Lokale confessionele politiek

Het aantal gemeenten in Nederland met een confessionele meerderheid neemt af. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 hadden de christelijke partijen slechts in 33 van de 431 gemeenten de meerderheid van de zetels in de gemeenteraad.

De afgelopen decennia is het aantal gemeenten door herindelingen gedaald. Mede daardoor daalde ook het aantal gemeenten met een confessionele meerderheid. Maar ook procentueel is sprake van een achteruitgang. In 1977 was er nog in meer dan 200 van de 866 gemeenten (bijna 25%) een confessionele meerderheid.
Na de verkiezingen van 2006 waren er 458 gemeenten. Daarvan hadden er nog 37 een confessionele meerderheid. Dat is nog slechts 8%.

Vooral het aantal raadszetels van het CDA is de achterliggende decennia sterk achteruitgegaan.

---
Confessionele politiek in Katwijk

Drs. W.J. van Duijn, SGP-raadslid Katwijk

“Zou Katwijk niet uit zijn afzondering bevrijd moeten worden, en eindelijk leren denken in de begrippen van de moderne tijd? Anderen hopen juist het tegendeel. Laat het dorp maar een eiland blijven in de zee van ontkerste - ning die Nederland overspoelt”.
Een kernachtig citaat van de recent overleden prof. dr. A.Th. van Deursen in zijn onlangs verschenen boek “In Katwijk is alles anders”.

Treffend geeft hij hiermee een decennialang bestaand spanningsveld in onze gemeente aan, in het bijzonder de oude gemeente Katwijk. Het was een spanningsveld dat vaak leidde tot een goed, leefbaar evenwicht tussen deze beide gevoelens. Het is wel een fragiel evenwicht, dat gemakkelijk uit balans kan raken. De beide kanten van dit evenwicht zijn ook terug te vinden in de confessionele meerderheid enerzijds en de niet-confessionele minderheid anderzijds binnen de raad.

Confessionele meerderheid
De gemeenschap kent nog een redelijk hoge kerkelijke meelevendheid. Katwijk is sinds 2006 een fusiegemeente van Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg (62.000 inwoners) en die fusie gaf een lichte verschuiving in het confessionele karakter. De SGP heeft zijn achterban vooral in Katwijk aan Zee, terwijl Katwijk aan de Rijn, Valkenburg en Rijnsburg vooral een CDA-achtergrond heeft. De ChristenUnie heeft zijn achterban redelijk verspreid door de gemeente.
Sinds mensenheugenis kent Katwijk een confessionele meerderheid van CDA, CU en SGP (momenteel 19 van de 33 zetels). Deze meerderheid laat zich kennen in de uitstraling van de gemeente Katwijk. Het ambtsgebed in de raad is er zonder discussie, de zondagsrust mag er in belangrijke mate zijn (waarbij ook een aantal niet-confessionele partijen geen behoefte hebben aan koopzondagen) en er is altijd een ruimhartig sociaal beleid geweest.
Het toeristisch profiel wordt bepaald door het zijn van een familiebadplaats met rust en ruimte, waarbij evenementen niet op zondag plaatsvinden en niet strijdig zijn met het karakter van de gemeente of er zelfs aan bijdragen (Gospelbeach, met gemeentelijke subsidie!). De (trouw)ambtenaar mag zijn gewetensbezwaren hebben. De slogan op weg naar de fusie was dan ook “Trots op traditie, met oog voor vernieuwing” en het behoud van de identiteit van de kernen was en is een belangrijk uitgangspunt.

Spanning
De niet-confessionele partijen hebben vaak een aantal vaste punten waarmee zij proberen te prikken in zaken die van belang zijn voor de confessionele partijen. Zij pleiten voor openstelling van musea en het zwembad op zondag, betaald parkeren op zondag (zodat ook de GOA’s op die dag zouden moeten werken) en meer horeca en gelegenheid voor open jongerenwerk met bijv. popconcerten (o.a. ook housemuziek). Op een aantal punten beweegt het CDA (die een cruciale middenpositie heeft) dan weer eens mee met de andere confessionele partijen en dan weer eens met de niet-confessionele partijen (zoals uitbreiding horeca en open jongerenwerk).
Er is niet echt een spanning tussen de confessionele enerzijds en de niet-confessionele partijen anderzijds. De samenwerking wisselt, afhankelijk van het onderwerp dat voorligt. Er is meer spanning tussen de collegepartijen (met o.a. CDA en CU) en de oppositie (waarin de SGP). Zowel binnen de coalitie als oppositie is er dus een samenwerking met confessioneel – niet-confessioneel. Alle drie confessionele partijen gebruiken overwegend zakelijke argumenten in het debat. Met name bij de algemene beschouwingen blijkt vooral de motivatie en de inspiratie vanuit Gods Woord, waarom voor bepaalde standpunten gekozen wordt. Je moet er immers voor waken dat je het heilige van Gods Woord niet te pas en te onpas gebruikt. Zeker bij de SGP is helder wat de motivatie is; dat hoeft niet altijd geëxpliciteerd te worden. Een enkele keer bij een aangelegen zaak kan er de gepaste ruimte zijn om iets meer te laten zien van je christelijke overtuiging en tot een getuigend spreken komen. Destijds mocht ik spreken over het bordeelbeleid en over de pijn daarvan voor ons als christenen. Juist omdat we niet te pas en te onpas er over spreken, maakte dat toen veel indruk. Een enkele keer bevragen de confessionele partijen elkaar op hun Bijbelse uitgangspunten, maar dat is spaarzaam. We waken voor een “christelijk armdrukken” van “wie is de beste christen”.

Toekomst
Langzaamaan kalft de confessionele meerderheid in Katwijk af. Voor het eerst in de lokale geschiedenis scoorden CDA, CU en SGP bij de Statenverkiezingen dit jaar onder de 50%.
Vooral het CDA nam een belangrijk deel van dat verlies voor z’n rekening. Wij mochten met dankbaarheid bemerken dat de SGP zelfs nog een plusje mocht incasseren. Maar al met al zien wij de toekomst van de confessionele politiek somber tegemoet. Temeer daar de samenstelling van de bevolking toch gaat veranderen als er straks een grote woonwijk op vliegveld Valkenburg gerealiseerd gaat worden met ongeveer 4500 woningen, die vooral bevolkt gaat worden met niet-Katwijkers.
Den Haag en Brussel perken soms ook de lokale speelruimte en autonomie in (denk bijv. aan het bordeelbeleid destijds en de recente wens van de Kamer om gemeenten te verbieden gewetensbezwaarde ambtenaren in dienst te hebben en de verplichting van Europees aanbesteden). Toch biedt decentralisatie van beleid van rijk naar gemeenten nog wel kans, maar dat heeft vaak niet met identiteitsgebonden zaken te maken.

---
Confessionele politiek in Den Haag

W.J. Pijl, oud-raadslid ChristenUnie-SGP Den Haag

“Zou Katwijk niet uit zijn afzondering bevrijd moeten worden, en eindelijk leren denken in de begrippen van de moderne tijd? Anderen hopen juist het tegendeel. Laat het dorp maar een eiland blijven in de zee van ontkerste - ning die Nederland overspoelt”. Een kernachtig citaat van de recent overleden prof. dr. A.Th. van Deursen in zijn onlangs verschenen boek “In Katwijk is alles anders”.

Treffend geeft hij hiermee een decennialang bestaand spanningsveld in onze gemeente aan, in het bijzonder de oude gemeente Katwijk. Het was een spanningsveld dat vaak leidde tot een goed, leefbaar evenwicht tussen deze beide gevoelens. Het is wel een fragiel evenwicht, dat gemakkelijk uit balans kan raken. De beide kanten van dit evenwicht zijn ook terug te vinden in de confessionele meerderheid enerzijds en de niet-confessionele minderheid anderzijds binnen de raad.

Confessionele meerderheid
De gemeenschap kent nog een redelijk hoge kerkelijke meelevendheid. Katwijk is sinds 2006 een fusiegemeente van Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg (62.000 inwoners) en die fusie gaf een lichte verschuiving in het confessionele karakter. De SGP heeft zijn achterban vooral in Katwijk aan Zee, terwijl Katwijk aan de Rijn, Valkenburg en Rijnsburg vooral een CDA-achtergrond heeft. De ChristenUnie heeft zijn achterban redelijk verspreid door de gemeente.
Sinds mensenheugenis kent Katwijk een confessionele meerderheid van CDA, CU en SGP (momenteel 19 van de 33 zetels). Deze meerderheid laat zich kennen in de uitstraling van de gemeente Katwijk. Het ambtsgebed in de raad is er zonder discussie, de zondagsrust mag er in belangrijke mate zijn (waarbij ook een aantal niet-confessionele partijen geen behoefte hebben aan koopzondagen) en er is altijd een ruimhartig sociaal beleid geweest.
Het toeristisch profiel wordt bepaald door het zijn van een familiebadplaats met rust en ruimte, waarbij evenementen niet op zondag plaatsvinden en niet strijdig zijn met het karakter van de gemeente of er zelfs aan bijdragen (Gospelbeach, met gemeentelijke subsidie!). De (trouw)ambtenaar mag zijn gewetensbezwaren hebben. De slogan op weg naar de fusie was dan ook “Trots op traditie, met oog voor vernieuwing” en het behoud van de identiteit van de kernen was en is een belangrijk uitgangspunt.

Spanning
De niet-confessionele partijen hebben vaak een aantal vaste punten waarmee zij proberen te prikken in zaken die van belang zijn voor de confessionele partijen. Zij pleiten voor openstelling van musea en het zwembad op zondag, betaald parkeren op zondag (zodat ook de GOA’s op die dag zouden moeten werken) en meer horeca en gelegenheid voor open jongerenwerk met bijv. popconcerten (o.a. ook housemuziek). Op een aantal punten beweegt het CDA (die een cruciale middenpositie heeft) dan weer eens mee met de andere confessionele partijen en dan weer eens met de niet-confessionele partijen (zoals uitbreiding horeca en open jongerenwerk).
Er is niet echt een spanning tussen de confessionele enerzijds en de niet-confessionele partijen anderzijds. De samenwerking wisselt, afhankelijk van het onderwerp dat voorligt. Er is meer spanning tussen de collegepartijen (met o.a. CDA en CU) en de oppositie (waarin de SGP). Zowel binnen de coalitie als oppositie is er dus een samenwerking met confessioneel – niet-confessioneel. Alle drie confessionele partijen gebruiken overwegend zakelijke argumenten in het debat. Met name bij de algemene beschouwingen blijkt vooral de motivatie en de inspiratie vanuit Gods Woord, waarom voor bepaalde standpunten gekozen wordt. Je moet er immers voor waken dat je het heilige van Gods Woord niet te pas en te onpas gebruikt. Zeker bij de SGP is helder wat de motivatie is; dat hoeft niet altijd geëxpliciteerd te worden. Een enkele keer bij een aangelegen zaak kan er de gepaste ruimte zijn om iets meer te laten zien van je christelijke overtuiging en tot een getuigend spreken komen. Destijds mocht ik spreken over het bordeelbeleid en over de pijn daarvan voor ons als christenen. Juist omdat we niet te pas en te onpas er over spreken, maakte dat toen veel indruk. Een enkele keer bevragen de confessionele partijen elkaar op hun Bijbelse uitgangspunten, maar dat is spaarzaam. We waken voor een “christelijk armdrukken” van “wie is de beste christen”.

Toekomst
Langzaamaan kalft de confessionele meerderheid in Katwijk af. Voor het eerst in de lokale geschiedenis scoorden CDA, CU en SGP bij de Statenverkiezingen dit jaar onder de 50%. Vooral het CDA nam een belangrijk deel van dat verlies voor z’n rekening. Wij mochten met dankbaarheid bemerken dat de SGP zelfs nog een plusje mocht incasseren. Maar al met al zien wij de toekomst van de confessionele politiek somber tegemoet. Temeer daar de samenstelling van de bevolking toch gaat veranderen als er straks een grote woonwijk op vliegveld Valkenburg gerealiseerd gaat worden met ongeveer 4500 woningen, die vooral bevolkt gaat worden met niet-Katwijkers.
Den Haag en Brussel perken soms ook de lokale speelruimte en autonomie in (denk bijv. aan het bordeelbeleid destijds en de recente wens van de Kamer om gemeenten te verbieden gewetensbezwaarde ambtenaren in dienst te hebben en de verplichting van Europees aanbesteden). Toch biedt decentralisatie van beleid van rijk naar gemeenten nog wel kans, maar dat heeft vaak niet met identiteitsgebonden zaken te maken.

---
Confessionele politiek in Den Haag

W.J. Pijl, oud-raadslid ChristenUnie-SGP Den Haag

Den Haag telt op dit moment ongeveer 500.000 inwoners. De ChristenUnie en de SGP maken geen deel uit van de 45 raadsleden tellende gemeenteraad. In de vorige raadsperiode (2006-2010) was de ChristenUnie-SGP met 1 zetel in de raad vertegenwoordigd en het CDA met vier.

Als raadslid van de ChristenUnie-SGP behoorde ik tot de kleine confessionele minderheid van de Haagse gemeenteraad. Er is altijd in geïnvesteerd om me als representant van de kleinste confessionele gemeenteraadsfractie ChristenUnie-SGP duidelijk te profileren ten opzichte van de grotere confessionele ’broer’, het CDA. Al zeg ik het zelf, het is me aardig gelukt!

Profilering
Dit viel niet alleen de niet-confessionele raadsfracties op, maar ook buitenstaanders. Pikant voorbeeld daarvan: monseigneur Van Luyn, de Rooms-katholieke voormalige aartsbisschop van Rotterdam, die in het openbaar de Haagse raadsfractie ChristenUnie-SGP betitelde als meer christelijk-sociaal dan de Haagse CDA-raadsfractie. Naar zijn zeggen kon het CDA in dit opzicht een voorbeeld nemen aan de ChristenUnie-SGP. Waarvan acte! Hieraan toegevoegd twee ’interne’ voorbeelden. Voormalig raadslid Caland van het CDA betitelde me in het openbaar als ’links’ en de voormalige fractievoorziter van de VVD, Anne Mulder, thans Tweede-Kamerlid voor de VVD, die bijhield hoe vaak ik met de ’linkse’ raadsfracties in de gemeenteraad meestemde, voorzag me in een vraaggesprek voor de radio van het predicaat: ’Christen-Socialist’. In mijn reactie daarop zei ik deze betiteling als een ’geuzennaam’ te ervaren.

Samenwerking
De samenwerking met de niet-confessionele partijen in de gemeenteraad was in het algemeen constructief. Ik kon me in zakelijk opzicht meer dan eens goed vinden in de standpunten van de PvdA, GroenLinks en de SP. Vooral daar waar het ging om de ’onderkant’ van de samenleving. Met D66 had ik veel moeite, omdat die zich te veel naar mijn zin ontpopte als a(nti)-Christelijk. Mijn bijdrage dat ik voor de kerken een wezenlijke rol zag weggelegd in het lokale maatschappelijk gebeuren, kwam me op de opmerking van D66-raadslid Marjolein de Jong te staan, dat altijd als ze het woord ‘kerk’ van me hoorde, ze jeuk kreeg. Mijn reactie daarop was dat ze wat mij betreft nog heel vaak jeuk zou krijgen.

Basis
In het politieke debat is de Bijbel meer dan eens ter sprake gekomen. Om te beginnen tijdens de jaarlijkse algemene beschouwingen naar aanleiding van de gemeentebegroting.
Het moment bij uitstek om ervan te getuigen wat de ”Basis” is van het politiek handelen voor een confessionele gemeenteraadsfractie: het Woord van God. Maar bijvoorbeeld ook tijdens het raadsdebat over de verruiming van de koopzondagen: “Wat gebiedt God in het vierde gebod?” Zo ook als het gaat over het milieu in relatie tot het bouwen en bewaren van de aarde, het zogeheten rentmeesterschap. De politiek van de raadsfractie ChristenUnie-SGP is te omschrijven als ”kruispolitiek”. Daarin komt zowel - te pas - aan de orde de verhouding tot God als de verhouding tot de naaste.

Toekomst
Hoe zie ik de toekomst van de confessionele politiek in de gemeente Den Haag? De ChristenUnie en de SGP zijn bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2010 helaas gescheiden de verkiezingen ingegaan. In 2014 moeten ze niet gescheiden optrekken, maar weer een combinatie gaan vormen. Dat is nodig om aan de confessionele politiek op lokaal niveau opnieuw daadwerkelijk gestalte te geven. Dat is wat God van ons vraagt!

---
Confessionele politiek in Rotterdam-IJsselmonde

Drs. W. Boonzaaijer, dagelijks bestuurder Rotterdamse deelgemeente IJsselmonde

Als christen zijn we groepen om in vertrouwen op God onze verantwoorde - lijkheid te nemen voor onze omgeving.
Hierbij dienen we over de omstandigheden heen te kijken. Als we dit toepas - sen op het functioneren van christenpolitici zou het niet zoveel uit moeten maken of we nu in een confessionele meerderheid of een confessionele minderheid functioneren. Bovenaan blijft staan dat we onze dienende taak eerlijk, getrouw en ijverig dienen uit te voeren. Ondertussen zijn de omstandigheden van een christen bestuurder in een minderheidspositie wel anders.

Eenmansfractie ChristenUnie-SGP
Bij de deelraadsverkiezingen in deelgemeente IJsselmonde (ca. 60.000 inwoners) haalt de ChristenUnie-SGP constant 1 van de 25 zetels. Het feit dat de ChristenUnie-SGP in IJsselmonde onderdeel van de coalitie uitmaakt, is dus heel bijzonder. Een belangrijke verklaring is het feit dat de twee grootste partijen (Leefbaar Rotterdam en PvdA) niet met elkaar een coalitie willen vormen, hierdoor maken de kleine partijen een grotere kans op coalitiedeelname. Daarnaast wordt de ChristenUnie- SGP gezien als een constructieve en betrouwbare partij. Bovendien wordt een kleine partij niet gezien als een bedreiging, maar kan ze wel een coalitie aan een (ruimere) meerderheid helpen.

Voordelen minderheidspositie
Sinds het dualisme wordt er naast het ene deelraadslid (van de 25) een bestuurder (van de 5) geleverd. Er is een aantal voordelen om als kleine partij (eenmansfractie) deel te nemen aan een coalitie:
1. Vanuit een minderheidspositie is het niet mogelijk c.q. nodig om machtspolitiek te voeren, zodat er volledig op de inhoud geconcentreerd kan worden.
2. Coalitiedeelname vanuit een minderheidspositie geeft ook de mogelijkheid om specifieke partijpolitieke punten op te nemen in het coalitieakkoord.
3. Er kan aangetoond worden dat een kleine partij ook bestuurlijke verantwoordelijkheid kan dragen. Dat kan opleveren dat men elders in Rotterdam ook actief gaat samenwerken met de ChristenUnie-SGP. Concreet: in deelgemeente Prins-Alexander zat de ChristenUnie-SGP de vorige periode in de coalitie, in deelgemeente Charlois zit de ChristenUnie-SGP deze periode ook in de coalitie (weliswaar zonder bestuurder).
4. In een collegiaal bestuur kan een sfeer ontstaan dat men rekening wil houden met bepaalde principes c.q. politieke gevoeligheden van minderheden.

Politieke opstelling
Bovenstaande voorbeelden heb ik gaandeweg mogen ervaren en zelfs in de loop der tijd zien toenemen. Het aardige van de Rotterdamse situatie, met een zeer grote pluriformiteit, is dat een uitgesproken christelijke partij niet per definitie als vreemd wordt afgedaan. De verschillen tussen de mensen en bevolkingsgroepen zijn groter, dus is men wat dat betreft wel meer gewend. Uiteraard werd er aanvankelijk wel met argusogen gekeken naar de ChristenUnie-SGP als coalitiepartner. Het is erg belangrijk om vertrouwen te winnen. Het gaat er hierbij om dat we getrouw, eerlijk en transparant ons werk doen, zonder politieke spelletjes, met een focus op het binnenhalen van lange termijn successen. Op de korte termijn kan het er hierdoor op lijken dat je niets bereikt, c.q. de toegevoegde waarde moeilijk is aan te tonen. Op de lange termijn kan dat heel anders zijn. In een breed college is het natuurlijk ook belangrijk dat er sprake is van geven en nemen.
Het onderhouden van goede relaties is van groot belang. Zo was het erg bijzonder dat we in 2010, zonder dat we erom vroegen, de (relatief zware) portefeuille Ruimtelijke Ontwikkeling kregen aangeboden.

Coalitieonderhandelingen
Voor het binnenhalen van de partijpolitieke punten zijn de coalitieonderhandeling het belangrijkste moment. Zo hebben we als ChristenUnie-SGP in IJsselmonde de volgende punten in het coalitie-akkoord weten op te nemen:
1. Geen uitbreiding van het aantal koopzondagen.
2. Verbod op coffeeshops en blowen.
3. Gezinsvriendelijk beleid: toevoegen eengezinswoningen, aandacht voor opvoeding, voldoende speelgelegenheden in de wijken voor kinderen.
4. Subsidies voor activiteiten van kerken en maatschappelijke instellingen wordt mogelijk gemaakt.
5. Geen subsidies voor kwetsende en/of beledigende kunst.

Verantwoordelijkheid
Als kleine, maar wellicht ook als grote, christelijke partij past natuurlijk altijd bescheidenheid. We moeten niet de illusie hebben dat we zomaar alles naar onze hand kunnen zetten. Het is natuurlijk heel makkelijk om ervoor te kiezen om geen bestuurlijke verantwoordelijkheid te dragen. Als coalitiedeelname echter op je weg wordt geplaatst, moet je mijns inziens wel je verantwoordelijkheid verstaan. Na bijna tien jaar ervaring als portefeuillehouder (deelgemeente-wethouder) kan ik met dankbaarheid zeggen dat het zelfs mogelijk is om in een grote stad vanuit een minderheidspositie bestuurlijke verantwoordelijkheid te nemen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen