Boekbesprekingen

J.H. Madern – Christus ingeplant, Verkenningen in leven en werk van dr. Alexander Comrie (1706-1774), een scholastiek theoloog, Gebr. Koster – Barneveld, 717 blz., € 44,90.

De van oorsprong uit Schotland afkomstige predikant van Woubrugge Alexander Comrie stond in hoog aanzien bij gezaghebbende leraars als ds. G.H. Kersten en ds. F. Mallan. Ds. Kersten heeft gezegd dat hij Comrie heeft ‘vermalen’. Ds. Mallan heeft vanaf zijn jeugd vele malen het ‘ABC des geloofs’ gelezen en in woord en geschrift aanbevolen. Waarschijnlijk mede door hun invloed lijkt het dat destijds meer in Comrie gelezen werd dan tegenwoordig. We hebben een eenvoudige ouderling gekend die doorkneed was in Comrie. Dhr. Madern heeft gedurende bijna elf jaar een gedegen studie gemaakt van het leven en de werken van Comrie. Hij is (soms meerdere keren) door deze werken en de door Comrie vertaalde boeken ‘heen gekropen’. Het heeft geleid tot een leerzaam, lijvig boekwerk van 717 pagina’s met 1333 noten, inclusief de uit het latijn vertaalde dissertatie van Comrie over een filosofisch onderwerp ter verkrijging van de doctorsgraad. Het register met geraadpleegde werken beslaat ruim acht pagina’s. In bescheidenheid noemt de auteur in de subtitel het resultaat ‘verkenningen’. De auteur vat de boodschap van Comrie samen in de volgende kernzinnen: ‘God rechtvaardigt de uitverkorene als een goddeloze en door de inwendige roeping wordt die uitverkorene Christus ingeplant door het geloof en gaat hij als een rechtvaardige uit Christus leven en zich meer en meer door de geloofsdaden met Hem verenigen. In zichzelf blijven zij arme zondaren’ (p. 13). De voornaamste onderwerpen in de werken van Comrie betreffen geloof, rechtvaardigmaking en verbond. Na lezing van dit boek zal (weer) duidelijk zijn wat de habitus en de actus van het geloof betekenen, namelijk de hebbelijkheid en de dadelijkheid ervan. En ook wat de lijdelijke en dadelijke rechtvaardigmaking inhoudt. Madern analyseert tegen welke achtergrond Comrie zijn werken schreef en waarom hij bepaalde Engelstalige boeken vertaalde. Van elk (vertaald) werk geeft de auteur niet alleen een inhoudelijke toelichting (vanzelf de zienswijze Madern), maar beschrijft hij ook de reacties op het betreffende boek. In het geval van ‘De tien maagden’ van ds. Th. Shepard wordt voornamelijk ingegaan op de door Comrie in zijn vertaling aangebrachte noten. In de toelichtingen wordt veelvuldig gewezen op de invloed van Boston en de Erskines. De ‘twaalf bijlslagen’ van Boston worden nogal eens aangehaald door de auteur omdat Comrie erop wees dat alle wettische leunsels en steunsels van de mens afgekapt worden. Regelmatig haalt Madern ook voorbeelden uit de Christenreis van J. Bunyan aan ter verduidelijking van zijn mening. Aan het eind van het boek wordt in aparte hoofdstukken ingegaan op Comrie’s theologisch eigene en recente publicaties over Comrie. Veel informatie is ook al in vorige hoofdstukken opgenomen, zodat bepaalde meningen/conclusies meerdere keren beschreven worden. Niet alleen destijds maar ook recent is in publicaties kritiek geuit op Comrie en de kerkverbanden die zich aan hem verbonden weten. Op een waardige wijze weerlegt de auteur deze kritiek na bovendien met enkele critici persoonlijk gesproken te hebben. Expliciet wordt het opgenomen voor bijvoorbeeld de rechtvaardigingsleer zoals dr. C. Steenblok die voorstond. De studie van Madern heeft ook geleid tot bijstelling van enkele in het proefschrift van dr. A.G. Honig over Comrie gestelde zaken. Aangetoond wordt ook dat ds. Kersten en dr. Steenblok op enkele punten Comrie niet gevolgd hebben.

Met waardering hebben we kennisgenomen van dit magistrale werk over Comrie. Madern is zeer gedetailleerd te werk gegaan, zodat de lezer de aandacht er goed bij moet houden. Een korte, puntsgewijze samenvatting van de belangrijkste zaken aan het eind van elk hoofdstuk en een begrippenregister achterin zou voor de lezer zeer behulpzaam zijn geweest. Hopelijk wekt deze studie de belangstelling op om de werken van Comrie zelf te lezen.

W. Visser, Naamloos verdriet, Rouw bij jou, Van Velzen - Krabbendijke, 128 blz., € 16,90.

Rouw, moeite en verdriet zullen bij velen niet onbekend zijn. Het is ingrijpend wanneer in een gezin een van de gezinsleden door de dood wordt weggenomen, hetzij na een periode van ziek-zijn of plotseling. Mede gebaseerd op veel contacten met kinderen/jongeren beschrijft dhr. Visser wat het voor hen betekent wanneer een broer of zus hen ontvalt. Hij probeert hierin naast hen te staan en mee te leven/voelen. In voorzichtige bewoordingen en met warme bewogenheid wordt aandacht besteed aan zelfmoord en zelfdoding (oorzaak een psychische ziekte). ‘Vertwijfeling, radeloosheid, schuldgevoelens en allerlei emoties buitelen door elkaar!’ (p. 42). (Ds. D.E. van de Kieft heeft dit gedeelte meegelezen en erover meegedacht). Er kunnen zoveel waaromvragen opborrelen. ‘Vragen die de pijn van rouwverwerking zo schrijnend maken’ (p. 91). Naast praktische adviezen/zaken benoemt de schrijver de eerste oorzaak van alle leed. Hij wijst op wat Gods Woord en de belijdenisgeschriften (HC 10 en NGB 13) zeggen over Gods goedheid en leiding. Het boekje besluit met een viertal korte op het onderwerp betrekking hebbende meditaties.

‘Naamloos verdriet’ is voor jongeren geschreven. Ze rouwen en uiten zich vaak anders dan volwassenen. Daarom is dit boekje ook zeer aanbevelingswaardig voor ieder in hun (naaste) omgeving. Overigens ook van harte aanbevolen voor alle anderen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen