ROEMENIË

Wij hebben steeds gefluisterd, ook thuis als ik alleen met mijn man was, en nu plotseling deze openbare woordenvloed." De pijlsnelle val van Roemeniës grote volksvijand Nicolae Ceausescu heeft 's lands burgers duidelijk uit het lood geslagen. ,,Onze taal is geëxplodeerd. We beleven een revolutie van woorden." GidsCristian -spontaan opgedaan in Boekarest tijdens een wandeling langs hevig beschoten en uitgebrande monumentale panden- weegt evenwel zijn woorden zorgvuldig. Hij blijft aanvankelijk ook ouderwets op zijn hoede: ,,Mijn telefoonnummer kun je krijgen, mijn volledige naam en adres niet." Een algemene Oosteuropese reactie na de onstuimige omwentelingen van eind '89: het verdwijnen van de angst onder de bevolking zal tijd vergen.

Geboortegrond
Met Cristian trekken we op de tweede dag van het nieuwe jaar naar het platteland. Zijn geliefde geboortegrond. Ook hier lieten de schennende, wurgende handen van dictator Ceausescu diepe, zichtbare en onzichtbare sporen achter. Zichtbare èn onzichtbare wonden? Jazeker! Je huis zal maar zijn platgewalst in het kader van het vemietigingsplan (systematisering van het platteland heette dat vals in de officiële leugentaal) van duizenden dorpen. Je zal zo je tuinde maar zijn kwijt geraakt in een land waar de heersende familiekliek het volk opzettelijk jarenlang liet hongeren èn bevriezen. En waar kwam je dan terecht, als het tenminste meezat? In flats, waar zelfs de meest elementaire voorzieningen (toiletten bij voorbeeld) ontbraken. Hoeveel hartepijn heeft vervolger en uitperserNicolae Ceausescu deze van huis en haard verdrevenen niet aangedaan? Alleen God zal dat kunnen peilen. Moeizaam laten we de spiegelgladde sneeuwstraten van Boekarest achter ons. Al snel doemt een enorm meer voor ons op. We stappen uit. Cristian is op bekend terrein:,,Een volkomen nutteloos meer! Vroeger strekten zich hier zeer vruchtbare akkers uit. De mensen verbouwden er onder andere tomaten op. De river de Ardes stroomde erdoorheen. Zo'n vijf jaar geleden vatte Ceausescu het waanzinnige plan op deze rivier te veranderen in een groot meer. Talloze boeren verloren hun land door dit groteske project.'' Geen protesten? ,,Dat konden ze niet."

Grootheidswaan
,,Ceausescu kwam hier vaak kijken. De graafwerkzaamheden moesten veel en veel sneller gaan. Hij had overigens geen enkel doel met het meer. Evenals de Chinese communistische leider Mao Zedong was Ceausescu bezeten van de idee van zijn eigen grootheid en meende hij door gigantische projecten de natuur ingrijpend te kunnen veranderen. Het 'genie' Ceausescu wilde geschiedenis schrijven. Het is ongelooflijk triest. Ik heb er gewoonweg geen woorden voor. Vroeger gingen wij hier altijd zwemmen..." We rijden een stukje verder. Een imponerend sneeuwlandschap tekent zich af aan de rechteroever van het kunstmeer.,, Vis zat er ook al genoeg in de rivier, dus daar heeft Ceausescu het niet voor hoeven aanteleggen." In de verte ontwaren we een kerkje. Pal ervoor een fikse strook jonge boompjes. Cristian onthult Ceausescu's achterbakse trucs om de samenleving te ontkerstenen: ,, Dit is een van Roemeniës oudste kerken. Zij staat onder'' monumentenzorg". Ceausescu's handlangers hebben er expres snelgroeiende bomen om geplant in de hoop dat de kerk op korte termijn voor de bevolking onzichtbaar zal zijn."

Kerk gespaard
„Tijdens de aanleg van het meer hebben ze eerst nog geprobeerd het kerkje 'spontaan' te laten instorten. Zo zijn ze druk bezig geweest met grote graafmachines. Maar deze duistere opzet slaagde niet.'' We staan voor het godsgebouw. Een derde atheïstische aanslag van het schrikbewind van de Conducator (leider) springt ogenblikkelijk in het oog: de restauratiewerkzaamheden zijn tot op heden door knoeiers uitgevoerd. Cristian:,,Opzet natuurlijk. Een minder oude kerk hier in de buurt hebben ze meteen met de grond gelijkgemaakt. Haar kerkhof is naar een ander dorp verplaatst. Een regelrechte klap in ons nationale gezicht. Het Roemeense volk is een buitengewoon godsdienstig volk. Wij geloven in het bestaan van een almachtig God en betuigen dat door ons trouwe kerkbezoek." Zijn woorden echoën in elk dorp dat we binnenrijden na: kerken sieren onveranderlijk onze route. Een oude vrouw wacht ons verheugd bij de auto op: „Nu Ceausescu weg is, blijft onze kerk zeker gespaard. We zullen ons best doen om haar vroegere schoonheid weer in ere te herstellen."

Overladen
Aan de overzijde van de weg staan rijen kleurrijke huizen. Nieuwsgierige bewoners stappen naar buiten en maken vanzelfsprekend het V-teken naar de buitenlanders. Hun geluk kan begin 1990 niet op. Zij zijn ontkomen aan Ceausescu's dodelijke strikken. Bovendien hebben ze hun eigen woningen plus onwaardeerbare tuintjes mogen behouden. De overburen trof een ander, harder lot. En die zijn ze zeker niet vergeten. Dat dempt hun vreugde van dit onvergetelijke moment van zwaar bevochten vrijheid. Gastvrij gaat de deur van een pittoreske plattelandswoning (,,ja, zelfgebouwd in 1978")voorons open. De heer des huizes, als chauffeur werkzaam bij het regionale veevoederbedrijf, is een bedachtzame prater. Zijn vrouw hoort nauwelijks iets van het gesprek. We worden werkelijk overladen met gerechten en dranken: een verrukkelijke zelfgemaakte salade, brood metworstjes, taart, koffie, zelfgemaakte wijn, cola. De enige, 15-jarige zoon van het Roemeense echtpaar heeft zichtbaar schik om het onverwachte bezoek. De Hollandse chocolade smaakt hem prima èn pa vertelt reuze spannend.

Gehuild
Voor de gastheer waren de Roemeense media al lange tijd taboe. De voortdurende mateloze bewieroking van de Grote Leider die zijn volk steeds dieper in de ellende stortte kon hij niet meer verdragen.,,Ceausescu's vlucht verraste mij en mijn collega's eigenlijk niet. ledereen verwachtte wel iets. Het hing in de lucht. Zó slecht kon het eenvoudigweg niet verder gaan met ons volk. Ik kon zijn gezicht niet meer zien, noch zijn stem aanhoren. Toen ik het nieuws van het bloedbad van 17 december in Timisoara hoorde, heb ik gehuild als een kind. Een overbuurman van ons raakte zijn huis kwijt door het meer. Hij heeft daarna niet lang meer geleefd in zijn koude, slechte flatwoning. Het water droop van plafond en muren af als het een beetje regende. De man - het was een heel sterke kerel, die altijd aan het werk was— is van puur verdriet weggekwijnd. Een ander kreeg helemaal geen vervangende woonruimte aangeboden. Bij zijn familie kon hij niet terecht. In pure wanhoop is hij toen met zijn gezin van zes personen illegaal in de kelderruimte van een in aanbouw zijnde flat gekropen. Bij het aftappen van stroom is deze man van nog maar 39 jaar geëlektrocuteerd.'' We nemen afscheid van onze Roemeense weldoeners. Maar niet na eerst nog even hun tuin te hebben bewonderd.,,Geweldig he, dat wij als Roemenen nu in alle vrijheid en openheid jullie kunnen ontvangen zonder bang te zijn dat vandaag nog de Securitate op de stoep staat."

Paleis
Zullen we soms nog even gaan kijken naar het laatste malle prestigeproject van Ceausescu?", nodigt de onvermoeibare Cristian ons uit. ,,Een aantal peperdure gebouwen voor dat paleis is al zeker vijfjaar geleden kant-en-klaar opgeleverd. Ze staan echter nog altijd leeg. Eerst moest Ceausescu zeker zijn intrek nemen in het voorziene nieuwe regeringscentrum. Maar de tiran zag er geen been in om zelfs de luxueuste inrichting van een vertrek af te keuren. Ondertussen gunde hij het volk een ijskoude hongerdood." Cristian is optimistisch gestemd over de toekomst van zijn vaderland: ,,De Roemenen kunnen goed opschieten met de nationale minderheden van Hongaren en Duitsers. Ceausescu heeft tevergeefs gepoogd onderlinge verdeeldheid te zaaien. Samen zullen we onze schouders zetten onder een nationaal herstel." En de zigeuners dan? ,,Die lui zijn echt niet te vertrouwen. Ze willen niet werken en stelen als de raven. Wissel vooral geen dollars met hen!" Dat doen we wel met hemzelf. Tegen een voor beide partijen gunstige koers natuurlijk. Cristian heeft al op deze transactie gerekend. Met glanzende ogen haalt hij een grote envelop uit zijn binnenzak. ,,Ditzijn mijn eerste dollars!", stamelt onze gids.,, Kom weer snel terug!"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen