Integratie: een verkenning

Bomans’ humoristische typering van de Nederlandse volksaard drukt ons met de neus op het feit dat integratie voor nieuwkomers geen gemakkelijke opgave is. Want hoe integreer je, hoe word je onderdeel van een volk waarvan eigenzinnigheid en terughoudendheid kenmerkende eigenschappen zijn? Toch is integratie van nieuwkomers wenselijk. Bevordering ervan door goed beleid is daarom belangrijk. Dit artikel gaat in op het begrip integratie, verschillende soorten van integratie, en hoe ver integratie zou moeten gaan.

Wat Is Integratie?

Hoewel integratie en asielbeleid vaak in één adem genoemd worden, zijn het twee verschillende zaken. Het asiel- en migratiebeleid gaat over wie al dan niet als vluchteling of arbeidsmigrant worden toegelaten tot Nederland (immigratie). Integratie gaat over wat er daarná gebeurt: hoe nieuwkomers zich na verloop van tijd voegen binnen de al bestaande bevolking en volwaardig deel uit gaan maken van de samenleving. Het begrip integratie wordt meestal politiek of sociologisch bekeken. Dan gaat het bijvoorbeeld over de verbinding

tussen verschillende bevolkingsgroepen (hoeveel verwevenheid en contact er is). Ook wordt gekeken naar de mate waarin (nakomelingen van) immigranten deelnemen aan de belangrijkste instituties van de samenleving. Verder is de deelname van minderheden aan het (hoger) onderwijs en op de arbeidsmarkt een indicator waaraan de mate van integratie afgelezen kan worden.

Vier Soorten Integratie

De meeste nieuwkomers gaan niet volledig op in de bestaande cultuur, met achterlating van al hun oude gebruiken, maar behouden een aantal elementen van hun oorspronkelijke cultuur. Bezien vanuit de behoefte van nieuwkomers aan het behoud van de eigen cultuur en contact met de dominante culturele groep, zijn er vier vormen van aanpassing te onderscheiden: integratie, assimilatie, separatie en marginalisatie (zie tabel 1).

Waarom Is Integratie Belangrijk?

Vanwaar die grote aandacht voor integratie? Maakt het veel uit of immigranten zich min of meer aanpassen aan de Nederlandse samenleving, of dat ze er in plaats daarvan voor kiezen om een ‘klein-Marokko’ of ‘klein-China’ te vormen? Een samenleving kan alleen werkelijk een samen-leving zijn als de leden ervan op z’n minst een aantal culturele kenmerken delen, of het over een aantal fundamentele zaken eens zijn. Zo wordt het Nederlandse publieke geheugen en geweten sterk gekleurd door de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust. Het is belangrijk dat nieuwkomers ook van deze geschiedenis op de hoogte zijn en dat iedereen in Nederland zich ervan bewust is dat zoiets nooit weer dient te gebeuren. De laatste jaren blijkt echter steeds vaker dat onderwijs over de Holocaust niet langer vanzelfsprekend is. Steeds vaker stuiten docenten in de klas op verzet, of op de vraag waarom het nu alweer over de Joden moet gaan, in plaats van over de ‘eigen’ geschiedenis. De toegenomen culturele diversiteit lijkt een van de hoofdoorzaken van deze ontwikkeling. 2

Integratie Komt Van Twee Kanten

Echte integratie komt van twee kanten: ook de ontvangende samenleving moet bereid zijn om nieuwkomers in zich op te nemen. Een samenleving waarin iemands religieuze, etnische of culturele achtergrond bepalend is voor diens kansen op de arbeidsmarkt, is een samenleving waarin nieuwkomers moeilijker zullen integreren. Tegelijkertijd mag van immigranten een welwillende houding om in de maatschappij mee te doen verwacht worden. Een ontvangende houding ten opzichte van vreemdelingen is ook vanuit het Oude Testament geboden. De Israëlieten waren immers zelf vreemdelingen geweest in Egypte, en moesten vreemdelingen daarom goed behandelen. Verschillende van de oudtestamentische wetten voorzagen mede in het levensonderhoud van vreemdelingen. Tegelijkertijd gold dat vreemdelingen op hun beurt wel respect moesten tonen voor de godsdienst van Israël.

Hoe Ver Moet Integratie Gaan?

Zoals uit de tabel al bleek, wordt er bij integratie meestal niet vanuit gegaan dat nieuwkomers volledig moeten gaan lijken op autochtone Nederlanders. Dat betekent wel dat de komst van immigranten uit andere landen en culturen ervoor zorgt dat ook de Nederlandse samenleving verandert. De SGP is geen voorstander van het multiculturalisme als dat voortkomt uit het idee dat diversiteit inherent beter zou zijn dan één dominante cultuur. En we moeten ook niet doen alsof de ontwikkeling naar steeds diversere samenlevingen een onvermijdelijke natuurwet is. Tegelijkertijd hoeft ook niet iedere Nederlander op dezelfde manier ‘typisch Nederlands’ te zijn. Ook in het verleden is Nederland nooit één monocultuur geweest, denk bijvoorbeeld aan het verschil tussen rooms-katholieken en protestanten in verleden en heden.

De Identiteit Van Nederland

Tegelijkertijd kan vanuit de geschiedenis van Nederland wel vastgesteld worden dat er bepaalde zaken zijn die tot de kern van de Nederlandse identiteit behoren. Denk bijvoorbeeld aan de taal en de ontstaansgeschiedenis van ons land in de strijd tegen Spanje. Het is onmiskenbaar dat het christelijk geloof hierin een centrale rol speelt, ook voor wat betreft de tolerantie, grondrechten en liefde voor vrijheid die historisch gezien bij Nederland horen.

Een SGP’er heeft meestal heel andere ideeën over hoe die vrijheid ingevuld zou moeten worden dan een willekeurige seculiere landgenoot. En daar blijkt ook de moeilijkheid die het stellen van eisen aan immigranten zoals ‘zich aanpassen aan de Nederlandse cultuur’ met zich meebrengt. Allochtonen hoeven zich wat de SGP betreft immers niet aan te passen aan de dominante liberale moraal in Nederland en de ‘verworvenheden’ die daarbij horen, zoals prostitutie, abortus en euthanasie. Ook het accent op individuele ontplooiing en zelfbeschikking hoeft niet overgenomen te worden. Wel is het belangrijk om aan te geven dat andersdenkenden niet om godsdienstige of andere redenen als minderwaardig weggezet of bedreigd en aangevallen mogen worden. De menselijke waardigheid komt aan iedere persoon in ons land toe. Daarom maken we onderscheid tussen het gedrag van iemand en de persoon zelf. Hoe in sommige landen in Afrika en het Midden-Oosten bijvoorbeeld met homoseksualiteit en vrouwen wordt omgegaan, is daarom iets wat ook volgens de SGP niet bij de Nederlandse waarden hoort – alhoewel ook de SGP afwijzend staat tegenover het homohuwelijk en SGP’ers zich doorgaans niet associëren met het feminisme. Kortom, de SGP is voorstander van een verplichte inburgering die aandacht besteedt aan de Nederlandse taal en kennis van de geschiedenis, de belangrijkste beginselen van de democratische rechtsstaat en de grondrechten. Vanwege de historische verbondenheid van Nederland met het christelijke geloof juicht de SGP een dominante aanwezigheid van de islam niet toe.

Conclusie

Integratie gaat over de mate waarin nieuwkomers onderdeel worden van de ontvangende samenleving. Dat vraagt om een welwillende houding, zowel van de oorspronkelijke bewoners als van de immigrant. Hoewel nieuwkomers zich niet als ‘typische Nederlanders’ hoeven te gaan gedragen, is het wel belangrijk dat ze kennis opdoen van de Nederlandse taal, geschiedenis en belangrijkste staatkundige beginselen. De toenemende culturele diversiteit als gevolg van immigratie mag niet leiden tot een relativering van de positieve invloed die de christelijke traditie (gehad) heeft op de waarden, het recht en de cultuur van Nederland. 

1 G. Bomans, ‘De beste verhalen van Godfried Bomans’ (Amsterdam 1977), p. 172-173.

2 nos.nl/artikel/2462940-antisemitisme-in-klas-hardnekkig-probleem

Meer weten? Lees dan de notitie “Sein op Oranje van het WI over een effectief integratiebeleid”. Deze is te downloaden via de QR-code of op te zoeken via digibron.nl.

INTERVIEW INTEGRATIE (de; v; meervoud: integraties) 8

De mate waarin nieuwkomers onderdeel worden van de samenleving.

Feitjes:

• Een gemiddeld huishouden in Nederland heeft 119 m2 woonoppervlak.

• Migranten wonen gemiddeld 20% kleiner.

• Mensen met een niet-Nederlandse herkomst wonen relatief vaak in de grote steden, waar rond de helft een niet-Nederlandse herkomst heeft.

Wist je dat...

Mannen vaker worden verdacht dan vrouwen, jongeren vaker dan ouderen, mensen die hoogstens een vmbo-diploma hebben vaker dan mensen met een hbo- of wo-diploma en mensen met een laag inkomen vaker dan mensen met een hoog inkomen.

Wist je dat...

Kinderen uit Marokko, Turkije of Suriname procentueel gezien de meeste mensen van hun eigen herkomstgroep in hun netwerk hebben?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen