde het gebied aan geen enkele soevereine staat toe. Jordanië heeft het gebied in 1950 illegaal geannexeerd en kan dus niet worden aangemerkt als de rechtmatige eigenaar. Het land is ook (nog) niet van de Palestijnen. De Verenigde Naties hebben in 1947 weliswaar een verdelingsplan aangenomen om in dat gebied een ‘Palestijnse’ staat te vestigen. Maar de Arabieren hebben dit aanbod geweigerd en zijn een oorlog tegen Israël begonnen. De wapenstilstandlijn van 1949 (Groene Lijn) is ook nooit door de Arabieren geaccepteerd. Dit betekent dat de grenzen tussen Israël en een nog te vormen Palestijnse Staat niet vastliggen.11

Het internationaal recht laat militaire aanwezigheid in een ander land toe wanneer dit gebeurt uit zelfverdediging, totdat de andere partij voldoende garanties geeft voor veilige grenzen. De zesdaagse oorlog was voor Israël een verdedigingsoorlog, omdat het land werd bedreigd door zijn Arabische buurlanden. Zolang Israël geen garanties krijgt op veilige grenzen en er geen vredesovereenkomst met de Palestijnen is, is de militaire aanwezigheid in het gebied gerechtvaardigd. De VN hebben in resolutie 242 uitgesproken dat het Israëlische leger zich uit bezette gebieden moet terugtrekken en dat er daartegenover veilige en erkende grenzen moeten komen. In tegenstelling tot wat door sommigen wordt beweerd, staat er niet in de resolutie dat Israël zich moet terugtrekken uit “de” bezette gebieden. 12 Dit betekent dat definitieve grenzen van een nog te vormen Palestijnse staat via onderhandelingen worden vastgesteld waarbij er ook sprake moet zijn van veilige grenzen.13

Joden op Westbank
De aanwezigheid van Joden op de Westbank staat los van een discussie over de vaststelling van de grenzen tussen Israël en een Palestijnse staat. Het bouwen van huizen op de Westbank voor Joden hoeft de vaststelling van de definitieve status en de grenzen van het gebied niet in de weg te staan. De Joden hebben legitieme rechten om op de Westbank te wonen. In het Palestinamandaat van de Volkenbond staat dat de vestiging van Joden in dit gebied moet worden bevorderd. De rechten die het Joodse volk hierdoor heeft verkregen, moeten nog steeds worden gerespecteerd.14

Tot 1948 hebben er Joden op de Westbank gewoond. Na de onafhankelijkheidsoorlog zijn ze door Jordanië verdreven. Vanaf 1967, toen de Westbank onder Israëlisch bestuur kwam, konden de Joden weer net als voor 1948 in het gebied wonen. In Israël is het mogelijk dat Joden en Arabieren naast elkaar leven. Er wonen op dit moment procentueel net zoveel Arabische moslims in Israël als Joden op de Westbank. Driekwart van de Israëlische bevolking is Jood en 17% moslimarabier. De bevolking van de Westbank bestaat voor 75% uit Arabische moslims en voor 17% uit Joden.15 De Palestijnse autoriteit lijkt een beleid te voeren dat de Westbank alleen voor de Palestijnen is. Elke Arabier die schuldig wordt bevonden aan de verkoop van onroerend goed op de Westbank aan een Jood krijgt namelijk de doodstraf.16Waar is het hen om te doen? Moet de Westbank vrij van Joden zijn?

Vredesbesprekingen
Israël heeft aangegeven onder voorwaarden een Palestijnse staat op de Westoever te accepteren. In dat licht bezien zijn er bij het gevoerde Israëlische beleid met betrekking tot de nederzettingen en de huidige ontwikkelingen best kanttekeningen te plaatsen. Joodse vestiging in Judea en Samaria is niet onrechtmatig. Maar was het verstandig om op 144 plaatsen op de Westbank nederzettingen te bouwen? En worden rechten van Palestijnen niet teveel ingeperkt door veiligheidbarrières en controles?

De houding van de Palestijnen dient echter ook kritisch te worden belicht. Volgens de Palestijnen staat de bouw van Joodse woningen op de Westbank namelijk de voortgang van de vredesbesprekingen in de weg. Uit internationaal onderzoek blijkt echter dat de nederzettingen niet meer dan 3% uitmaken van de totale oppervlakte van de Westelijke Jordaanoever.17 Israël is bereid de Palestijnen hiervoor te compenseren door Israëlisch grondgebied af te staan. De Palestijnen hebben dit aanbod afgeslagen. Van 1949 tot 1967 waren er helemaal geen Joodse nederzettingen op de Westbank. Desondanks zijn alle overeenkomsten om tot vrede te komen van de kant van de Arabieren steeds verworpen. Tot op heden hebben zij geweigerd het bestaan van Israël te erkennen. Dit roept de vraag op of de aanwezigheid van Joden op de Westbank de werkelijke oorzaak is dat de Palestijnen geen vrede willen sluiten. Of is er meer aan de hand en zien zij heel Israël als bezet gebied?

Duurzame samenleving
Het is niet onbegrijpelijk dat Israël huiverig is zich militair terug te trekken uit de Westbank. Dat heeft het namelijk gedaan in de Gazastrook. En dat heeft de vrede niet dichterbij gebracht. Hamas heeft de macht overgenomen en sindsdien wordt Israël bestookt met raketten. Zolang er geen vredesovereenkomst is, is de militaire aanwezigheid van Israël op de Westbank legaal. Als de Westbank ooit een Palestijnse staat wordt, moet het voor Joden mogelijk blijven daar veilig te wonen.

Net zo goed als Arabieren nu in Israël kunnen wonen. De Joden hebben legitieme rechten op de Westbank te wonen. Het is het land van hun voorvaderen. Daar woonde het volk vroeger als natie. Door de Volkenbond is bekrachtigd dat de immigratie van Joden naar dit gebied moet worden bevorderd. Tegelijkertijd hebben we te maken met de rechten van de Arabieren die zich daar in de loop der eeuwen hebben gevestigd. Voor een duurzame samenleving is het op zijn minst nodig dat de Palestijnen het bestaansrecht van Israël erkennen, er een eind komt aan de terroristische aanslagen op Israël en mensenrechten door iedereen worden gerespecteerd.

---
Oriëntatiereizen naar Israël
De Werkgroep Oriëntatiereizen van Christenen voor Israël organiseert reizen naar Israël om mensen een beter zicht te geven op het Arabisch- Israëlische conflict. Jaarlijks worden voor deze reizen mensen uitgenodigd die in de maatschappij op plaatsen werken waar een juist zicht op de situatie in Israël en het Midden-Oosten van groot belang is. Tot de doelgroep behoren bijvoorbeeld politici, docenten, journalisten en studenten internationaal recht. Dit voorjaar heeft de medewerker van het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP aan een oriëntatiereis deelgenomen. Om deze reizen mogelijk te maken is de Werkgroep Oriëntatiereizen mede afhankelijk van giften. U kunt dit werk steunen door een gift over te maken op rekeningnummer 4542 van het Shalom-Fonds in Nijkerk met vermelding: Gift OR-reizen.


Noten:
1 Matthijs de Blois, Israël: een staat ter discussie, Heerenveen 2010, p. 35.

2 Wim Kortenoeven, De kern van de zaak. Feiten en Achtergronden van het Arabisch-Israëlisch Conflict, Soesterberg 2005, p. 134.

3 Kortenoeven, p. 138.

4 De Blois, p. 49.

5 Kortenoeven, p. 135.

6 Kortenoeven, p. 127, 128.

7 Volgens betrouwbare schattingen woonden er in 1880 in het gebied ten westen van de Jordaan ongeveer 300.000 mensen, waarvan 34.000 Joden, 55.000 christenen, 65.000 nomaden en 141.000 moslims (Kortenoeven, p. 133).

8 Deze annexatie is alleen door Groot-Brittannië en Pakistan erkend.

9 David Meir-Levi, ‘Occupation and settlements: the myth and reality’, in: Front Page Magazine, 24 juni 2005.

10 Bron: CIA, World Factbook 2010. In 1967 woonden er 650.000 Arabieren in de Westbank, nu ruim 2 miljoen.

11 Harrie Verbon, ‘Israël en het international recht; Barbertje moet hangen’, in: De Internationale Spectator, 2008, p. 491-494.

12 Lord Caradon, één van de opstellers van resolutie 242 heeft in 1973 gezegd dat het woordje ‘de’ bewust is weggelaten, zie: www.icej.nl/nieuws/vn242.htm

13 Harrie Verbon, p. 491-494 en Dore Gold, ‘From “occupied territories” to “disputed territories”’, in: Jerusalem Viewpoints, no. 470, 16 januari 2002.

14 N. Feinberg, ‘The Arab-Israel Conflict in International Law’, in: John Norton Moore (ed.), The Arab-Israeli Conflict, Vol. 1, Princeton 1974, p. 405, 419,420 (zie: De Blois, p. 38,39).

15 Bron: CIA, World Factbook 2010.

16 http://israeltoday.nl/headlines/9-nederlands/1177-verkoop-aaneen-jood-verlies-u-uw-leven

17 Israel Ministry of Foreign Affairs, Are Israeli Settlements Legal? (www.jerusaleminsights.com).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen