Druk, drukker, drukst

De een heeft het nog drukker dan de ander. Druk met het werk, met kerkelijke activiteiten, de politiek, het gezin en hobby's. Het lijkt soms: hoe drukker je het hebt, des te beter je het doet en des te meer je meetelt. Hoe drukker je bent, des te meer je kennelijk wordt gevraagd en des te onmisbaarder je bent. Sommige mensen stapelen hun nevenfuncties en taken op tot ontzaglijke hoogte. En nog presteren ze om het nieuwe functies aan te nemen. Andere mensen verleggen continu hun grenzen en willen steeds meer bergen verzetten. Ze voeren de druk op zichzelf almaar op.

Momenteel is de werkdruk in Nederland hoog. Verschillende recente onderzoeken tonen dit aan. Onderzoek van werknemersverbond FNV laat zien dat meer dan 60 procent van de werknemers onder te hoge werkdruk moet werken. En onderzoek van ING maakt duidelijk dat twee derde van de beroepsbevolking vindt dat de werkdruk het afgelopen jaar is gestegen.

Sommige mensen hebben deze druk nodig. Alleen onder tijdsdruk kunnen zij presteren. Dan halen ze het maximale uit zichzelf. Anderen kunnen gewoon niet stilzitten. Dan worden ze ongedurig en ongeduldig. Ledigheid is des duivels oorkussen. En weer anderen zien het als verantwoordelijkheid. Tijd is een geschenk van God dat je nuttig moet besteden.

Tijdsdruk heeft weliswaar voordelen. Maar nadelen zijn er ook. Een experiment van Darley en Batson laat dit goed zien. Zij wilden nagaan wat tijdsdruk met mensen doet. Zij kozen daarvoor een groep theologiestudenten uit. De studenten kregen de opdracht om een korte preek te houden over de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Het thema van de preek was: "Elkaar helpen".

Nadat de studenten klaar waren met de voorbereidingen werd hun verteld dat de preek zou worden gefilmd in een ander gebouw op het terrein van de universiteit. De docent legde uit hoe ze moesten lopen. Op de route naar het andere gebouw kwamen ze langs een man die hulp nodig had. Deze man, die meewerkte aan het onderzoek, was bij de deuropening in elkaar gezakt. Hij had zijn hoofd gebogen en de ogen gesloten. Op het moment dat de student voorbijliep gaf de man een goed geoefende kreun en hoestte twee keer. Zouden de theologiestudenten hem helpen?

Wanneer de theologiestudenten alle tijd kregen om naar het andere gebouw te lopen, hielpen zij de man bijna allemaal. Maar wanneer de onderzoekers ervoor zorgden dat de studenten laat vertrokken, daalde dit aandeel tot 63 procent. En wanneer de docent aan de studenten de instructie gaf zo snel mogelijk naar het andere gebouw te gaan omdat er geen tijd te verliezen was, kelderde het percentage verder. Slechts 10 procent hielp de man, terwijl 90 procent de man links liet liggen. Een aantal studenten stapte zelfs over de man heen!

Tijdsdruk heeft dus ook een keerzijde. Met alle goede bedoelingen kunnen we vanwege tijdsdruk mensen die onze hulp nodig hebben, negeren. We zien niet eens dat anderen ons nodig hebben. We zijn immers met belangrijkere dingen bezig, denken we. Tijdsdruk maakt blind. Onder druk wordt alles vloeibaar; ook onze ethiek om anderen te helpen. Zelfs als we prediken dat het belangrijk is om anderen te helpen, kunnen we er zelf door tijdsdruk van afzien.

Wat is er tegen te doen? Een manier is af te stappen van het beeld dat drukte per definitie iets positiefs is. Mensen die klagen dat ze het druk hebben, vinden het vaak fijn om als een druk baasje te worden gezien. Daarnaast is tijd niet een gegeven. Tijd heb je niet, tijd maak je, zo wordt gezegd. Hetzelfde geldt voor tijdsdruk. Tijdsdruk heb je niet, tijdsdruk maak je. Wellicht helpt het ook een beter beeld van onszelf te hebben. Tijdsdruk komt niet alleen voort uit dat we te veel moeten, maar ook dat we te veel willen en dit tegelijkertijd niet aankunnen. Alvast rustige kerstdagen toegewenst.

De auteur is hoogleraar bedrijfsethiek aan de Erasmus Universiteit en partner bij KPMG. Reageren aan scribent? nietbijbroodalleen@refdag.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen