Niet graag

Commenter

'Sinds de tijd dat ik als infanterist diende in de Eerste Wereldoorlog heb ik altijd een hekel gehad aan lieden die zelf buiten schot blijven en intussen de mensen aan het front tot hun plicht roepen. Zo komt het dat ik niet graag veel over zonden zeg waartoe ik zelf geen verleiding voel' Christen­ (CS. Lewis, Onversneden dom, pag. 13).

Ethische vragen

Er zijn in onze tijd veel vragen op het terrein van de ethieic. De huidige secularisatie dringt overal in door en leidt tot heel indringende vragen. Ook onder ons verslaat het seculiere denken en leven zijn duizenden. Uiteraard is het ingaan op en nadenken over ethische vragen een noodzakelijke zaak. De Bijbel, en vooral de Tien Geboden des Heeren, dringen daartoe. Ethische oordelen zijn echter ook heel delicaat. Snel kunnen we allerlei standpunten innemen over bepaalde zaken waar we zelf niet veel last van hebben. De geldbesteding kan een voorbeeld zijn. Wie zelf weinig geld heeft, kan makkelijk oordelen over het bestedingsgedrag van rijke mensen. Het is voor hem geen mogelijkheid en ook geen verleiding. Kleding is iets anders. Wie zelf niet zoveel geeft om kleuren en kleren kan makkelijk oordelen over de kleding van anderen. Voor hemzelf speelt dat niet zo nadrukkelijk. Ethische uitspraken in dat kader zijn daarom altijd een beetje goedkoop. CS. Lewis, een apologeet van het Christendom uit de Engelstalige wereld, geeft in die situaties een wijs advies. 'Zo komt het dat ik niet graag veel over zonden zeg waartoe ik zelf geen verleiding voel'. We kunnen niet met alle opvattingen van Lewis instemmen, maar soms kan hij toch ook dingen zeggen die waar en wijs zijn.

Dure auto's

Aan deze woorden van Lewis moest ik denk toen op zaterdag 12 februari 2005 prof. dr. G.C. den Hertog, christelijk gereformeerd hoogleraar ethiek, in het Reformatorisch Dagblad onze kerken en gezindte onder zware kritiek stelde over autobezit en autogebruik. Vooral het feit dat zondags bij de kerkdiensten - noodgedwongen in verband met inbraken en overlast - de wacht moet worden gehouden, is volgens deze hoogleraar wel een heel ernstige zaak. Vooral de behoudende kerken op de Veluwe zouden zich in dit opzicht toch wel ernstig misgaan. Later deed Den Hertog alles nog eens dunnetjes over in het seculiere NRC-Handelsblad. Zelfs de Veluwe en het wachthouden bij auto's komt daarbij weer aan de orde. 'Het komt overal voor. Niet alleen in de grote steden maar ook in hartje Veluwe. Kerken maken bijvoorbeeld een rooster waarbij men bijvoorbeeld één maal in de zes weken op de uitkijk moet staan. Het zijn overigens niet alleen jongeren, ook ouderen worden bij die bewaking ingeschakeld. Maar diezelfde kerken leggen er de nadruk op dat je bij de dienst aanwezig moet zijn'. (NRC-Handelsblad, d.d. 17 februari 2005). Prof. dr. G.C. den Hertog vindt het allemaal heel erg. In het RD van 12 februari 2005 formuleert hij dat als volgt: 'Zij (de kerkenraden, WV.) houden heel bewust jongens uit de kerk om hun lieve geld te beschermen.' Ter wille van het geld en de dure auto's houden kerkenraden jongeren uit de kerk. Dat is de diepe zorg van prof. Den Hertog. Hij signaleert deze ernstige zaak vooral 'op de Veluwe' bij 'gemeenten ter rechterzijde van de gereformeerde gezindte'. Zijn ernstige onrust is zelfs zo groot dat hij ook (mogelijk daartoe gevraagd) het seculiere NRC-Handelsblad daarin wil laten delen. Dat de verslaggevers van die krant zijn onrust weliswaar niet helemaal konden peilen, laten we verder maar liggen. Breed en diep kwamen de gemeenten op de Veluwe dus aan de orde.

Merkwaardig

Het is natuurlijk het goed recht van prof. dr. Den Hertog om te waarschuwen over de aanschaf en het gebruik van de auto. Laten we ook daarin maar sober trachten te zijn. De mammon is een ernstige verleiding, waar ook in de Bijbel tegen gewaarschuwd wordt. Laten we niet denken dat wij daar vrij van zijn. Soms kan het autobezit en gebruik inderdaad verkeerde vormen aan nemen. De Heere heeft Zijn discipelen leren bidden: Geef ons heden ons dagelijks brood. In die bede ligt ook een heenwijzing naar soberheid en matigheid rond de aardse goederen. Toch heeft de kritiek van prof. Den Hertog mijns inziens een wat eenzijdig karakter. In het interview met de NRC geeft hij aan dat hij zelf niet zo bloot staat aan de verleiding van een dure auto. 'Ik heb een Peugeot 306 van 4, 5 jaar oud. De nieuwprijs was destijds 34.000 gulden. Een dure auto oefent op mij geen enkele aantrekkingskracht uit' (NRC-Handelsblad, 17 februari 2005). Geen enkele aantrekkingskracht... Dat is heel eerlijk, maar het zou toch ook tot wat voorzichtigheid moeten stemmen. Het klinkt mij in ieder geval een beetje onzuiver in de oren als eerst de staf wordt gebroken over autobezit en parkeerwachten en vervolgens ook nog wordt gezegd dat het op jezelf geen aantrekkingskracht oefent. Eerlijk gezegd zou ik in dergelijke praktische situaties meer de neiging hebben om mijn mond te houden. In ieder geval lijkt het mij niet broederlijk en christelijk om het maar met naam en toenaam aan de grote NRC-klok te hangen. Lewis was wijzer. 'Zo komt het dat ik niet graag veel over zonden zeg waartoe ik zelf geen verleiding voel'. Tenslotte nog iets. De parkeerwachten op zondag staan er niet ter bescherming van ons 'lieve geld'. Ze staan er uit pure noodzaak. De kerkenraden zouden het graag anders zien.

Soberheid.

Het bezit en gebruik van de auto is natuurlijk best een delicaat onderwerp. Ook eigenlijk wel een beetje moeilijk. De vragen op dit terrein liggen genuanceerd. Een ondernemer of vertegenwoordiger die jaarlijks meer dan 50.000 kilometer rijdt, heeft een andere auto nodig dan iemand die het ding uitsluitend voor zijn plezier en voor de familieband nodig heeft. En het oppassen bij een kerkdienst is natuurlijk niet ideaal, maar na de zoveelste inbraak is het toch nodig dat er doelmatige maatregelen worden genomen. En duizend mensen op zondag met bussen vervoeren is een voorstel van een hoogleraar, maar dat werkt echt in de praktijk niet.

Natuurlijk zijn er ethische vragen. Inderdaad is er veel zuigkracht van het geld en goed. Laten we dat erkennen. Maar laten we ook oppassen om elkaar de maat te nemen over zonden waar we zelf niet zo bloot aan staan. Dat geeft een benadering van geld en goed die niet sympathiek is. Onbijbels eigenlijk ook. En laten we ook vooral niet één zonde eruit lichten. Wat dat betreft zou er binnen het geheel van de gereformeerde gezindte nog wel heel wat meer en heel wat anders aan te wijzen zijn. Mogen we prof. Den Hertog vragen ook op andere terreinen (bijvoorbeeld de zondagbeste- ding; de kleding van mannen en vrouwen, de genotscultuur, etc. etc.) noodzakelijk zelfonderzoek niet uit de weg te gaan. Ik wil dit stukje besluiten met een citaat uit de Institutie van Calvijn. Calvijn heeft over dit aardse leven veel indringende dingen geschreven. In het licht van de eeuwigheid is dit leven betrekkelijk. Calvijn wil dat we ons gewennen aan een verachting van het aardse leven. Dat is belangrijke en leerzame taal. Laten we in onze tijd maar te rade gaan bij Calvijn. Daar kan onze gezindte, ook vandaag de dag, nog veel van leren. 'En door welke soort van verdrukking wij ook gedrukt worden, altijd moeten wij zien op dit doel, dat wij ons gewennen tot de verachting van het tegenwoordige leven en daardoor opgewekt worden tot de overdenking van het toekomende.' {Institutie, 3.9.1).

Amersfoort,

ds. W. Visscher

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen