Costerus en de wedergeboorte

Kunt u aangeven op welke manier u voor uw scriptie uitkwam bij het onderwerp ‘Florentius Costerus en de wedergeboorte’. En, hoe bent u te werk gegaan?

‘Een gesprek met curator ouderling S. Boogaard uit ’s-Gravenpolder over ds. Florentius Costerus deed me besluiten mij te verdiepen in zijn preken over Ezechiël 36 uit zijn boek ”De Geestelijke mens”. Deze preken heb ik naast de Dordtse Leerregels gelegd en onderzocht hoe ze zich tot elkaar verhouden. Ik was benieuwd in hoeverre predikanten als Costerus, als nazaten van de Dordtse Synode, in de jaren ná die synode vasthielden aan de opgestelde leerregels’.

Waar handelt zijn boek ”De geestelijke mens” over?

De volledige titel van dit boek luidt: ”De geestelijke mens in zijn begin, voortgang en einde voorgesteld in 62 leerredenen”. In die 62 preken komt het geheel van het geestelijk leven aan de orde, van de eerste ritselingen van het nieuwe leven in het hart van de zondaar tot de heerlijkmaking. Je merkt dat Costerus vanuit de praktijk van het geestelijke leven schrijft.

Ik heb mij in mijn onderzoek vooral gericht op de vijf preken over Ezechiël 36:26 en 27, over deze woorden dus: ‘En Ik zal u een nieuw hart geven, en zal een nieuwen geest geven in het binnenste van u; en Ik zal het stenen hart uit uw vlees wegnemen, en zal u een vlezen hart geven. En Ik zal Mijn Geest geven in het binnenste van u; en Ik zal maken dat gij in Mijn inzettingen zult wandelen en Mijn rechten zult bewaren en doen’.

Het thema van deze preken is: ‘De wedergeboorte en verandering de bondgenoten beloofd’. Kort samengevat gaan de eerste en de tweede preek over het ‘oude hart’. In zijn derde preek handelt hij over het wegnemen van het stenen hart. In de vierde preek over het schenken van het vlezen hart. En in de vijfde preek gaat het over het leven van Gods kind in de heiligmaking. Het is mij in al deze preken opgevallen hoe helder Costerus schrijft over het genadeverbond. Hij neemt uitdrukkelijk afstand van de leer van de Remonstranten, die, zoals hij zegt ‘de goede woorden nog wel gebruiken, maar vermogens in de mens leggen’. Hij schrijft dan: ‘Met reden verwerpen wij dan de leer dergenen die in het stuk der wedergeboorte en verandering des mensen Gode deze eer ontnemen, en deze aan de mens geven’.

Costerus spreekt naar Gods Woord als hij aangeeft dat de mens een stenen hart heeft. Hij geeft aan dat we de zonde niet als een steen doen, zonder enig overleg, maar dat ons verstand, ons oordeel en de begeerte van onze wil daarbij betrokken zijn.

Onze wil bepaalt de richting, en onze hartstochten bepalen de kracht waarmee de zondaar zondigen wil. De mens is een doelmisser geworden, heeft nu een ander doel, zijn eigen verheerlijking’.

Hoe verhoudt zich het boek van Costerus tot de Dordtse Leerregels?

‘Costerus is een zoon van Dordt. Hij staat in de lijn van wat onze Dordtse vaderen leren in de Dordtse Leerregels, hoofdstuk III/IV, par. 1-5. Over de onmacht en de verdorvenheid van de mens schrijft hij: ‘De mens heeft over zich gehaald blindheid, schrikkelijke duisternis, ijdelheid en verkeerdheid des oordeels in zijn verstand; boosheid, wederspannigheid en hardigheid in zijn wil en hart; mitsgaders ook onzuiverheid in al zijn genegenheden’.

Om nog een voorbeeld te noemen: Costerus schrijft aan het begin van zijn derde preek: ‘Die het onkruid wil uitroeien, moet niet alleen het opgeschoten loof afsnijden, maar zelfs de wortel uittrekken. Het onkruid is de zonde in uitwendige daden, de wortel is het bedorven bestaan’. Dit is geheel in lijn met de Dordtse Leerregels. Costerus blijft in zijn beschrijving van de wedergeboorte niet bij uiterlijke zonden staan, maar gaat naar de bron van ons bedorven bestaan. Hij ziet de mens in zijn totaliteit met verstand, wil en hartstochten. Die moeten alle geheiligd worden’.

Costerus leert dat er niet alleen een eerste bekering is, maar dat ook een dagelijkse bekering nodig is, steeds weer opnieuw.

‘Deze vernieuwing vindt haar voltooiing in Gods eeuwig Koninkrijk, na het sterven. Belangrijk is volgens Costerus ‘dat Gods kinderen zich aan de zonde niet moeten gewennen, niet moeten toegeven, niet tegen hun geweten ingaan en de middelen niet verwaarlozen. Zij moeten zich Gods majesteit indenken, moeten Gods wet zich op het hart drukken, het bitter Borglijden overdenken en elkaar opscherpen in de werken der liefde’.

Costerus schrijft dat Gods kinderen ‘de Geest Gods in het binnenste hebben’. Wat houdt dit volgens hem in?

‘Gods kinderen dienen God niet alleen in hun wandel, maar ook in het binnenste van hun ziel. Zij dienen God in hun hele gedrag, niet alleen in het openbaar, maar ook in het verborgene. Zij verlangen ernaar innerlijk goed gesteld te zijn. Paulus’ klacht ging niet zozeer over de grove, ergerlijke zonden, maar meest over zijn binnenste. En, zegt Costerus dan: ‘Als we nu van deze zaken in ons bevinden, dan kunnen we ons ervan verzekeren de Geest Gods in ons binnenste te hebben’.

Wat is er volgens Costerus de diepe oorzaak van dat Gods kinderen in de wegen des Heeren gaan wandelen?

‘Gods kinderen wandelen alleen in Gods wegen omdat de Heere in de mens een geschiktheid en bekwaamheid instort. Dat wandelen in de wegen van de Heere begint volgens Costerus niet bij de mens, maar dit wordt gewerkt bij God vandaan. Hij gebruikt daar het woord ‘instorten’ voor. Dat wijst op een lijdelijk ontvangen. Costerus sluit hier aan bij de Dordtse Leerregels, hoofdstuk III/IV, par. 12: ‘En dit is die wedergeboorte, die vernieuwing, nieuwe schepping, opwekking van de doden en levendmaking, waarvan zo heerlijk in de Schrift gesproken wordt, dewelke God zonder ons in ons werkt’’.

Wat zegt Costerus over de toekomst voor al Gods kinderen?

‘Hij schrijft: ‘Dat beeld van onze Heere Jezus Christus, hetwelk door de wedergeboorte ons is ingedrukt, en hetwelk wij hier tot het einde toe (doch gebrekkig) gedragen hebben, zal dan volkomen in ons zijn; wij zullen verzadigd worden met Zijn beeld, en Hem in gerechtigheid aanschouwen, zonder rimpel, zonder vlek, heilig en onberispelijk. O gewenste staat! O zalige eeuwigheid! Mijn ziel zegt er Amen op, Amen, het zij alzo’’.

Wat wilt u na dit onderzoek aan de lezers van De Saambinder meegeven?

‘Hetzelfde als wat ds. G.H. Kersten vaak in zijn preken zei: Lees en herlees onze goede oude schrijvers. Neem de originele tekst en volsta niet met allerlei samenvattingen. Ds. L. Boone zei vroeger al: ‘Als God een mens bekeert, dan wordt hij boekenziek’. Hij bedoelde te zeggen dat er dan honger komt naar het Woord van God en naar de geschriften van onze vaderen. Lees ijverig, met het gebed of de Heere het zou willen zegenen tot eer van Zijn Naam en tot zaligheid van je ziel’.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen