Datheen en de politiek

Een predikant die door politieke verwikkelingen veel heeft geleden en zelfs schade heeft opgelopen, is Petrus Dathenus (1531-1588). Datheen is ongetwijfeld een gezegend instrument in Gods hand geweest om Zijn kerk in ons land te bouwen in de tijd van schavotten en rokende brandstapels. De door hem uit het Frans vertaalde psalmen zijn eeuwenlang in de kerken gezongen. Het was ook door zijn toedoen dat de Heidelbergse Catechismus in ons land in gebruik is gekomen.

Datheen was aanvankelijk een Karmelieter monnik uit Vlaanderen. Hij kwam onder de indruk van mensen die om hun geloofsovertuiging martelingen ondergingen en zelfs gewelddadig ter dood werden gebracht. Hij las de werken van Calvijn en verliet het klooster om opgeleid te worden voor de bediening van Gods Woord. Samen met veel andere protestanten vluchtte hij naar Engeland. In Londen werd hij opgeleid in de Nederlandse vluchtelingengemeente door Johannes à Lasco. Vanwege de vervolgingen tijdens het bewind van Maria de Bloedige vluchtte hij vervolgens naar Emden, waar ook een belangrijke Nederlandse vluchtelingengemeente was. Vandaar reisde hij door naar Frankfort, waar de vluchtelingengemeente hem beroepen had.

Hofprediker

In Frankfort ontmoette Datheen Calvijn, wiens opvattingen hij van harte toegedaan was. Lutherse predikanten maakten het daar de gereformeerden moeilijk. Datheen werd in de gelegenheid gesteld om in de Palts, waar de gereformeerde Frederik de Vrome keurvorst was, een Nederlandse gereformeerde gemeente te stichten. Hij werd tot hofprediker aangesteld en vertaalde de Franse psalmen en de Heidelbergse Catechismus in het Nederlands. Ook werkte hij aan de liturgie (de formulieren) voor de Nederlandse gemeenten. Voor de keurvorst onderhield Datheen contacten met Willem van Oranje. In 1566 keerde hij terug naar Nederland en werd rondreizend hagenprediker.

Datheen hielp het verzet tegen Filips II te organiseren. Eerst probeerde men op de Synode van Gent koning Filips tevreden te stellen met drie miljoen gulden om daarmee vrijheid van godsdienst te krijgen. Toen dit niet lukte, besloot de Synode van Antwerpen - onder leiding van Datheen - de strijd tegen Spanje te steunen. Hij werd door de landvoogdes in de ban gedaan en ging voor een tweede periode naar Frankenthal. Na terugkeer in ons land (in 1578) werd hij tot voorzitter gekozen van de Synode van Dordrecht van dat jaar.

Gevangengezet

Doordat Datheen tegenstander was van een godsdienstvrede die de roomsen vrijheid van godsdienst gaf, kwam hij in hevig conflict met de prins. Tegen diens wil bezocht Datheen de stad Gent. Maar toen zijn metgezel, Hembyze, een verrader bleek te zijn die de stad aan Parma wilde overleveren, verloor Datheen het vertrouwen van de overheid. Hembyze eindigde zijn leven wegens verraad op het schavot en Datheen werd gevangengezet.

Na zijn vrijlating beschouwde men Datheen als een vijand van de prins, wat hem zeker na de moord op de prins in 1584 zwaar werd aangerekend. Hij veranderde zijn naam in Petrus Montanus en vertrok naar Sleeswijk-Holstein. Contacten met een arts die tot de sekte der Davidjoristen behoorde, plaatste hem weer onder verdenking, maar na een onderzoek van de Nederlandse kerk bleek hij de waarheid getrouw te zijn.

Datheen stierf als een gebroken man in Elbing, in Oost-Pruisen, waar hij als arts in zijn levensonderhoud had voorzien. Zijn werk, en ook dat van andere predikanten die in de politiek schade hebben opgelopen, mag echter nog steeds tot rijke zegen zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen