Hoop voor de sloppenwijken

Brazilië, en met name de stad Rio de Janeiro, komen ook in Nederland regelmatig in het nieuws. Vaak negatief, vanwege corruptie en geweld. Het is een bekend probleem dat de corruptie van de overheid in dit land groot is. Hierdoor is Brazilië een land waar de sociale ongelijkheid groter wordt. Een land met veel rijkdom, maar waar het geld niet eerlijk wordt verdeeld. Een kleine groep mensen bezit het meeste, de grootste groep mensen heeft weinig tot niets.

URBANISERING

In Brazilië woont meer dan de helft van de totale bevolking in steden. In de grote steden is duidelijk verschil zichtbaar tussen de wijken waar de rijken en de mensen uit middenklasse wonen en de sloppenwijken (favela’s) waar de armen wonen. In de twintigste eeuw zijn de favela’s enorm gegroeid door de migratie van het platteland naar de stad. Een favela is een stedelijk gebied, vaak in de stad of aan de randen van de stad, met een lage levensstandaard, waar de bewoners van een laag inkomen moeten rondkomen. Veel huizen zijn van steen, maar er zijn ook huizen gebouwd van bijeengesprokkeld hout, (gestolen) verkeersborden, plastic, golfplaten en andere materialen. Naast armoede zijn geweld en criminaliteit de belangrijkste problemen in de favela’s, veroorzaakt door de verschillende drugsbenden die drugshandel bedrijven.

GROTE VERSCHILLEN TUSSEN ARM EN RIJK

De miljoenenstad Rio de Janeiro staat onder andere bekend om zijn prachtige stranden, het Christusbeeld en de Olympische Spelen van 2016. Maar de stad heeft ook een ander gezicht, de stad met meer dan duizend sloppenwijken. Wij werken in Borel, een van de oudste sloppenwijken in Rio, die met ongeveer 25.000 inwoners een middelgrote favela is. Borel is een sloppenwijk, vlakbij het Maracana, één van de grootste voetbalstadions van Latijns Amerika.

Borel ligt in de wijk Tijuca, één van de oudere wijken van de stad, met het grootste tropisch regenwoud Floresta da Tijuca en het Christusbeeld. Borel ligt dus in een wijk, die druk bezocht wordt door toeristen. Veel problemen met drugs en criminaliteit in de sloppenwijk hebben een rechtstreeks verband met de historische verwaarlozing van de sloppenwijken en dan met name het onderwijs voor jongeren. Een andere bepalende factor voor de ontwikkeling van deze jonge mensen heeft betrekking op het niet functioneren van de families. Een aanzienlijk deel van de jeugd in Borel groeit op zonder voorbeelden die zo belangrijk zijn voor de samenleving, namelijk vaderschap, moederschap, werk, studie, etc. Elke dag opnieuw is het onze grootste uitdaging om de jeugd te bereiken. We bieden ze mogelijkheden, wijzen hun de weg, laten kansen zien, bouwen vriendschappen met hen op en luisteren naar hen.

VEILIGHEIDSPROGRAMMA’S STELLEN TELEUR

In 2010 werden vlakbij het centrum van Rio, in verschillende strategisch gekozen sloppenwijken waaronder Borel, eenheden van de zogenaamde pacificatiepolitie gestationeerd. Dat was een onderdeel van het gemeentebeleid wat betreft openbare veiligheid. Met het oog op de grote evenementen, onder andere het WK-Voetbal in 2014 en de Olympische Spelen in 2016, werd er zo gewerkt aan de veiligheid in de stad en het imago van de stad Rio. Jammer genoeg is dit veiligheidsprogramma ondertussen weer afgezwakt en brengt het geen hoop op verbetering. Na een goed begin lijkt het of de politie gewend is geraakt aan het geweld, waardoor het gebruik en de verkoop van drugs in Borel zelfs weer is toegenomen.

Om de ernst van het probleem van het geweld te begrijpen, moeten we kijken naar de statistieken. Daaruit blijkt dat tussen 2011 en 2016 in Brazilië meer doden zijn gevallen door het geweld, dan in de oorlog in Syrië in dezelfde periode, namelijk 278.939 doden (dit getal is een schatting, omdat niet alle staten van Brazilië alle doden registreren). Ook het geweld van de politie valt op. Dagelijks werden in 2015 negen mensen gedood door de politie, waarvan de helft in Rio de Janeiro en São Paulo. Het aantal slachtoffers dat valt door politiekogels is hoger dan in Honduras en Zuid-Afrika.1

GEVOLGEN VAN URBANISERING

Uit onze jarenlange werkervaring in de sloppenwijken van Rio de Janeiro kunnen we een aantal conclusies trekken over de problemen als gevolg van de sterke urbanisering in Brazilië, zonder dat dit gepaard gaat met een gepast politiek beleid. Brazilië zou schoon schip moeten maken en de corruptie keihard moeten aanpakken. Zodat het geld dat onder meer bestemd is voor onderwijs, gezondheid en cultuur niet meer gestolen wordt door bijvoorbeeld politici, ambtenaren, de politie of individuen in de industrie. De steden die in korte tijd snel zijn gegroeid, blijken de grote bevolking niet goed op te kunnen vangen. Door gebrek aan goed beleid en investeringen, hebben de bewoners van de sloppenwijken geen of weinig toegang tot publieke voorzieningen, die op hun beurt kwalitatief niet goed zijn. Publiek onderwijs en publieke gezondheidszorg hebben een ontzettend laag niveau.

MISSIE VAN DE KERK IN DE STAD

We werken op een basis van JOCUM (zie kader). We doen dit samen met de Braziliaanse kerken, omdat het belangrijk is dat mensen in de sloppenwijk een thuis vinden in een kerk, als zij door Gods genade tot geloof in de Heere Jezus komen of daarnaar op zoek zijn. Om de missie van de kerk in een stad wat beter te begrijpen, moeten we bij het begin beginnen, bij de schepping. God schiep de mens en de tuin, het paradijs. De zondeval veroorzaakte ontwrichting van de relatie tussen de mens en God (Genesis 3:10): ontwrichting van het geschapen zijn naar Gods´ beeld en gelijkenis (Genesis 1:26, 27). In Genesis 4 wordt er over een stad gesproken in plaats van een tuin. De eerste stad is gesticht door Kaïn, nadat hij gevlucht was van het aangezicht van de HEERE (Gen. 4:16, 17). De stad is een vrucht van de zonde, een uitvinding van de mens. Zonde is niet alleen persoonlijk - dat zeer zeker en in de eerste plaats - maar ook sociaal en integraal: de zonde breekt de relatie tussen de mens en God, tussen de mens en andere mensen, de relatie van de mens met zichzelf, de relatie van de mens met de plaats waar hij leeft en de relatie tussen verschillende plaatsen. De stad bijvoorbeeld, is niet zelfvoorzienend en de natuur kan zichzelf er ook niet meer opbouwen. Maar God blijft zorgen, voor de mens en voor de plaats waar de mens leeft. De Heere Jezus gaf Zijn leven om verloren zondaren te verlossen en te redden. Hij bouwt Zijn gemeente, ook in de favela Borel. Daarvoor gebruikt God ook onze uitvindingen, zoals de stad. Er is hoop voor de stad. In Openbaring 21:2 wordt zelfs gesproken over de heilige stad, het nieuwe Jeruzalem, waarin de tuin weer een plaats zal hebben.

ONBAATZUCHTIGHEID

De gemeente bevindt zich middenin de geschiedenis, tussen de zondeval en de volkomen verlossing: de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. De Heere Jezus werkt met kracht, door Zijn gemeente heen. Het is de taak van de kerk om, middenin de wereld, direct de geschiedenis te beïnvloeden. De mens is egoïstisch, daardoor worden relaties verwoest. De mens is trots en denkt niemand nodig te hebben. God laat in de Bijbel echter zien dat we een Ander nodig hebben. Zonder God – Vader, Zoon en Heilige Geest – zijn wij niets. Dit kunnen we ook toepassen op de missie van de kerk. God stelt ons onbaatzuchtigheid voor: alles wat van Mij is, is van jou. Juist in gebieden waar verstedelijking problemen oplevert, ligt een taak voor christenen. Als geneesmiddel voor de ongerechtigheid en ongelijkheid in de wereld kunnen zij handen en voeten geven aan de boodschap van gerechtigheid en gelijkheid. Hier en daar wordt dat nu al zichtbaar, daar waar God door Zijn gemeente heen werkt en al iets van het Koninkrijk zichtbaar wordt. Wat een hoop, ook voor favela Borel!

Lieke van Genderen-Ribeiro, vrijwilliger voor Stichting HVC in Rio de Janeiro

Het werk in Borel door JOCUM

Lieke en Magno van Genderen-Ribeiro werken op de basis van Jeugd met een Opdracht in Borel, in het Portugees: Jovens com uma Missao (JOCUM) genoemd. Net als andere vrijwilligers en de projecten, zijn zij volledig afhankelijk van giften. Lieke en Magno worden ondersteund door een thuisfrontcommissie van Stichting Hulp Vervolgde Christenen.

Zo’n twintig jaar geleden kwamen de eerste zendelingen naar Borel, in een tijd waarin de staat de sloppenwijk volledig had verwaarloosd en er veel geweld was. Bij JOCUM gaat de prediking van het Evangelie hand in hand met praktische hulp. We benaderen de kinderen, jongeren en hun families in hun geheel, op pedagogisch, geestelijk, fysiek, psychologisch en sociaal vlak. JOCUM bereikt de verschillende doelgroepen door middel van een crèche, muziekschool, gezondheidspost, voetbalproject, handarbeidklas met vrouwen, een project speciaal voor de ouderen en een meidenclub. Via deze initiatieven werken we aan de ontwikkeling van de gemeenschap als geheel. De projecten hebben als doel dat mensen uit Borel zelf het werk overnemen en gaan leiden, zodat ze niet van ons afhankelijk blijven. Op dit moment zijn de coördinatoren van de crèche en de muziekschool twee vrouwen die zelf uit Borel komen en in de loop van de jaren zijn gaan studeren. Beiden zijn ook christen. We werken aan bewustwording van hun rechten onder de mensen in de sloppenwijk en we bieden goed onderwijs, waardoor we hen burgerschap leren.

Lieke werkt op de administratie van JOCUM en samen met Magno leiden ze het voetbalproject, waar ze meer dan 70 kinderen en jongeren bereiken tussen de 6 en 24 jaar oud. Door middel van sport proberen we naast evangelisatie, nieuwe perspectieven te bieden voor de toekomstige generaties van de favela. De manier van evangeliseren hangt af van onze relatie met de kinderen en hun families. We bezoeken de families thuis, geven Bijbelstudies en organiseren allerlei (gebeds)bijeenkomsten om zo dicht mogelijk bij de families te staan.

Werkgelegenheid en consumentenmarkt

Omdat we de jongeren van onze projecten naast de hoop van het Evangelie ook praktische hoop voor de toekomst willen bieden, zijn we onlangs begonnen met Project Trampoline. We hebben een ijswinkel gehuurd, die door een groep van de jongens van het voetbalproject wordt gedraaid. Het begin ziet er veelbelovend uit.

We merken namelijk dat er een consumentenmarkt aan het ontstaan is in Borel. De vraag naar goederen en diensten neemt toe. Er ontstaat nieuwe werkgelegenheid, wat ook weer inkomsten genereert, die vervolgens weer besteed kunnen worden in de wijk. Dat is een positieve ontwikkeling en biedt kansen, waar we met Project Trampoline op inspelen.

Omdat het opleidingsniveau van de jongens niet aansluit bij wat wordt gevraagd van nieuw ondernemerschap, krijgen ze voorlopig intensieve begeleiding. Als ze werk hebben en wat geld verdienen, biedt dit tegenwicht tegen de verleidingen van drugsgebruik en drugshandel. Het zijn jongens die zich in een kwetsbare sociale positie bevinden, omdat ze zonder deze activiteit de hele dag op straat rondhangen. Door aan dit project mee te doen, genereren ze inkomsten en bieden we hun workshops en technische opleidingen om de machines te kunnen bedienen en ijs te kunnen maken en verkopen.

Dit project werkt als een trampoline. Doe je mee, dan ga je niet alleen aan de slag in de ijssalon, maar dan leer je ook technische vaardigheden en het dragen van verantwoordelijkheid, krijg je hulp bij het omgaan met geld en kunnen ze workshops en opleidingen voor een beroep volgen. Hopelijk kunnen we hen ook in contact brengen met bedrijven waar ze aan de slag kunnen. We helpen hen ook in hun relaties, als ze een gezin stichten en kinderen krijgen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen