Acceptatie van onze sterfelijkheid

Teer

Het onderwerp waar in dit artikel bij stilgestaan wordt is een uiterst teer onderwerp. Het is niet de bedoeling om wonden open te scheuren en te zorgen voor een herbeleving van donkere dagen en nachten. Voor de een ligt afscheid nemen van een geliefde en de gang naar het graf immers nog vers in het geheugen, voor de ander is het een wond die enige tijd geleden geslagen is maar nog pijnlijk kan schrijnen. We kunnen elkaar niet beter toewensen dan het door Gods Geest gewerkte geheim wat in de woorden ligt die Elifaz tegen Job sprak: …dat de rouwdragenden door heil verheven worden (Job 5:11b). Rouw – en toch heil. Droefheid – en toch blijdschap. Daarom is deze tekst een passende tekst, hoewel de kanttekenaren er ook een ander licht op laten vallen: God doet goed aan boetvaardigen. 1 Maar we kunnen en mogen er ook niet omheen: de dood is realiteit. Een realiteit die velen willen verbloemen of wegdrukken (ook onder ons?), op een wijze waarvan het de vraag is of dat mogelijk is. Toch klinken er meer geluiden die erop wijzen dat we in een tijd leven dat men de realiteit toch wel onder ogen wil zien. Alleen is het de vraag of de beweegredenen wel Bijbels zijn.

Samenleven met de dood

’Sterfelijk zijn we allemaal. Terwijl ons leven toch zo maakbaar lijkt. We kunnen de dood meer dan ooit uitstellen. Maar wat doen we, als de dood dan toch komt? Samenleven met de dood en omgaan met onze vergankelijkheid is moeilijk en schuurt.’ Deze woorden staan in het voorwoord van een ’inspiratieadvies’ wat eind 2021 werd gepubliceerd ² . Het advies wil mensen na laten denken ’over de vele manieren die er zijn om samen te leven met de dood.’ De oproep is: zoek naar nieuwe woorden en vormen, zodat de dood weer een normaler onderdeel wordt van ons leven. Religies en andere culturen kunnen daarbij inspiratie bieden. Afgaande op de media zijn er twee manieren om de dood in te vullen: de dood is een probleem of de dood is een oplossing. De een wil de dood zoveel als mogelijk uitstellen en er niet mee geconfronteerd worden, de ander ziet de dood als verlossing van ondraaglijk lijden of van een gevreesde levensfase. Hoewel niet genoemd in het advies, is het kiezen voor abortus meestal ook een keuze voor een zogenaamde oplossing voor problemen waar ongewenst zwangeren zich voor geplaatst zien.

Hoe kan ervoor gezorgd worden dat de dood een ’normaler onderdeel van ons leven’ wordt? De volgende voorbeelden worden genoemd, het ene in onze ogen nog meer stuitend dan het andere. Rond Allerzielen (1 november) wordt de begraafplaats ’omgetoverd’ tot een plek met licht en vuur. Rotterdamse wetenschappers experimenteren met doodskisten waarin mensen alvast na kunnen denken over de muziek die tijdens hun uitvaart moet klinken. Er worden videospellen ontwikkeld waarin men overleden vrienden kan herdenken. Termen als ’vechten tegen de dood’ worden als oorlogstaal bestempeld. De voorzitter van de raad die dit advies heeft uitgegeven, concludeert: ’We zijn ver doorgeschoten in het maakbaarheidsdenken en het proberen te vermijden van de dood. Terwijl het feit dat we doodgaan een van de weinige zekerheden in het leven is.’

Sterfelijkheid accepteren

Enkele weken na het verschijnen van bovengenoemd advies, zegt een psychiater feitelijk hetzelfde: ’We moeten sterfelijkheid leren accepteren’. ³ Hij ziet deze acceptatie als een belangrijk uitgangspunt in het nadenken over het wel of niet sluiten van scholen tijdens lockdowns. Hij noemt allemaal hele goede argumenten die ervoor pleiten scholen niet te sluiten: identiteitsvorming vindt voor een groot deel plaats op school, een schooldag geeft structuur, jongeren bewegen meer, het thuiszitten levert psychische schade op die op allerlei wijzen tot uiting komt en de maatschappij op hoge kosten jaagt. Scholen sluiten is dus slecht beleid. De psychiater zegt dat allerlei belangen breder gewogen moeten worden en stelt daarom de vraag: ’Kunnen we ons voorstellen dat we meer zieken en doden accepteren omdat we bredere belangen hebben?’ Zijn conclusie is eensluidend met die van het advies van de RVS: ’We vinden het ingewikkeld om sterven te accepteren. We willen dat het leven maakbaar is en zijn voortdurend op zoek naar de controle. Dat versterkt onze behoefte aan meer maatregelen. Ik denk dat we onze sterfelijkheid weer moeten leren accepteren. En onze onmacht leren verdragen. We hebben niet over alles controle.’

Betaling

Wat te denken van het op deze wijze omgaan met over sterfelijkheid? Als we het advies van de RVS moeten geloven, dan moeten we op zoek naar manieren om ons te verzoenen met de dood. Als we de psychiater moeten geloven, dan moeten we rekenkundig aan de slag gaan en de belangen gaan afwegen.

Echter, én de raad van RVS én de psychiater gaan voorbij aan een wezenlijk aspect: de dood hoort niet bij de schepping, de dood hoort niet bij het leven. De dood is immers de bezoldiging (= betaling, loon) van de zonde! (Rom. 6:23). Wie dat op zich laat inwerken, kan niet zo makkelijk praten over ’samenleven met de dood’ of ’accepteren van sterfelijkheid’. En zeker als de Heere door het licht van Zijn Geest de bitterheid van de zonde laat zien, die de oorzaak is van de dood, dan wordt de dood ook als bitter ervaren (1 Sam. 15:23; Pred. 7:26). Het is de laatste vijand, die tenietgedaan moet worden (1 Kor. 15:26).

Laten we niet licht dénken over de dood, en daarom ook niet licht spréken en schríjven over dood en sterfelijkheid.

De juiste wijze van omgaan met de dood

Helaas krijgt het boek van ds. Johannes Hoornbeeck, ’Euthanasia ofte wel sterven’ (1651), geen plek in het advies van de RVS. En dat terwijl zijn raad vele malen beter is.

Ter afsluiting het volgende uit zijn boek: ”Ons leven moet zijn een gedurige overdenking van de dood. Zij koelt de lust tot het leven. De ijdelheid der wereld leert men nergens beter kennen dan in de spiegel des doods. De overdenking des doods en een leven in de zonde kunnen moeilijk samengaan. De dood maant tot vroomheid. Wie bereid is te sterven is nog meer bereid om goed te doen. Ach, velen zijn hierin zeer nalatig; zij dragen voor alles zorg, behalve voor hun arme ziel. En toch, de dood dreigt elk uur. Een groot deel van de voorbereiding op de dood bestaat in het zich terugtrekken uit de wereld. Wie de hemel zoekt heeft geen smaak meer in deze wereld, Hebr. 10:34: Wetende dat gij hebt in uzelven een beter en blijvend goed in de hemelen.

Als men een kind van God is, zal men de dood -als hij komt- niet vrezen maar zelfs blij kunnen begroeten. Hieronymus zei: ’Als ik ziek ben zal ik de wil des Heeren prijzen.’

Laat men zich geheel en al aan God overgeven en zeggen: ’Vader, in Uwe handen beveel ik mijn geest!’ Aldus voorbereid zijnde kan men gerust sterven. Innerlijk en aandachtig biddend tot God. Al sprekend met God varen de gelovigen tot Hem op.”

Noten

1. Zie de inleiding van de kanttekenaren op Job 10.

2. Stervelingen – Beter samenleven met de dood. Een advies van de RVS (Raad voor Volksgezondheid & Samenleving).

3. Psychiater Elnathan Prinsen in het RD van 30 dec. 2021 (Artikel: ’Houd scholen koste wat het kost open in lockdowns’).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen