Kerstfeest in het gezin

Wat hebben wij ervan gemaakt? Een feest van witte kaarsen, dennenbomen, verloren zonen, die juist dié dag komen naar huis - want Kerstfeest heeft hun hart geraakt.

Wat hebben wij ervan gemaakt? Een feest van lekker eten, van geschenken, waarop we en passant Uw komst gedenken. Maar onze eerste liefde werd verzaakt.

Wat hebben wij ervan gemaakt? Een feest van liedjes en gebeden van medemenselijkheid, van vrede die komt, wanneer de oorlog wordt gestaakt.

Maar hoe hebt u het feest gewild? Een feest van boete, van vergeven, van liefde, zonder vrees en beven, van 't vallend kind, door U omhoog getild.

Aan dit bekende gedicht van Nel Benschop moest ik meteen denken toen de redactie me vroeg iets te schrijven over het vieren van Kerstfeest in het gezin. In enkele zinnen heeft deze dichteres willen verwoorden hoe volgens haar talloze mensen - en ik denk dat zij vooral kerkmensen op het oog had - de Kerstdagen beleven. Voor talloze christenen is het Kerstfeest een gezinsfeest bij uitstek, waarbij zelfs de verloren zonen het verlangen in zich voelen opkomen om er (weer) bij te zijn. Een alternatief voor het Sinterklaasfeest, waarbij we elkaar mooie dingen cadeau doen. Een gezelligheidsfeest met veel sfeer en lekker eten, terwijl wij tussen de bedrijven door ook nog even eraan denken dat het Kerstfeest met Christus te maken heeft.

Een punt van gesprek

Wat hebben wij ervan gemaakt? Maar hoe hebt U het feest gewild? We voelen allemaal aan dat er een onmiskenbare spanning kan zijn tussen de beginregels van de eerste drie strofen van dit gedicht en die van het laatste vers. Ieder ouderpaar, ieder gezin kan daar het best voor zichzelf rekenschap van geven. Doen we dat ook? Denken wij er ooit over na hoe we in de huiselijke kring het Kerstfeest vieren en waarom we het zo doen? Praten we daar ooit met elkaar en met onze kinderen over? Of laten we ons doodeenvoudig meenemen door wat, , men'' doet en door wat de advertenties ons opdringen in de decembermaand?

U moet van dit artikel niet verwachten dat het een kant en klaar recept aanreikt voor een bijbels verantwoorde Kerstfeestviering. Niet ieder gezin is hetzelfde en niet allemaal verkeren we in dezelfde omstandigheden. Elkaar de wet voorschrijven zou tekort doen aan de christelijke vrijheid en aan ieders eigen verantwoordelijkheid. Waar ik sterk voor wil pleiten, is om de invulhng van ons Kerstfeest dit jaar eens tot onderwerp van gesprek te maken in ons gezin. Misschien kan het ons helpen om het anders, beter te doen. Niet meer vanzelfsprekend op de wijze die ons het meest aanspreekt, maar meer in de lijn zoals God het bedoeld heeft. In ieder geval kan zo'n gesprek ertoe leiden, dat wij de dingen bewuster gaan doen en beleven dan voorheen het geval is. Dat zou op zichzelf al winst zijn.

Catechisatiegroep

Een aanzet tot zo'n gesprek heb ik voor mijzelf in de afgelopen weken gegeven in een groep van veertienjarige catechisanten. Ik geef hier enkele dingen die ter sprake kwamen door in de hoop dat het het deze of gene op een idee brengt om de bezinning in eigen gezin op gang te brengen. Eerlijk gezegd keken de jongens en meisjes van deze groep er wel wat vreemd van op dat dit onderwerp aan de orde kwam, maar het is een levendige en boeiende discussie geworden. Aan het begin van de les had ik hen een tweetal vragen voorgelegd, waarop zij schriftelijk en anoniem antwoord moesten geven. Ieder voor zich moest vertellen a. wat het Kerstfeest voor hem of haar persoonlijk betekent en b. hoe zij de eerste Kerstdag thuis ingevuld zou willen zien.

Ter illustratie schrijf ik enkele reacties over. Op de eerste vraag werd geantwoord door een catechisant: — gezellig bij elkaar zijn — geboorte van Jezus gedenken — niet werken, leuke dingen doen — goed voor elkaar zijn, elkaar helpen — God danken

Een ander schreef op: — nadenken over de oorzaak van het Kerstfeest en niet zo verschrikkelijk overdreven doen en ook niet naar de kerk gaan omdat het zo hoort.

Wat de tweede vraag betreft, over de indeling van de eerste Kerstdag las ik onder meer het volgende: — uitslapen — naar de kerk — gezellig koffiedrinken — naar Kerstmuziek luisteren — spelletjes doen — bijbelverhaal lezen — lekker eten

Iemand anders zag de invulling van de eerste Kerstdag zo voor zich:

, , Als ik uit bed kom, gaan wij eerst met ons gezin naar de kerk. Als dat afgelopen is, praten wij erover na met koffie of zoiets. Dan vermaken wij onszelf tot etenstijd. Dan een zeer uitgebreide maaltijd met kaarsjes, wat onchristelijke mensen ook doen. Daarna gaan mijn vader, moeder, zusje naar bed tot half vier ongeveer. Dan doen mijn broertje en ik tot die tijd een spel. 's Avonds gaan wij weer naar de kerk en daarna gaan wij bij mijn opa en oma koffie drinken (hele avond). Daarna naar bed."

Geen „pakjesavond"

Het geheel van de antwoorden overziende sprongen een paar dingen er duidelijk uit. Wat me opviel was dat niemand ervoor pleitte om elkaar met Kerst cadeautjes te geven. Eerlijk gezegd verraste me dat enigszins, gelet op het feit dat ongeveer veertig procent van de gezinnen deze gewoonte vandaag aan de dag wel praktiseert. Verreweg de meeste jongeren spraken uit het met dit gebruik totaal oneens te zijn. En gelijk hebben ze. Kerst is immers niet het feest van óns geven, maar van Góds geven. Alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft.... Christelijke gezinnen moeten daarom ook pertinent nee zeggen tegen de ontwikkeling dat Kerstfeest een soort „pakjesavond" wordt. In dit opzicht zullen we een duidelijke grens hebben te trekken en ernst moeten maken met het apostolische vermaan: „maar gij geheel anders, want gij hebt Christus leren kennen".

Vergeet het Kind niet...

Voor alle catechisanten stond vast dat we niet mochten vergeten eraan te denken dat Christus geboren was. Sommigen voegden er wel eerlijk aan toe dat eigenlijk meer als een verplichting te beschouwen. Voor anderen was dat echter werkelijk het centrale. Ze zeiden het fijn te vinden daarover te mogen horen in de kerk en daarover met elkaar te spreken in gezinsverband. Ik denk dat we daarop vooral moeten letten bij onze Kerstfeestviering. Het grote gevaar van alle bijkomstigheden is immers dat wij aan het eigenlijke niet echt toekomen. Dan lijken we op die predikant die op bezoek ging bij een echtpaar waar pas een baby was geboren. Toen hij thuis kwam vroeg zijn vrouw hem: „En, hoe was het kind en hoe hebben ze het genoemd? " De dominee verbleekte en stamelde dat hij helemaal vergeten was naar het kind te informeren. Zelfs naar de naam had hij niet gevraagd.

Laten we niet verzuimen met onze kinderen te spreken over het Kind, dat geboren is in de nood en de verlorenheid van ons bestaan. Over de noodzaak van het geloof in Hem en de dagelijkse bekering tot Hem. Laten we hen vertellen welk een rijkdom er in de naam van dit Kind ligt. Hij heet immers Jezus en Hij is gekomen om te zoeken en zalig te maken wat verloren is. Hij is het Licht der wereld en wie Hem volgt, zal in de duisternis niet wandelen, maar het licht des levens hebben.

Sfeer

Even vanzelfsprekend als het herdenken van Christus' geboorte bij het Kerstfeest behoort, vonden de catechisanten dat ook sfeer en gezelligheid en lekker eten erbij horen. Toen we er nader over doorspraken, bleken zij wel heel goed te begrijpen welk groot gevaar al die drukte om een fijne sfeer met zich meebrengt. Daar moeten we geweldig op bedacht zijn. Zo gemakkelijk zien we het Kind van Bethlehem alleen nog maar bij romantisch kaarslicht en door een waas van engelenhaar. En we hebben er geen erg in dat Hij geboren werd in volstrekte armoede en schamelheid. Voor Hem was geen plaats meer in herberg of huis. Zijn wieg was een kribbe, Zijn troon was een kruis. Hij Die rijk was, is arm geworden, opdat Hij ons door Zijn armoede rijk zou maken. Mag er dan helemaal niets aan sfeer gedaan worden? Is ieder takje groen en elke kaars uit den boze? Mag er niets extra's gedaan worden bij de maaltijden? Wie de Bijbel leest, weet dat de feesten in Israël ook iets van een gezinsgebeuren hadden. En tot op de dag van vandaag is het zo dat de joodse moeders extra zorg besteden aan het dekken van de tafel en aan het toebereiden van het eten. Daar lijkt me op zichzelf ook niets op tegen.

Belangrijker dan deze dingen lijkt me echter het „klimaat" in ons gezin. Is er ruimte voor een geestelijk gesprek, voor liefde en aanvaarding van elkaar? Wat we ons terdege moeten afvragen, is of overdaad in eten en drinken wel past bij de diepe vernedering van Christus. En ook of wij die kunnen verantwoorden tegenover de miljoenen op deze aarde die creperen van de honger. Sommigen gezinnen hebben de gewoonte om één bord aan de Kerstmaaltijd leeg te laten. Dat is in ieder geval een signaal. Enige soberheid, zowel in versiering als in eten en drinken lijkt me op zijn plaats in een christelijk gezin.

Samen zingen

We spraken tijdens de catechisatieles ook over het samen-zingen in gezinsverband. Het was me opgevallen dat geen van de ingeleverde briefjes daarover repte. Sommige jonge mensen keken er ook wat vreemd tegen aan.

„Dat doen we toch al in de kerk", merkte een jongen op, „dan hoef je het thuis toch niet meer te doen". Inderdaad, er wordt in huiselijke kring niet zo veel meer gezongen vandaag aan de dag. Wij laten meer voor ons zingen via de radio en de CD-speler dan dat we het zelf doen. Het samen-zingen rond het harmonium is voor velen alleen nog maar een herinnering uit ver vervlogen tijden. Toch betekent dat een geweldige verarming van onze huiselijke eredienst. Van Maarten Luther is bekend dat hij met zijn huisgenoten veel zong en musiceerde. Vooral op de feestdagen werd er in het voormalige Zwarte Klooster, waar hij met zijn vrouw Kathe was ingetrokken, heel wat afgezongen. Trouwens, de Bijbel zelf gaat ons er in voor. Hoeveel is er tijdens het eerste Kerstfeest niet gezongen? De engelen boven de velden van Efratha hebben het Ere zij God uitbundig uitgejubeld. En ook Maria, Zacharias en Simeon hebben hun lofzang gezongen van pure verwondering en vreugde. Zouden wij dan achterblijven? Het zingen van geestelijke liederen in het gezin kan heel verrijkend zijn. Er gaat kracht van uit. Het verjaagt de verkeerde geesten, de duivel gaat er voor op de loop (Luther). Maar vooral: heeft God er geen recht op dat wij Hem - ook als gezin - de eer brengen voor de grote gave die Hij in het Kind van Bethlehem wilde schenken?

Geen enge knusheid

Bij één antwoord van een catechisant leg ik nog de vinger. Kerstfeest is ook het feest van het omzien naar elkaar, had iemand opgeschreven. Ik zou daar een dikke streep onder willen zetten. We zijn er niet met een paar dagen aardig zijn voor onze huisgenoten. Voor massa's mensen betekent het Kerstfeest een extra onderstreping van het alleen-zijn. Ooit zei een oudere mevrouw tegen me: „Ik zal blij zijn als de feestdagen weer voorbij zijn". Het kan de bedoeling van Kerst niet zijn dat we voor deze realiteit onze ogen sluiten en wegvluchten in de knusse beslotenheid van ons gezin. Ook tijdens de hoge

feestdagen van de kerk geldt het apostolische vermaan: Vergeet de herbergzaamheid niet. Laten anderen mogen delen in de v/armte van ons huiselijk leven. En laten we de zieken en ouderen niet vergeten. Een gast aan tafel, een bezoek aan het ziekenhuis of bejaardenhuis betekent gaan verstoring van onze Kerstvreugde, maar juist een verrijking en verdieping daarvan. De hefde van Christus doorbreekt onze neiging om genoeg te hebben aan onszelf en geeft ons oog voor de ander in de gemeente en daarbuiten.

Wanneer Paulus in zijn brieven het Kerstfeest ter sprake brengt, verbindt bij de vleeswording van Christus met heel praktische dingen. Gods Zoon heeft de hemelse heerlijkheid willen verlaten, zouden wij dan niet meeleven met hen die in moeilijke omstandigheden verkeren (2 Kor. 8 : 9)? Hij heeft Zichzelf vernederd en de gestalte van een dienstknecht aangenomen, zouden wij ons dan afsluiten voor de ander? Indien er enige troost der liefde is, indien er enige gemeenschap des Geestes is, indien er enige innerlijke ontfermingen en bewegingen zijn, zo vervult mijn blijdschap, dat gij moogt eensgezind zijn, dezelfde liefde hebbende, van één gemoed en van één gevoelen zijnde. Dat is de , , Kerststemming" die de apostel ons van harte wil aanbevelen. Laat dat gevoelen in u zijn, hetwelk ook in Christus Jezus was.

Woerden

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen