“Christelijke politiek draait niet om kwantiteit, maar om principes”

De avond begon met een gezamenlijke maaltijd, bedoeld voor onderlinge kennismaking en contact. Na de opening door WI-directeur Jan Schippers hield dhr. Slootweg zijn lezing. Het eerste deel van de avond behandelde hij de kerkvader Aurelius Augustinus (354-430). Dit deed hij aan de hand van diens boek De Stad van God. Het belangrijkste boek over christelijke politiek, aldus de spreker.

De Stad Van God

Augustinus schreef dit werk op verzoek van Marcellinus, de stadssecretaris van Rome. Recent was Rome ingenomen en geplunderd door de Visigoten. Het ging historisch slecht met de stad en het Romeinse Rijk. Een algeheel gevoel van neergang en pessimisme beheerste de Romeinen. Tegen deze achtergrond kwam het idee op dat dit met de nieuwe, christelijke godsdienst te maken had. Was de neergang van het rijk geen straf van de Romeinse goden?

Te midden van al deze onrust en verwarring beveelt Augustinus in het boek een levenshouding aan die zich kenmerkt door voortdurend afwisselend goed na te denken en in de Bijbel te lezen. Hij toont aan dat er twee steden zijn: de stad van God en de stad van de wereld. In dit leven zijn beide steden echter niet strikt van elkaar gescheiden. Een aards koninkrijk of de kerk kan zich daarom nooit vereenzelvigen met de stad van God. Er is dan ook geen oorzakelijk verband tussen de neergang van het Romeinse rijk en de opkomst van het christendom. In de tijd van Augustinus waren christenen in de minderheid. Dat hoeft echter niet te ontmoedigen. In de christelijke politiek moet er namelijk niet worden gedacht in kwantiteit, maar in kwaliteit. Het gaat niet om de aantallen, maar om de principes en de waarheid. Dit is een belangrijke overeenkomst met het denken van Groen van Prinsterer.

Groen Van Prinsterer

In het tweede deel van zijn lezing nam dhr. Slootweg ons in vogelvlucht mee door het leven en werk van Groen. Hij was in de 19e eeuw medeverantwoordelijk voor een herwaardering van het werk van Augustinus. Tijdens zijn studietijd had hij zich onder andere beziggehouden met de filosoof Plato en via diens werk kwam hij bij Augustinus uit.

Na zijn studie trad Groen in dienst bij het secretariaat van de koning. In Brussel maakte hij in 1830 de Belgische Revolutie mee, waardoor België onafhankelijk werd van Nederland. Het beginsel van waaruit deze revolutie plaatsvond, maakte bij Groen iets los: hij begon te twijfelen aan het in zijn tijd dominante liberale gedachtegoed, dat een gevolg was van de Franse Revolutie en steeds verder doordrong in alle lagen van de maatschappij. Rond die tijd maakte hij kennis met de Zwitserse predikant Merle d’Aubigné. Van hem leerde hij dat het verstand alleen een mens niet tot de waarheid brengt. Zijn vriend Willem de Clercq schreef hem later: “Al onze kennis moet door Christus geheiligd zijn.” Groen ging het kruis als het ‘onvergankelijk middelpunt van de wereldgeschiedenis’ zien. Dit veranderde ook zijn denken over politiek: Groen werd een antirevolutionair.

In 1858 publiceerde Groen zijn Proeve over de middelen waardoor de waarheid wordt gekend en gestaafd. Daarin omschrijft hij zijn manier van denken. In de filosofie en in de verschillende godsdiensten zijn veel ware dingen te vinden. Als je je eigen beginselen echter continu toetst aan de waarheid, zul je vanzelf bij het Woord van God, de Bijbel uitkomen.

Groen kwam tot de conclusie dat het revolutionaire denken de natie ontkende, de geschiedenis miskende, en het recht negeerde. Met het ontkennen van de natie bedoelde Groen dat het liberale, revolutionaire denken ontkende dat de Nederlandse volksgemeenschap, met haar gedeelde waarden, normen en geschiedenis, een protestants-christelijk karakter had.

Een Christelijke Natie

Slootweg gaf op basis van het denken van Groen de volgende definitie van christelijke politiek: Het handhaven van de waarheid en van de identiteit van de natie op een manier die past bij de tijd. Dat is duidelijk iets anders dan nationalisme. Het gaat Groen er niet om trots te zijn op het eigen land, alsof dat beter dan andere landen zou zijn. Vanuit de overtuiging dat Gods voorzienigheid ook de geschiedenis leidt, bepleitte Groen een positieve waardering van de nationale eigenheid, die door de tijd heen was gevormd. Groen zag de geschiedenis als ‘het vlammend zwaard van God in de tijd’: God spreekt ook door Zijn daden in de geschiedenis. De overtuiging dat God de nationale (en andere) verbanden waarin mensen leven, wonen en werken in het aanzijn roept, kan ook leiden tot de hogere Waarheid die in de Bijbel te vinden is.

Groen bleef eraan vasthouden dat het christelijk volksdeel de kern van de natie is. Daarbij gaat het niet om de kwantiteit, maar om de principes en de historie. Er is altijd een terugkeer mogelijk. Daarom ook Groens leus: ‘Tegen de Revolutie het Evangelie!’ Dit was in lijn met hoe hij zichzelf typeerde: niet in de eerste plaats een staatsman, maar een Evangeliebelijder.

Conclusie

De eerste avond vol boeiende verhalen van dhr. Slootweg vloog voorbij. Hij gaf ons belangrijke lessen mee vanuit het werk van Augustinus en Groen. Voor de volgende keer staan onder het thema ‘bruggenbouwers’ de dominees Kuyper en Kersten op het programma. 

Hebt U Ook Belangstelling?

Het WI en SGP-Jongeren vinden de vorming van politiek-geïnteresseerde jongeren belangrijk. Voor SGP-leden buiten deze doelgroep geldt niet minder dat verdieping in de wortels van christelijke politiek waardevol is. Daarom overwegen we een soortgelijk initiatief voor alle leden in het voorjaar van 2025. Bij voldoende deelnemers kan het bij u in de regio.

Hebt u belangstelling, laat dat dan vóór 1 december weten via het e-mailadres wi@sgp.nl.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen