Hervormingsdag

Op 31 oktober is het Hervormingsdag. Deze dag staat in het teken van Maarten Luther die op 31 oktober 1517 zijn 95 stellingen tegen allerlei dwalingen in de Rooms-Katholieke Kerk heeft gepubliceerd. Uiteindelijk leidde het verzet van Luther tot de Reformatie; een breuk met de kerk van Rome. In onze tijd zien we dat diverse christelijke kerken weer op zoek gaan naar eenheid met de Roomse kerk. Er worden veel overeenkomsten gezien. En die zijn er ook. In onze postmoderne tijd, waarin alle fundamenten worden omgestoten – om het met de woorden van de dichter van Psalm 11 te zeggen – kunnen we op sommige punten nogal eens instemmen met de visie van roomse kardinalen.

Beroofd van onze innerlijkheid

We noemen een willekeurig voorbeeld uit een boek van kardinaal Robert Sarah. “De westerse mens veracht het verleden. Hij is trots op zijn beschaving en denkt dat deze superieur is aan alle voorafgaande beschavingen. Deze illusie wordt veroorzaakt door de vooruitgang op wetenschappelijk en technologisch gebied, en de moderne mens wordt in dit waandenkbeeld bevestigd door de recente revolutionaire ontwikkelingen op het vlak van de communicatietechnologie, met name het internet. De moderne mens lijdt aan geheugenverlies. We streven naar een breuk met het verleden en maken een afgod van alles wat nieuw is. (…) Het feit dat we zouden willen dat het heden waarin wij leven geen einde heeft, is een manifestatie van een afwijzing van alles wat met de eeuwigheid te maken heeft. Het heden neemt alle plaats in en God wordt onzichtbaar. De mens probeert steeds meer om te vluchten in parallelle werelden. Ik vind het frappant dat zoveel mensen eindeloos veel tijd doorbrengen met hun mobiele telefoon en worden opgeslokt door beelden, lichteffecten en fantasieën. Het eeuwige heden is een eeuwige illusie, een kleine gevangeniscel. Het mobieltje haalt ons voortdurend weg uit onszelf en snijdt ons af van iedere vorm van innerlijk leven. We krijgen daardoor het gevoel dat we steeds op reis zijn van het ene werelddeel naar het andere, want we kunnen met iedereen in contact komen. In werkelijkheid berooft het mobieltje ons van onze innerlijkheid, en we eindigen in de wereld van alles wat voorbijgaat. De mobiele telefoon maakt dat we elk werkelijk contact verliezen en stuurt ons naar wat ver weg en ontoegankelijk is. Zo krijgen we het idee dat we de tijd en de ruimte zelf creëren, dat we goden zijn die kunnen communiceren zonder dat er iets is dat ons tegenhoudt 1 .” We onderdrukken de neiging nog meer te citeren. Duidelijk is dat we iets kunnen leren van deze kardinaal. En hij is zeker niet de enige.

Oecumene

In het Reformatorisch Dagblad van 3 september jl. stond een interview met kardinaal Kurt Koch, voorzitter van de pauselijke raad ter bevordering van de eenheid van christenen. Hij wordt gezien als de rechterhand van paus Franciscus op het gebied van oecumene en interreligieuze dialoog. In een onlangs verschenen boek 2 legt Koch rekenschap af van het oecumenisch standpunt van de Rooms-Katholieke Kerk. Er is volgens hem geen oecumenische winter; de oecumene leeft. „Het is het gebed van Jezus tot Zijn discipelen in Johannes 17 dat ze één zouden zijn, opdat de wereld zou geloven dat Jezus gezonden is. Oecumene is de wil van de Heere, daarom is er geen alternatief. Wij mensen kunnen de eenheid niet bewerken, we kunnen alleen maar afscheidingen en afsplitsingen maken, dat toont ons de geschiedenis. Eenheid is altijd het geschenk van de Heilige Geest. We moeten wel onze bijdrage leveren, opdat dit werk zijn voortgang kan hebben.” Kardinaal Koch heeft er goede hoop op dat de Rooms-Katholieke Kerk in de toekomst weer één zal worden met de kerken van de Reformatie. Hij zegt: “Er zijn veel dingen die we gemeenschappelijk hebben, al is ons kerkbegrip verschillend. We hebben in 1999 een consensus met de lutheranen bereikt over de rechtvaardiging.” Opmerkelijk is dat de kardinaal meer op heeft met de reformatoren uit de tijd van de Reformatie, dan met de moderne theologen van deze tijd. Hij doelt dan op de nieuwe hermeneutiek (de uitleg van de Bijbel) van de moderne theologen die er toe leidt dat de ethische grenzen in deze kerken volop aan het schuiven zijn. “Dat betreft vooral bio-ethische vragen naar het begin en einde van het menselijk leven, en onderwerpen als familie, gezin, huwelijk, seksualiteit en gender.” En inderdaad, als we de tweede en de derde pagina van het Reformatorisch Dagblad bijhouden, dan zien we de afstand tot de leer van de Reformatie steeds groter worden. En dan lijkt de Rooms- Katholieke Kerk inderdaad dichterbij ons te komen.

Luther

Echter, Luther wordt niet in ere hersteld na de hernieuwde interesse in Rome in zijn werk.

„Men heeft veel van Luther herontdekt, maar hij heeft zich door zijn ontwikkeling natuurlijk ver van de Katholieke Kerk verwijderd – door zijn kerkbegrip en zijn niet zo mooie uitspraak over de paus als de antichrist. En dat loopt uit op een kerk zonder paus.” Dat laatste is dus onbespreekbaar voor de katholieken. “We zijn ervan overtuigd dat de bisschop van Rome een geschenk van de Heere is en geen kerk kan opgeven wat voor haar belangrijk is.”

Er is nog veel meer over te zeggen, maar we noemen nog één punt. Kardinaal Koch zoekt de eenheid en de geloofsgemeenschap middels de eucharistie. Het gaat dan om het gezamenlijk vieren van het Heilig Avondmaal. In de Rooms-Katholieke Kerk nemen de sacramenten een andere plaats in dan in onze kerken. De eucharistie wordt de oorsprong en het hoogtepunt genoemd van heel het christelijk leven. De Woordverkondiging is daaraan ondergeschikt. Terwijl er staat geschreven: Zo is dan het geloof uit het gehoor, en het gehoor door het Woord Gods (Rom. 10:17). Het grote verschil tussen het Heilig Avondmaal en de Roomse mis kennen we allemaal uit vraag en antwoord 80 van Zondag 30 van de Heidelbergse Catechismus. “Maar de Mis leert, dat de levenden en de doden niet door het lijden van Christus vergeving der zonden hebben, tenzij dat Christus nog dagelijks voor hen van de Mispriesters geofferd worde, en dat Christus lichamelijk onder de gestalte des broods en wijns is, en daarom ook daarin moet aangebeden worden. En alzo is de Mis in den grond anders niet, dan een verloochening der enige offerande en des lijdens van Jezus Christus, en een vervloekte afgoderij.”

Reformatie

Het is weer Hervormingsdag. We moeten strijden tegen het geheugenverlies waar kardinaal Sarah over schreef. Dan kunnen we het optimisme van kardinaal Koch niet delen. Van toenadering kan geen sprake zijn zolang de Rooms-Katholieke Kerk de leer omtrent bijvoorbeeld de sacramenten niet reformeert en zolang deze kerk de bisschop van Rome niet kan missen. We zouden meer kunnen noemen. Maar niet alleen de Roomse kerk heeft een reformatie nodig. De twee kardinalen die we in dit artikel hebben aangehaald roepen niet alleen de moderne theologen op tot reformatie. Ook wij hebben voldoende om te reformeren, als we laten doordringen wat kardinaal Sarah ons voorhoudt. Laat het een punt van bezinning en zelfreflectie zijn op deze Hervormingsdag.

Noten

1. Kardinaal Robert Sarah (geboren in Guinee in 1945): Het wordt avond, de dag loopt reeds ten einde; blz. 249, 258.

2. Kardinaal Kurt Koch: Wohin geht die Ökumene?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen