Martelaar of Middelaar

De geschiedenis van Gods strijdende Kerk op aarde is niet één ononderbroken geheel van vervolgingen geweest. Het heeft meer iets weg van de weeën van een vrouw: ze komen en ze gaan. Wel is er vaak een vast patroon te ontdekken. Het is als bij de gemeente van Smyrna in Openbaring 2: eerst lezen we van lastering, dan van verdrukking. Over Smyrna gesproken: daar is één van de bekendste martelaren ter dood gebracht. De geschiedenis van zijn dood is de moeite waard om nog eens in de herinnering te worden teruggeroepen. We kunnen erover lezen in het Martyrium Polycarpi, een geschrift uit de tweede eeuw.

Heidenen en… Joden

Het was zaterdag 23 februari van het jaar 156. In het machtige stadion van Smyrna is een woedende menigte samen. De massa mensen is wonderlijk samengesteld: zij bestaat uit heidenen en... Joden! Deze beide bevolkingsgroepen, die elkaar nogal eens dwarszaten, zijn op deze dag één in hun haat tegen een 90 jaar oude man, Polycarpus, de 'engel van de gemeente van Smyrna'. Polycarpus moet eraan.

De oude man had zich verborgen ergens in een landhuis. Men folterde een christenjongen om aan de weet te komen waar de oude bisschop verbleef en de jongen sloeg door. Polycarpus werd gegrepen en naar het stadion gebracht. Aanvankelijk was de proconsul, die hem namens de Romeinse overheid moest ondervragen, vriendelijk. ‘Kom’, zei de Romein, ‘zweer nu maar even bij het geluk van de keizer en roep: weg met de goddelozen!’ Met die goddelozen werden natuurlijk de christenen bedoeld... Maar de oude bisschop keek toornig naar de razende menigte in het stadion en schudde zijn vuist naar hen. Hij zuchtte en keek naar de hemel. Toen zei hij: 'Weg met de goddelozen!' Maar dat had de proconsul niet bedoeld!

De proconsul probeerde de bisschop ertoe over te halen Christus te vloeken. Na 20 eeuwen is het antwoord van de oude man nog niet vergeten: 'Zesentachtig jaar heb ik Hem gediend en Hij heeft mij geen kwaad gedaan. Hoe kan ik mijn Koning Die mij gered heeft, vervloeken?'

Toen probeerde de rechter Polycarpus bang te maken. Eerst met de leeuwen, toen met het vuur. De oude man gaf geen krimp. Uiteindelijk is de oude 'engel' van de gemeente van Smyrna de marteldood gestorven.

Middelaar

Maar, de vraag was hoe het te verklaren is dat zoveel martelaren zwijgend of zelfs zingend zijn heengegaan, terwijl de Heere Jezus op zo aangrijpende wijze uiting heeft gegeven aan Zijn angsten. Het antwoord op die vraag moet luiden dat er een principieel verschil is tussen het lijden van een martelaar en het lijden van de Middelaar. Men heeft dat niet altijd goed verstaan. Al heel vroeg leefde in de kerk de gedachte dat het sterven van een martelaar een verzoenend offer kon zijn. Daarmee zijn we het schriftuurlijke spoor bijster. Toch kunnen ook onder ons verkeerde gedachten leven over het lijden van Christus. Vaak heb ik mensen de uitdrukking horen doen: 'Ik moet wel veel lijden, maar dan denk ik er maar aan dat de Heere Jezus nog veel meer heeft moeten lijden...'. Zulke woorden zijn meestal goed bedoeld. Toch moesten we ze maar niet zeggen. Waarom niet?

Het is niet zo dat wij moeten lijden en de Heere Jezus ook, maar dan veel méér. O nee! Christus heeft niet alleen veel meer geleden, maar Hij heeft heel ánders geleden! Ons lijden overkomt ons vanwege onze zonden. En in ons lijden is altijd nog iets temperends: óf wij mogen de Heere vrezen en dan is ons lijden niet anders dan Gods Vaderlijke kastijding - óf wij vrezen de Heere niet en dan is er in ons lijden altijd nog iets van Gods lankmoedigheid.

Maar het lijden van Christus was zo geheel anders dan ons lijden. Waarom? Omdat Hij leed als Borg. Dat wil zeggen: plaatsbekledend, schuldovernemend. Meer nog: Hij leed ook onschuldig. En veel meer nog: in Christus' lijden was niets meer van Gods lankmoedigheid. Hij droeg de volle, onuitsprekelijke en onbeschrijfelijke last van de toorn Gods tegen de zonde van het ganse menselijke geslacht. En daarom alléén hebben de martelaren op de schavotten en de brandstapels soms kunnen zingen - maar heeft Christus zo bang moeten roepen: 'Mijn God, Mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?'

Zo is er niet maar een gradueel, doch een principieel verschil tussen het lijden van de martelaren en het lijden van Sions dierbare Borg. Roept het smartelijk lijden van de martelaars ons medelijden wakker, Christus heeft aan onze medelijdende tranen geen behoefte. Hij zoekt slechts schuldigen, doodschuldigen. Hij zoekt verlorenen, totaal verlorenen. Hij wordt zo onuitsprekelijk dierbaar voor mensen die de hel waardig zijn geworden, en die daar niets van af willen hebben. Zij weten zich zo schuldig dat zij niet te goed zijn om verloren te gaan.

Weten we daar uit ondervinding van? Ik zal nooit het woord vergeten van onze oude predikant uit mijn kinderjaren. Hij zei nogal eens: 'Hoe diep moet onze zondekennis eigenlijk zijn?' En zijn antwoord was altijd: 'Zó diep, dat Christus er in past'.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen