Wat doet de kerk?

Onrust

Boerenprotesten kleurden en kleuren het nieuws. In de visserijsector gist en kolkt het. De asielopvang loopt vast. En de oorlog in Oekraïne met zijn soms uiterst gruwelijke details woedt voort. Allerlei ontwrichting is het gevolg.

Een voedselcrisis dreigt. Er zijn toenemende zorgen rond de energievoorziening. Wat gaat dit betekenen voor bedrijven en individuele huishoudens? Enorme inflatie ligt op de loer. Achter de internationale diplomatieke schermen voltrekken zich processen waar geen mens zicht of greep op heeft. En dwars door alles heen zet ook de geestelijke strijd tussen het rijk van het licht en het rijk van de duisternis zich onverminderd voort. En dat zal voortduren ‘totdat Hij komt’!

Te midden van dit alles klemt de vraag: Wat doet de kerk? Het herinnerde mij aan een lezing die onder deze titel is gehouden door dr. A. A. van Ruler en die ik nog niet zolang geleden las in zijn Verzameld Werk. Ze is gehouden in oktober 1945, enkele maanden na de bevrijding. Oorlogsleed en oorlogswonden schrijnden. Het land lag in puin. Tegelijk was het een tijd van wederopbouw. Sommigen hadden grootse visioenen en plannen. Dat riep ook toen de vraag op: Wat doet de kerk? Van Ruler erkende dat hierop allerlei antwoorden te geven zijn. Maar het eerste en in zijn oog meest beslissende was: ‘Zij predikt door woord en sacrament’ (Verzameld Werk, deel V-a, blz. 114v.). Nu zijn er bij het theologisch gedachtengoed van Van Ruler meerdere kritische kanttekeningen te plaatsen. Dat geldt ook voor genoemd artikel. Maar met dit antwoord slaat hij de spijker wel op zijn kop. Het heeft ons te midden van alle verwarring die er vandaag is, veel te zeggen.

Wat wezenlijk is

Als antwoord op de vraag: Wat doet de kerk?, zouden velen graag iets anders horen. Van Ruler: ‘Wij zouden nu eens wat willen horen over de ontzaglijke, wereldomvattende activiteit van de kerk. En daarin zouden wij iets willen zien oprijzen voor onze geest daarvan, dat de kerk een factor van betekenis is in het leven van deze wereld en in het proces der geschiedenis.’ Maar het eerste wat gezegd moet worden is: zij predikt door Woord en sacrament. En dat van week tot week, van jaar tot jaar, eeuw in, eeuw uit. Natuurlijk doet de kerk veel meer. Zij onderricht de jeugd. Er is het diaconaat. Ze neemt haar plaats in in het midden van de samenleving. ‘Zij beweegt zich in haar universele zendingstaak te midden van de volkeren en de continenten.’ Maar haar eerste taak is: zij predikt, zij doopt, zij bedient het avondmaal. Dat is het eerste en meest wezenlijke. Zien we dat, zo voeg ik eraan toe, niet ook bij de eerste christengemeente rond Pinksteren?! De apostelen prediken, zij dopen en gaan rond ‘van huis tot huis brood brekende’ (het heilig avondmaal).

En waarom doen ze dat? Omdat hun Meester hun dat bevolen heeft. ‘Gaat dan heen, onderwijst alle volken dezelve dopende in de Naam des Vaders, en des Zoons, en des Heiligen Geestes, lerende hen onderhouden alles wat Ik u geboden heb’ (Matth. 28:19). En het boek Handelingen laat zien: dáárover gebiedt de Heere Zijn zegen. In die weg voltrekt zich het wonder: ‘En het Woord Gods wies’ (Hand. 6:7). Zo was en is de kerk tot zegen zowel voor de enkeling als voor de volken.

Laat dat ook voor ons vandaag richtinggevend zijn. Voor velen heeft de kerk afgedaan. In onze West-Europese samenleving brokkelt haar betekenis en invloed in snel tempo af. De tegenkrachten zijn vele. Om zich daartegen te keren zoekt men het soms in een veelheid van activiteiten en bezigheden. En dat opdat de kerk relevant zal zijn. Een kracht van betekenis. Een instituut van waarde. Maar de les uit genoemd artikel is, concentreer u op wat de kern is van alles: de prediking van het Woord en de bediening van de sacramenten. En, zo zou ik eraan toe willen voegen: de dienst der gebeden. Zo is het door God ingezet. Daar liggen beloften voor. Dat is onmisbaar zowel voor de enkeling, als voor de gemeente, als voor de samenleving. Van Ruler tekent aan: wanneer deze ‘werkzaamheden der kerk niet weer volop midden in het leven van onze Europees-Amerikaanse cultuurkring komen te staan dan zijn wij verloren en gaat onze beschaving in de nihilistische zelfvernietiging van het heidendom te gronde.’ Het schijnen voor velen ‘hopeloos verouderde bezigheden’, maar het zijn, zegt hij, heiligheden des Heeren waardoor de Heere God onder ons wil wonen ‘en van zijn wonen onder ons hangt de toekomst van onze cultuur af.’

Waar het om gaat

Wat is het geheim van Woord en sacrament? Daarin komt God Zelf op ons toe! Hij spreekt. Hij handelt. Ik word in mijn kraag gevat. Op mijn plaats gezet. Gods vonnis over mijn leven wordt uitgesproken. Maar ook het heil van Christus wordt mij verkondigd. Opdat ik door het geloof met Hem verenigd wordt. Hem wordt ingelijfd. Voor Zijn rekening kom en gebracht wordt tot die nieuwe gehoorzaamheid, tot de ‘cultus Deï’, zoals Van Ruler dat noemt. Daarbij draait het niet om mijzelf, maar om Hem en mijn naaste. ‘En de bedoeling bij dit alles is dat het hele leven in dienst van God wordt gesteld. Het inwendige leven, maar ook het uitwendige leven. Het leven van de enkeling, maar ook het leven van de gemeenschap. Daar is níets, ook niet het kleinste stukje, dat aan deze greep van de dienst van God ontsnapt.’ Alles, zowel het leven van de enkeling als van de samenleving wordt geplaatst ‘in de heilige orde van het recht Gods.’

Een nieuw seizoen ligt voor ons. Waar gaat het om? Laten we ons niet concentreren op het vele, maar op het wezenlijke. Als de apostelen onder de veelheid van hun taken dreigen te bezwijken, wordt het diakenambt ingesteld. Voor de apostelen geldt ‘Maar wij zullen volharden in het gebed en in de bediening des Woords’ (Hand. 6:4). Welk een hoge verantwoordelijkheid voor hen die Woord en sacrament hebben te bedienen om dat te doen in getrouwheid. Want ‘of er kennis van God op de aarde zal zijn, of Zijn Naam er wonen zal, of Zijn wil geweten zal worden en of Hij zal gediend worden’, is middelijkerwijze afhankelijk van het feit of er ‘recht gepreekt wordt en de sacramenten op de rechte wijze bediend worden’. Maar dan geldt ook: welk een hoge verantwoordelijkheid voor de hoorder. Want onder de bediening van Woord en sacrament vallen eeuwige beslissingen. Ze zijn voor ons óf een reuke des levens ten leven óf een reuke des doods ten dode (2 Kor. 2:16). Laten we én als dienaren én als hoorder nooit vergeten: de eer van God, het heil van de zondaar en het welzijn van de samenleving zijn in het geding.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen