Lezen en laten lezen

”Christelijk Nederland zindert van vragen rond de uitleg van de Bijbel. Vaak draait het daarbij om een paar hete hangijzers, zoals de visie op homoseksualiteit of schepping en evolutie. Het lezen van de Bijbel gaat echter om zoveel meer en vaak om wat anders.” Zo begint dr. A. Huijgen, hoogleraar dogmatiek aan de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA) van de Christelijke Gereformeerde Kerken, zijn nieuwe boek ”Lezen en laten lezen”. In dit boek wil Huijgen ons leren hoe we de Bijbel moeten lezen en hoe de Bijbel ons leest. Hij verzet zich daarbij tegen het rationalisme, waarbij alles verstandelijk wordt beredeneerd. Daarbij deelt hij ook een tik uit aan de creationisten, die willen bewijzen dat de aarde geschapen is. Hij wijst op de zelfgetuigenis van de Schrift. De waarheid van de Schrift is niet gebaseerd op een menselijke redenering, maar de Schrift heeft haar geloofwaardigheid van zichzelf. Huijgen zegt daarover mooie dingen. Maar uiteindelijk wordt duidelijk dat de Bijbel in de visie van deze hoogleraar wel waar is, maar dat niet alle geschiedenissen ook eeht gebeurd hoeven te zijn. Dat plaatst zijn opmerkingen richting de creationisten ineens in een ander licht. Dat geldt ook zijn relativerende opmerkingen over de Nederlandse Geloofsbelijdenis en het Chieago Statement over de onfeilbaarheid van de Schrift. Dan komt de aap uit de mouw. En die aap is al heel oud.

Soorten waarheid

De term ’Woord van God’ is volgens Huijgen een versteende uitdrukking. Als iets geschreven staat, kunnen we het verkeerd begrijpen. We moeten dus bij het lezen van de Bijbel luisterend afgestemd raken op Gods stem. Het luisteren is belangrijker dan het lezen, aldus Huijgen, waarbij hij zich beroept op de Bijbel zelf: Zo is dan het geloof uit het gehoor, en het gehoor door het Woord Gods (Rom. 10:17). Het gaat er dus niet zozeer om wat er precies staat, maar we moeten luisteren naar wat het ons te zeggen heeft. Daarbij moeten we ervoor oppassen de Bijbel niet af te meten aan wat wij denken wat de waarheid is. Als je alleen door een historisch-feitelijke lens kijkt, dan lijkt er nogal eens iets niet te kloppen. Denk aan de sprekende slang in het paradijs, de stilstaande zon bij Gibeon en Jona in het binnenste van de vis. Dan is onze blik echter te beperkt. ”Er is hoe dan ook veel waar, wat niet echt gebeurd is.” Er zijn naast die historische juistheid ook andere soorten waarheden, en die kunnen soms belangrijker zijn dan historische waarheden. Denk bijvoorbeeld aan: Hij is de Rotssteen, Wiens werk volkomen is; want al Zijn wegen zijn gerieht. God is waarheid en is geen onreeht; reehtvaardig en reeht is Hij (Deut. 32:4). Hier blijkt het bij waarheid vooral om betrouwbaarheid te gaan. Alle paden des HEEREN zijn goedertierenheid en waarheid, dengenen die Zijn verbond en Zijn getuigenissen bewaren (Ps. 25:10).

Volgens Huijgen gaat het in deze tekst om de levenssfeer van trouw en goedheid van de levende God, een weg waarop je geleid kunt worden. Waarheid is niet minder, maar juist meer dan historische werkelijkheid. Mensen kunnen ook waar zijn, en het komt aan op ’waarheid in het binnenste’ (Ps. 51:8). En dat is natuurlijk zo.

Waarheidsbegrip

Maar waar het nu om gaat is dat Huijgen een ander waarheidsbegrip hanteert. Het gaat om de verkondiging van de waarheid en minder om objectieve, feitelijke informatie. Volgens Huijgen is niet alles in de Bijbel even belangrijk; hij noemt dat ’reliëf in de Bijbel’. Als iemand dan ook iets in de Bijbel leest waarvan hij niet kan geloven dat het echt gebeurd is, dan geeft het rust als je weet dat niet alles wat je leest evenveel gewicht heeft. Dat zorgt ervoor dat je je niet over alle vraagstukken druk hoeft te maken. De moderne Schriftkritiek is dan niet meer nodig, je hoeft alleen anders te lezen. Dan hoef je ook niet meer zo in te zitten over allerlei culturele vraagstukken in de Bijbel, zoals over kleding, haardracht en hoofddeksels. Door Huijgens nadruk op het geloof als middel waarin de mens met God in gesprek gaat, roept hij de gedachte op een relationeel waarheidsbegrip voor te staan. De waarheid wordt dan afhankelijk gemaakt van de uitleg van de mens. Dan is alles waar, wat die mens voor waar aanneemt.

Herbronnen

Prof. Huijgen schrijft in zijn boek op een eenvoudige wijze mooie zinnen over je laten lezen in gebed, meditatie en aanvechting. Dat is aantrekkelijk. Hij geeft echter aan de onder ons bekende uitdrukkingen wel een andere invulling. Hij ziet zijn boek als een herbronning van de bevindelijke traditie. Die term horen we tegenwoordig vaker. We moeten terug naar de kerkvaders, zoals Augustinus. De geschriften van de kerkvaders worden dan gelezen door onze eigentijdse bril. Men is daar dan helemaal enthousiast over, maar het vreemde is dat er dan alles mee door kan. Het leven wordt er een stuk gemakkelijker op. Men leest de kerkvaders wel – meestal hapsnap, hier een weinig, daar een weinig - maar men leeft niet als die kerkvaders.

Hedendaagse vraagstukken

De aanleiding van het boek waren de kwesties die in onze kerken momenteel ’op scherp worden gezet’. Prof. Huijgen stipt deze onderwerpen, zoals vrouwelijke ambtsdragers, homoseksualiteit, en schepping en evolutie slechts even aan in zijn boek. Bij de boekpresentatie werd hij hierop bevraagd, maar hij liet zich niet verleiden om hierop in te gaan. Dat kon hij niet in enkele zinnen doen, zo zei hij. Maar na lezing van dit boek is wel duidelijk hoe deze hoogleraar in deze kwesties staat. Het moet allemaal kunnen, je hoeft alleen maar ’te lezen en je laten lezen’. Als dit het nieuwe, gelovige omgaan met de Bijbel is, zal de vervlakking nog sneller toenemen dan dat het nu al gaat.

Nederlandse Geloofsbelijdenis

Er zou nog veel meer te schrijven zijn over dit boek, de gedachten erachter en de consequenties ervan. We laten het echter bij artikel 5 van de NGB: Waarvan de Heilige Schrift haar aanzien en gezag heeft: ’Al deze boeken alleen ontvangen wij voor heilig en canoniek, om ons geloof daarnaar te regelen, daarop te gronden en daarmee te bevestigen. En wij geloven zonder enige twijfel al wat daarin begrepen is; en dat niet zozeer, omdat de kerk ze aanneemt en voor zodanig houdt; maar in het bijzonder, omdat de Heilige Geest ons getuigenis geeft in onze harten dat zij van God zijn; en omdat zij ook het bewijs daarvan bij zichzelf hebben; aangezien de blinden zelf tasten kunnen dat de dingen die daarin voorzegd zijn, geschieden.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen