Een pleidooi voor Oranje

Ons koningshuis heeft vorige en deze afgelopen week in het centrum van de belangstelling gestaan. De aanleiding was een droevige omstandigheid: het overlijden en de begrafenis van Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Claus der Nederlanden. Een beminnelijk en respectabel mens is gestorven. Veel verdriet was en is er binnen de koninklijke familie; dat was zichtbaar. Maar ook temidden van ons Nederlandse volk is het heengaan van de prins-gemaal diep betreurd.

Ik geef vandaag enige aandacht aan een boek dat verscheen onder de titel 'De Oranjemythe. Een postmodern fenomeen'. Een interessant en heel leesbaar geschrift. Een boek dat positiever schrijft over ons koningshuis dan de titel ervan in eerste instantie misschien doet vermoeden. Zo steekt de inhoud ervan weldadig af tegen de zure schrijfsels van iemand als J.G. Kikkert, die heel wat Oranjeboeken op zijn naam heeft staan.

De schrijver Coos Huijsen is historicus en oud-parlementariër. Ooit was de CHU zijn politiek thuis. Later maakte hij de overstap naar de PvdA. Wie bedenkt dat de schrijver sociaal-democraat is, komt in dit boek tal van opvallende uitspraken tegen. Want het is nog niet zo lang geleden dat links Nederland diep in het hart of minder diep in het hart de republikeinse gedachte was toegedaan. Het koningshuis - dat hoefde zo nodig niet. En nog steeds klinken er vanuit progressieve kring geluiden om de invloed van de koningin nog verder te beperken. Een erfelijk koningschap met werkelijke bevoegdheden zou in onze (post-)modeme tijd niet meer passen. Dat vindt men. Zo niet Coos Huijsen. Wat beoogt hij met dit

Zo niet Coos Huijsen. Wat beoogt hij met dit boek? Hij gaat allereerst de geschiedenis van het Huis van Oranje langs. Nee, hij kan die binnen de 200 pagina's van zijn boek niet uitputtend behandelen. Dat zegt hij ook in zijn Woord vooraf. Wel wil hij een globale schets geven met als doel een illustratie van de betekenis en de ontwikkeling van (en dan klinkt dat vreemde woord) 'de Oranjemythe' in de Nederlandse geschiedenis. Wie dat nationale verschijnsel op positieve wijze wil benaderen - en dat wil Huijsen - behoeft daarvoor de feiten uit de geschiedenis niet te verfraaien, zo zegt hij. Niet alle Oranjes waren helden en in alles ten voorbeeld te stellen. Maar waar het volgens hem om gaat, is of de nationale gedachte van het koningschap "een idee belichaamt dat nog voldoende mensen waar willen vinden".

Huijsen constateert dat dit het geval is. En daarom verdedigt hij het koningschap van de Oranjes vanuit de wetenschap dat er meer is dan alleen de dingen die beredeneerd kunnen worden. Wie koel redeneert dat een erfelijke dynastie onrecht doet aan het beginsel van een democratie, kan de logica wel aan zijn kant hebben, maar die gaat eraan voorbij dat er ook in het staatkundige leven plaats mag zijn voor emotie en andere irrationele waarden.

Huijsen plaatst zijn pleidooi in een historisch kader. Hij wandelt de geschiedenis van ons land door vanaf de strijd tegen Spanje tot nu toe. Bijna alle Oranjes krijgen daarbij aandacht. Bezien wordt welke rol hun in dat proces is toebedeeld. Dat is de kracht van dit boek, vind ik. Hoewel het doortrokken is van het postmoderne klimaat - als de schrijver immers de 'Oranjeraythe' min of meer fundeert in zoiets als het nationale gevoel van ons volk - hij laat heel duidelijk zien dat de inrichting van onze democratie het resultaat is van een historisch proces. En dat proces - noem het 'ons erfgoed' - mag zomaar niet weggegooid worden! En daarbij komt dat in het verieden, tot in het meest nabije heden toe, gebleken is dat onze samenleving werkelijk baat heeft bij de bindende rol van het Koninklijk Huis.

Huijsen bepleit om koningin Beatrix méér in plaats van minder bevoegdheden te geven. Ook de toepassing van de ministeriële verantwoordelijkheid mag voor hem minder strak. Een 'beperkt eigen risico' voor ons staatshoofd, met wijsheid toegepast, zou op den duur wel eens heilzaam voor (de verhouding van) vorst en volk kunnen zijn... Een opmerkelijk geluid.

Het boek van Huijsen loopt uit op de woorden die ik nu citeren zal: "Prins Claus zei eens dat alle instituten die door mensen zijn gescimpen. kunnen verdwijnen, dus ook het koningscliap. Hij geloofde niet dat, als liet Nederlandse volk er een eind aan zou willen maken, er leden van het Koninklijk Huis op de barricaden te vinden zouden zijn om liet te verdedigen. Uit deze opmerking spreekt zelfrelativering en de overtuiging dat natinirlijk ook het koningscimp zijn uiteindelijke legitimatie vindt in het antwoord op de vraag of het door de meerderheid van de bevolking gedragen wordt..." Mijn commentaar op dit laatste: als het gaat

Mijn commentaar op dit laatste: als het gaat over de uiteindelijke fundering van de plaats van Oranje, gaan democraten en theocraten uiteen. Zelf moet ik zeggen dat ik me dan meer thuis voel bij het 19e eeuwse Reveil en bij Kohlbmgge. En vooral bij Groen van Prinsterer en zijn dubbele adagium: "Er staat geschreven! Er is geschied!" Gods hand schrijft de geschiedenis. En heel bijzonder erkennen we dat aangaande Nederland en Oranje. Het was Kohlbrugge die het zei: "Kerk, Oranje en Vaderland is voor den Nederlander een drievoudig, heilig en onverbrekelijk snoer". Deze belijdenis is meer dan een uiting van een romantisch soort nationalisme.

Daarom kan ik wel weer instemmen met Huijsens conclusie. Als hij' er namelijk op wijst dat we wel moeten weten wat we doen wanneer we de plaats van het Huis van Oranje aantasten. "Beschadiging van deze band zou de samenhang en de vitaliteit van de Nederlandse samenleving beslist geen goed doen. Iedereen met enig cultuurhistorisch inzicht en die waarde hecht aan gemeenschapsbesef zal daarom uit principe zorgvuldig willen omgaan met deze traditie..."

N.a.v.: Coos Huijsen, De Oranjemytiie. Een postmodern fenomeen. Uitgeverij Europese Bibliotheek te Zcdtbommel. Gebonden. Geïllustreerd. 199 pagina's. Prijs 21,00 euro.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen