Het gaat weer over het weer

Het is een typisch Nederlandse gewoonte om het vaak over het weer te hebben en elkaar te begroeten met uitdrukkingen als ‘mooi weer vandaag, he?’ Dat zit in onze volksaard.

Het valt deels te verklaren door het wisselvallige klimaat dat hoort bij ons land.

Inmiddels is het weer gedurig wereldnieuws, omdat het klimaat op veel plaatsen wereldwijd lijkt te veranderen, en omdat verondersteld wordt dat dit vooral het gevolg is van menselijk handelen. Ook in Nederland neemt de aandacht voor het weer in de media bijna epidemische vormen aan. In het RD was het weer de afgelopen weken herhaaldelijk voorpaginanieuws, en bovendien werden meerdere hoofdredactionele commentaren aan het onderwerp gewijd.

Maar met alles wat over dit onderwerp gezegd en geschreven wordt, is het opvallend dat belangrijke Bijbelse noties onderbelicht blijven. Een poging om er enkele te benoemen.

Dankbaarheid

Nederland beleeft dit jaar tot op heden – tegen de verwachtingen in – een goede vruchtbare zomer zonder overmatige hitte. Op 10 mei 2023 schreef de hoofdredactie van het RD: ‘Terwijl de voorjaarsregen zorgt voor een explosie van groen en alles in de natuur doet ontkiemen, zijn er steeds meer signalen dat niet alleen Europa maar ook Nederland een hete en droge zomer tegemoet gaat.’ De werkelijkheid in Nederland bleek anders. Zou dit geen reden moeten zijn voor dankbaarheid, omdat de Heere dit ons onverdiend schenkt? Let wel, als het wél een bloedhete droge zomer was geweest was er nog steeds reden voor dankbaarheid geweest. En we mogen niet vergeten dat in andere landen mensen wel degelijk hitte en droogte ervaren. Maar toch, daarom temeer: waarom geen woord van dankbaarheid nu de Heere het geeft dat we een vruchtbare zomer hebben met milde temperaturen, overvloedige regen én veel zonneschijn?

Afhankelijkheid

In de schepping zijn sommige dingen door onze Schepper zo geschapen dat zij heel voorspelbaar zijn. Denk aan de standen van zon, maan en sterren. Andere zaken zijn zo geschapen dat ze zich veel minder goed laten voorspellen. Weer en klimaat zijn daar voorbeelden van. Wetenschappers begrijpen er tegenwoordig meer van dan in het verleden, maar de inzichten zijn nog steeds heel onvolkomen. We moeten aannemen dat de Heere dit doelbewust zo geschapen heeft. En zou een van Zijn doelen hiermee niet zijn om ons daardoor temeer te laten beseffen dat we afhankelijk zijn van Zijn voorzienige besturing? De Heidelbergse Catechismus verwoordt het treffend in Zondag 10. De voorzienigheid Gods is ‘de almachtige en alomtegenwoordige kracht Gods, door welke Hij hemel en aarde, mitsgaders alle schepselen, gelijk als met Zijn hand nog onderhoudt, en alzo regeert, dat loof en gras, regen en droogte, vruchtbare en onvruchtbare jaren … en alle dingen, niet bij geval, maar van Zijn Vaderlijke hand ons toekomen’. Moet de zomer van 2023 ons niet brengen tot een hernieuwd besef van de waarheid van deze woorden? Daarmee wordt niet gezegd dat alle klimaatwetenschap onzinnig is. De ontwikkeling van het klimaat mag bestudeerd worden, en dat kan nuttig zijn, maar alleen wanneer het gebeurt in een diep besef van onze afhankelijkheid van de grote Schepper aller dingen Die het klimaat bestuurt naar Zijn raad.

Onwetendheid

De wetenschap boekt snelle vooruitgang op veel terreinen. Toch is het nog altijd zo, en dat zal ook zo blijven: er is veel meer dat we niet weten dan wat we wél weten. Uiteraard ontslaat ons dat niet van de plicht om datgene wat we wel weten nuttig te gebruiken. Maar een nederig besef van onwetendheid is heilzaam. Je hoeft geen wetenschapper te zijn om dit te beseffen. We zijn van gisteren en weten niet (Job 8:9). Eens was Kanaän een land bloeiende van melk en honing. Wie nu naar Israël reist realiseert zich dat tegenwoordig het tegendeel het geval is. Het is vooral dankzij allerlei moderne landbouwtechnieken dat Israël weer een land is waar veel landbouw plaatsvindt.

Lang geleden was de Sahara een groene vruchtbare savanne. Nu is het vooral een dorre zandwoestijn.

Antarctica was ooit groen en ijsvrij. Nu is het veelal overdekt met ijs. In Nederland was er in de middeleeuwen enkele eeuwen een relatief warm klimaat met veel wijnteelt. Later brak een koudere periode aan die wordt aangeduid als de kleine ijstijd. We weten dat er ontzaglijke ontwikkelingen zijn geweest op aarde sinds de schepping. De zondvloed heeft hierin ongetwijfeld een grote rol gespeeld.

Ook nu kunnen er onverwachte ontwikkelingen plaatsvinden. Een uitbarsting van een supervulkaan kan het klimaat volstrekt op zijn kop zetten. Nogmaals, het zijn allemaal geen argumenten om onze ogen te sluiten voor ontwikkelingen, maar er is daarbij alle reden voor bescheidenheid en voorzichtigheid.

Waarheid

Er is tegenwoordig weinig voor nodig om als ‘klimaatontkenner’ weggezet te worden. Feit is echter dat de werkelijkheid wanneer het gaat om klimaatverandering weerbarstiger, genuanceerder en complexer is dan vaak wordt gesuggereerd. Bovendien, er is niet alleen slecht nieuws, er is ook goed nieuws. Regelmatig wordt bijvoorbeeld in de media gesuggereerd dat er een toename is van natuurbranden als gevolg van klimaatverandering. De werkelijkheid is volgens Bjorn Lomborg (Wall Street Journal, 31-7) dat de jaarlijkse hoeveelheid oppervlakte die in brand raakt wereldwijd al 20 jaar gestaag afneemt. In 2000 was dit ongeveer 3% van alle oppervlakte, in 2022 was het gedaald tot ongeveer 2.2%.

Meer algemeen: volgens de database EM-DAT¹ is het aantal sterfgevallen door natuurrampen een fractie van wat het was honderd jaar geleden, ondanks het feit dat de wereldbevolking verviervoudigde in die periode. Dit zijn maar enkele feitjes uit een lawine van gegevens waarover veel meer te zeggen valt, en waarin ook wel nuances aan te brengen zijn. De medewerkers van EM-DAT doen dat ook. Maar hoe het ook zij, Bijbels gezien is het van groot belang dat feiten waarheidsgetrouw en evenwichtig worden ge-presenteerd. Waarheid doet er toe. En daarbij moet bedacht worden dat wetenschap nooit waardenvrij bedreven wordt. Het enkele feit dat de overgrote meerderheid van alle wetenschappers gelooft in evolutie als verklaring voor het ontstaan van menselijk leven herinnert aan de feilbaarheid en subjectiviteit van veel moderne wetenschap.

Zonde

Het is bijna ironisch om te merken hoezeer menselijk handelen tegenwoordig als dé belangrijke oorzaak van klimaatverandering wordt aangemerkt. Op een bepaalde manier onderstreept dat immers een belangrijke Bijbelse notie: het ganse schepsel zucht tezamen en is als in barensnood tot nu toe. De Bijbel maakt echter ook duidelijk wat de diepe oorzaak hiervan is: onze zondigheid. Want het schepsel is der ijdelheid onderworpen, niet gewillig, maar om diens wil die het der ijdelheid onderworpen heeft (Rom. 8:20). Natuurlijk gaat het hierbij zeker óók om zondigheid in onze omgang met de schepping door vervuiling en roofbouw.

Maar de Bijbel zegt ook dat allerlei andere vormen van zondigheid de Heere reden kunnen geven tot regen of droogte, hitte of koude. Veel oudvaders hadden daar een diep besef van. Jeremia spreekt van een volk met een afvallig en wederspannig hart; zij zijn afgevallen en heengegaan; En zij zeggen niet in hun hart: Laat ons nu de HEERE vrezen, Die den regen geeft, zo vroegen regen als spaden regen op zijn tijd; Die ons de weken, de gezette tijden van den oogst bewaart (Jer. 6:23, 24). Zouden zulke woorden ons deze zomer van 2023 niet veel te zeggen moeten hebben?

Gods trouw

Uiteindelijk geldt: God regeert. Hij beloofde Noach dat al de dagen der aarde zaaiing en oogst, en koude en hitte, en zomer en winter, en dag en nacht niet zullen ophouden (Gen. 8:22). Die belofte staat en weet niet van wankelen of wijken. Bovendien, de aarde zal inderdaad vergaan, maar niet door klimaatverandering. De aarde zal er zijn tot de wederkomst van Christus. En zolang als de zon en de maan er zijn zullen er toegebracht worden van geslacht tot geslacht, voor wie de Heere zorgt met Vaderlijke zorg. Daar kunnen we staat op maken.

Noot

1. EM-DAT is de belangrijkste wereldwijde database waarin rampen die plaatsvinden worden bijgehouden. De organisatie erachter is het Centre for Research on Epidemiology of Disasters (CRED).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen