Nog een opmerking

Een aantal nummers geleden besprak ik in een aantal afleveringen de betekenis van ds. I. Kievit. Naast grote waardering plaatste ik enige kanttekeningen bij zijn zienswijze op de leer van de rechtvaardiging. Dan ging het erom dat wij alleen via een crisiservaring tot de volle zekerheid van het feit dat wij in de staat van de rechtvaardiging zijn, kunnen komen. Kievit besefte dat deze zienswijze bij de mannen van de Nadere Reformatie niet was te vinden, maar vond hen daarin ook tekort. Ik gaf aan dat ds. Kievit ten onrechte heeft gemeend zich voor zijn visie op Calvijn te kunnen beroepen. Aansluitende bij de titel van het hoofdstuk in Leven bij de bron waarin ds. Kievit zijn zienswijze ontvouwt, ben ik ervan uitgegaan dat Kievit de rechtvaardiging in de vierschaar van het geweten, die voor hem altijd een crisiservaring was, de standelijke rechtvaardiging noemde. Dat suggereert in ieder geval de titel die dr. Balke zette boven de bewuste lezing van Kievit op zijn contio voor predikanten. Nu ben ik erop gewezen dat dit niet het geval is. En inderdaad, uit citaten van preken en meditaties van ds. Kievit blijkt dat hij de rechtvaardiging in de vierschaar van het geweten ook de statelijke of dadelijke rechtvaardiging kan noemen.

De kanttekeningen die ik bij de zienswijze van Kievit plaatste, blijven helemaal staan. Ik moet er alleen aan toevoegen dat Kievit zich in het gebruik van woorden niet aansloot bij de gereformeerde orthodoxie van de zeventiende en achttiende eeuw. Daar zijn de uitdrukkingen rechtvaardiging in de vierschaar van God en in die van het geweten, dadelijke en lijdelijke rechtvaardiging en statelijke en standelijke rechtvaardiging voor het eerst gebruikt. Als het gaat om de standelijke rechtvaardiging, bedoelt Kievit het geloofsleven zoals getekend in Zondag 23. Dat kan voor hem zowel aan de statelijke rechtvaardiging voorafgaan als erop volgen. De statelijke rechtvaardiging is voor hem de crisiservaring die ons de zekerheid geeft dat wij in de staat van de rechtvaardiging zijn. Omdat het hier niet om het overgaan uit de dood in het leven gaat, maar om het verzekerd worden van de zaligheid, ben ik er – naar nu blijkt – ten onrechte van uitgegaan dat Kievit ook hiervoor de aanduiding standelijke rechtvaardiging gebruikt. Wat Kievit zich kennelijk niet heeft gerealiseerd is dat in de gereformeerde theologie de rechtvaardiging in de vierschaar van God die ook de statelijke of dadelijke rechtvaardiging kan worden genoemd, helemaal aan het begin van de schenking van het geestelijk leven staat. Die is verbonden met de roeping waarbij een mens door geloof Christus wordt ingelijfd. Hij gaat dan over van de staat van de verdoemenis in die van de wedergeboorte en rechtvaardiging. Zekerheid van geloof of van het feit dat men in de staat van de rechtvaardiging was, was verbonden met de lijdelijke of standelijke rechtvaardiging. Wie de geschriften van de puriteinen en de mannen van de Nadere Reformatie leest, dient zich dit verschil in het vullen van uitdrukkingen te beseffen.

Ik constateerde in mijn bijdragen over Kievit de invloed van opvattingen uit het gezelschapsleven van de negentiende en de twintigste eeuw. Dat geldt ook voor de wijze waarop hij de uitdrukking statelijke of dadelijke rechtvaardiging hanteert. In het gezelschapsleven werd vooral de laatste uitdrukking gebruikt om het komen tot de volle zekerheid dat men vrijgesproken was in Gods gericht te omschrijven. Aan de authenticiteit van de geloofservaringen die hiermee werd aangegeven, wil ik niet twijfelen. Alleen de benaming is onjuist. Het gaat om een manier waardoor God Zijn kinderen geloofszekerheid kan geven, maar het is niet de enige manier. Daarbij komt dat geloofszekerheid nooit een statische zaak mag worden. Telkens weer hebben we de Heilige Geest nodig om ons van het eeuwige leven te verzekeren. Voor de Reformatie was heel wezenlijk dat elke christen vanaf het eerste moment dat hij Christus door een waar geloof omhelst, volkomen rechtvaardig is voor God. Bij de puriteinen is dat heel helder verwoord door Thomas Watson in het hoofdstuk over de rechtvaardiging in zijn boek De hoofdsom van de geloofsleer. Ik noem met name dit boek, omdat daarvan een Nederlandse vertaling beschikbaar is.

Ik geef ook een citaat van Ryle door uit zijn werk Holiness (Heiligmaking): ‘Wanneer ik spreek over wasdom in de genade, bedoel ik op geen enkele wijze dat het aandeel van een christen aan Christus kan groeien. Ik bedoel niet dat hij kan groeien in de genadige aanneming door God. Ik bedoel niet dat hij ooit meer gerechtvaardigd kan zijn, meer vergeven kan zijn en meer vrede met God hebben dan op het moment dat hij eerst gelooft. Ik ben er ten diepste van overtuigd dat de rechtvaardiging van de gelovige een volkomen werk is en dat ook de zwakste in de genade, ook al weet hij het niet en voelt hij het niet, niet minder gerechtvaardigd is dan de sterkste gelovige. Onze verkiezing, roeping en toegang tot God laten geen standen toe. Er is daarin geen afname of toename mogelijk. Ik ging liever op de brandstapel dan af te doen aan de waarheid dat elke gelovige in Christus volmaakt rechtvaardig voor God is. Wanneer ik spreek over wasdom in de genade bedoel ik slechts dat de genadegaven die de Heilige Geest in ons hart gelegd heeft groeien in kracht, sterkte en intensiteit. (...) Wanneer ik van iemand zeg dat hij groeit in de genade bedoel ik heel eenvoudig dat zijn schuldbesef verdiept, zijn geloof sterker wordt, zijn hoop helderder, zijn liefde vuriger, zijn geestelijk gezind zijn meer aan de dag treedt. Zo iemand voelt meer van de kracht van de godzaligheid in zijn eigen hart. Het komt ook meer tot openbaring in zijn leven.’

Boven Hardinxveld, ds. P. de Vries

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen