Moslims vrij van angst en haat

Met welk doel schreef u het boek ‘De Joden in de Koran: een vertekend beeld met fatale gevolgen’?

Ourghi: ‘In de tragische ontmoeting van de Joden met de moslims in de zevende eeuw werd het fundament voor een historisch trauma gelegd. Dat is in de loop van de eeuwen niet geheeld. In de huidige politieke conflicten keert dit trauma steeds weer terug. Mijn boek is het begin van een culturele herinneringsarbeid voor een bewuste zelfbevrijding van de collectieve last van onaangename situaties in de ontstaansgeschiedenis van de islam. Het wil onder andere herinneren aan de verdrijving van de Joden op de wreedste manier en wijze uit hun Arabische thuislanden. Het doel is door opheldering van het verleden vrede te stichten tussen mensen van alle kleurschakeringen door individuele en collectieve herinnering. Mijn boek wil ook bijdragen aan de bevrijding van moslima’s en moslims uit hun onmondigheid waaraan zijzelf schuldig zijn.’

Welke reacties lokte het boek uit, vooral van moslimzijde, maar natuurlijk ook aan Joodse respectievelijk christelijke kant?

‘Het thema “De Joden in de Koran” is een netelige aangelegenheid. Vandaar dat tot op heden er geen enkele recensie van moslima’s en moslims in het Duitstalige spraakgebied is verschenen. Er zijn een paar recensies van christelijke en Joodse zijde. De eerste recensie kwam uit Israël en werd in de Jüdische Allgemeine gepubliceerd. Het gehoopte publieke debat over het islamitisch antisemitisme bleef echter uit.’

Krijgt u steun van collega’s en studenten op de Pedagogische Hogeschool in Freiburg waar u doceert?

‘Veel collega’s en moslimstudenten zijn vanzelfsprekend geïnteresseerd in mijn inspanningen voor een hervorming van de islam en kritische benadering van de geschiedenis van de islam. Natuurlijk krijg ik kritiek. Daarvoor ben ik ook dankbaar. Het is goed zo.’

Intussen bereidt u een nieuwe publicatie voor. Welke?

‘Dat wordt: Eretz (Hebreeuws voor Land) Israel in de Koran en het islamistische discours.’

U bent dit jaar ook met studenten naar Israël gereisd. Met welk doel, met welke ervaringen?

‘De discussie van moslims met anti-judaïsme en islamitisch antisemitisme mag niet alleen in boeken plaatsvinden. Ze moet op de praktijk zijn gericht in samenhang met de alledaagse werkelijkheid. In de tweede week van november 2022 was ik voor de eerste keer met islamitische en christelijke studenten in Israël. Het ging om een interreligieuze reis in het kader van het programma Teachers for the Future. We bezochten onder meer de Klaagmuur en Yad Vashem. Ons werd ook de mogelijkheid geboden een eredienst op de sabbat bij te wonen en aan een sabbatviering deel te nemen bij een orthodoxe familie in Tel Aviv. Wij ontdekten Jodinnen en Joden die naar vrede tussen moslims en Joden verlangen. En de moslimstudenten constateerden dat Joden mensen zijn zoals wij en geen vijanden van de islam en de moslims. Vanwege de oorlogstoestand in Israël moeten we onze interreligieuze reis voor begin november 2023 met moslimstudenten afzeggen.’

Duitsland kent deze zogenoemde ‘Israelkritik’. Hoe kijkt u daartegen aan?

‘Achter die “Israelkritik” kan vaak een nieuwe vorm van Jodenhaat verstopt zitten. Na de stichting van de staat Israël worden daardoor de oude vijandbeelden gereproduceerd. Dat levert zodoende via de “op Israël betrokken kritiek” een actuele categorie van antisemitisme op. Vijandschap jegens de Joden wordt daarmee politiek gelegitimeerd. De “Israelkritik” kan ook als een rationalisering van antisemitische ressentimenten worden beschouwd. Vandaag de dag gaat achter een nieuwe kritiek op de politiek van Israël vaak de oude vijandigheid jegens de Joden schuil. Israël wordt dan als onrechtsstaat en de belichaming van het kwaad gedemoniseerd.’

Deze zomer reisde u naar uw geboorteland Algerije. Heel vaak al vertelde u vanuit eigen jeugdervaringen over het openlijke antisemitisme aldaar. Hoe staat dat er nu mee in Algerije?

‘Niet alleen in Algerije, maar in veel moslimlanden blijven discriminering en vervolging van de Joden in de loop van de eeuwen in de islamitische cultuur en de verdrijving uit hun Arabische thuislanden buiten beschouwing. De historische trauma’s van de Joden en die van de postkoloniale tijd moeten een taboethema blijven.’

Kunt u daar, zoals in Duitsland, openlijk kritisch zijn over de haat die Joden en de Joodse staat Israël tegenslaat? Of is dat een taboe?

‘Het is gevaarlijk om in Algerije openlijk te zeggen dat je een vriend van Israël bent. Daar geldt tot op heden dat Israël en de Joden de daders zijn en de moslims de slachtoffers. In Algerije bestaat er vandaag een sterke vijandige koers tegen Israël, tot op het antisemitische toe. De mensen daar wordt bijgebracht dat de Jood de eeuwige vijand van de moslims is en dat de staat Israël bestreden moet worden. De zogenaamde schuld van de Joden en het Westen plaatst het erkennen en oppakken van de eigen verantwoordelijkheid buiten werking.’

Op 30 september 2023 publiceerde u in de Südkurier een bijdrage onder de titel ‘Veel moslims zijn antisemieten’. Hoe schat u de situatie van islamitische antisemitisme in Duitsland en Europa in? Welke aanbevelingen zou u doen om deze situatie te verbeteren?

‘Het religieus gemotiveerde en door kanonieke bronnen gelegitimeerde geweld is momenteel actueler dan ooit. Dat mag niet door denkverboden en restrictieve debatvoorwaarden worden verstikt. Het debat mag in de publieke ruimte niet worden onderworpen aan safe spaces (veilige ruimtes). Taboethema’s zoals bijvoorbeeld het sterk verbreide islamitisch antisemitisme moeten in het openbaar worden bediscussieerd. Het gaat er niet om de ander een eigen mening op te dringen, maar om respectvol met elkaar op te gaan, ook al ben je het niet met elkaar eens. Het is treurig dat Joden uit angst geen keppeltje kunnen dragen op de Duitse straten. De gevaren van het islamitisch antisemitisme worden in het Westen naar mijn mening nogal onderschat. Uit angst voor de beschuldiging van algemene islamofobie wordt liever over islamistisch in plaats van over islamitisch antisemitisme gesproken. Islamitisch antisemitisme is niet alleen een historisch product van Europese wegbereiders van het antisemitisme of het gevolg van het Midden-Oostenconflict, maar veeleer wordt het ook theologisch gerechtvaardigd.’

Helpt een interreligieuze dialoog daarbij?

‘De interreligieuze dialoog is geen ‘date’ om elkaar harmonisch te knuffelen, maar een weg om ook de fundamentele conflicten te doorgronden en openlijk te bespreken. Het gaat om diepgaande tegenstellingen die een vriendelijk samenleven al heel lang in de weg staan. Wij moeten het islamitisch antisemitisme in het islamonderwijs op de scholen thematiseren, gesprekken met Jodinnen en Joden voeren, reizen naar Auschwitz voor scholieren organiseren.’

Op welke fronten strijdt u als liberale moslim nog meer in Duitsland? Spreekt u daarbij voor een zwijgende meerderheid van moslims?

‘Er zijn veel mensen, die de liberale islam in Duitsland vertegenwoordigen. Uit angst willen zij zich echter daarover niet uiten. Ik zal niet opgeven en doorgaan met de strijd voor een liberale islam en voor vrede tussen mensen.’

Wordt u daarom ook bedreigd of beschermd?

‘Ik word steeds weer bedreigd, vooral wanneer ik iets kritisch in de kranten schrijf. Ik ben sinds 2017 erg voorzichtig geworden en bezoek geen moskeeën in Freiburg. Desalniettemin geven mij deze bedreigingen de kracht door te gaan. Zij zijn een bevestiging, dat wat ik doe, juist is.’

Over dr. Ourghi

Abdel-Hakim Ourghi werd geboren in 1968 in Oran, Algerije. Hij is Islamgeleerde, filosoof en religieus pedagoog. Sinds 2011 leidt hij de faculteit Islamitische Theologie/Religieus Onderwijs aan de Universiteit in Freiburg, Duitsland. Ourghi is medeoprichter van de Ibn Rushd Goethe-moskee in Berlijn, die voorstander is van een seculiere, liberale islam die religieuze en wereldlijke macht wil scheiden en streeft naar een eigentijdse interpretatie van de Koran en de Hadith.

Op 23-jarige leeftijd kwam Ourghi vanuit Algerije naar Duitsland als een geïndoctrineerde antisemiet. Hij zag Joden als daders, terwijl moslims als slachtoffers werden gezien. Een vertekend beeld dat bij hem erin gestampt werd in moskeeën, Arabische scholen en universiteiten. ‘Moge Allah de vervloekte Joden vernederen en vernietigen!’ – dit gebed wordt vandaag de dag nog steeds op vrijdag herhaald in de moskeeën van Algerije en andere Arabische staten. De Koran zelf formuleert een stereotiep register van de zonden van Joden. De canonieke bronnen van de islam moeten dus nauwgezet worden geanalyseerd en kritisch in twijfel worden getrokken. Ourghi’s ziet zijn essay als een bijdrage aan een hervorming van de islam op weg naar een religie van vrede.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen