Corona en de werking van het geweten

De crisis heeft ons in ons dagelijks leven flink geraakt. We denken bij- voorbeeld aan de families waarin rouw diepe sporen nagelaten heeft. Hoeveel mensen hebben nog steeds te kampen met gezondheidsbeperkingen? Online bood- schappen doen heeft een vlucht genomen. En kerkelijk: hopelijk bent u de diensten van uw gemeente trouw gebleven. Maar kunt u de gemiste contacten met andere gemeenteleden nog herstellen? Onze kleine kinderen hebben anderhalf jaar nauwelijks geoefend met stilzitten en luisteren in de kerk. En wat te denken van ons kerkelijk jeugdwerk, dat het toch al niet gemakkelijk had? Soms vrees je dat processen van individualisering enorm zijn versterkt.

Emotionele betrokkenheid

Het was een emotionele tijd. Begrijpelijk: thema’s als leven en gezondheid raken ons erg. Maar dat niet alleen, de emotiecultuur liet zich gelden. Nuchtere benaderingen bleken voor ons volk erg moeilijk. In de media was weinig plaats voor relativering. En dit alles had ook de gereformeerde gezindte te pakken. Er is oprecht gepro- beerd om leiding te geven. Gelukkig hebben we elkaar mogen vasthouden. Toch werden tegenstellingen nogal eens op pragmatische manier overbrugd. We ston- den altijd bekend vanwege de principiële doordenking van ons handelen. Maar nu, hinderden de emoties ons om gezamenlijk tot de kern te komen? Soms bekroop me het gevoel dat we voor morele steun en identificatie in een te belangrijk opzicht leunden op onze -modern-liberale- premier en zijn persconferenties.

Een emotioneel beladen thema evalueren is niet gemakkelijk. Maar wie veel heeft meegemaakt, zal ook in de spiegel willen kijken. Besturen van reformatorische instellingen bezinnen zich op de zwakte die de zuil na de crisis laat zien. Dat laten we nu rusten. Het gaat nu ook niet over de crisis zelf. Nu is de vraag hoe we met die moeilijke omstandigheden zijn omgegaan.

Persoonlijk geweten

Persoonlijk tot de kern komen bete- kent dat we te rade moeten gaan bij ons geweten. Wat verstaan we eigenlijk onder het geweten? Ons geweten is een mede-weten met God (consciëntie). Het is als een rechterstoel die ons plaatst voor Gods aangezicht. Calvijn stelt dat de mens in het geweten met God van doen heeft en met Hem alleen (Institutie, boek 4, 10:5). God eist van ons onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan Zijn Woord en wet. Vanwege onze zonde is ons geweten met schuld belast. Door het geloof in Christus ontvangt de mens vergeving en wordt het geweten bevrijd. Wat zijn we door de crisis op indringende wijze bij de ernst en de noodzaak van deze dingen bepaald. In coronatijd waren we erg bezig met ons handelen. Wat mag wel en wat mag niet? Verwijzingen naar het geweten stonden vaak in dit licht. Daarbij viel de verbinding op met een bepaalde (godsdienstige) keuze vrijheid. Je maakt de keus die de beste gemoedsrust geeft. En daar moet je elkaar vrij in laten. Per saldo betrekken we het geweten dan sterk op daden en emotie en willen we daarin vrijgelaten worden.

Ware gewetenszaak

Maar, hebben we nu helder hoe het geweten functioneert? Als we ons gewe- ten direct betrekken op onze daden en onze wil en emotie, dringen we niet goed door tot de kern. Denk aan de Rooms-Katholieke Kerk, die verkeerde daden laat biechten en boeten. En aan de remonstranten, die alle nadruk leggen op de vrije wil.

Als kinderen van de Reformatie zullen we de lijnen moeten trekken ‘naar het hart van de ziel’, zoals W. Teellinck dat noemde. Hoe heeft ons geweten (‘mede-weten met God’) gefunctioneerd? Calvijn noemde het een ‘levend verlangen om God te dienen en een oprecht streven om vroom en heilig te leven’. Zoals W. Perkins het zei: ‘De consciëntie geeft samenhang en betekenis aan de overige krachten en werkin- gen van de ziel: ze kan ervoor zorgen dat de hele ziel betrokken is op de verheerlij- king van God’. In coronatijd was er voortdurend aandacht

In coronatijd was er voortdurend aandacht voor wat we moesten doen. . Maar de diep- ste vragen gaan over wie we zijn. . Was ons gemoed voor God bereid? Hebben we in coronatijd ons geweten allereerst op Zijn Woord gericht? Hebben we dit vervolgens in onze dagelijkse levenspraktijk ruim baan gegeven?

(wordt vervolgd)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen