Ethiek

Een vraag

Dat is een vraag die een meelevend kerkganger zich wel eens zal stellen. Voor zover de dominee in het kerkblad niet van tevoren meedeelt over welk bijbelgedeelte hij ­ bijvoorbeeld in een serie ­ zal preken, blijft het voor de gemeente een verrassing wat zondagmorgen de tekst zal zijn. In tal van gemeenten is het goed gebruik ­ bijna zou ik zeggen voorschrift ­ om eens per zondag uit de catechismus te preken. Dat wil dus zeggen: om of een hele zondag of één vraag uit een bepaalde zondag te behandelen.

Ik ken predikanten die het prettig vinden eens per zondag uit de catechismus te preken. Daar zijn verschillende redenen voor. Ik zal ze niet alle noemen.

Een belangrijke reden om regelmatig een catechismuszondag te moeten bepreken ligt hierin, dat de predikant niet naar een tekst hoeft te zoeken. Hij weet welke zondag aan de beurt is om behandeld te worden. Hij zal zich verdiepen in de zondag (of een deel ervan) die aan de beurt is. Dat voorkomt dat de dominee moet zoeken naar een tekst ­ althans voor een van de twee diensten per zondag.

Nu ik hierover schrijf kan ik niet nalaten mijn verwondering er over uit te spreken dat er ­ naar ik hoor ­ predikanten zijn die zich soms beperken tot de behandeling van een vraag. De volgende week komt dan het antwoord aan de orde. Ik heb nooit een catechismuspreek gehoord of gelezen die alleen over een vraag ging. Het wil mij voorkomen dat de behandeling van de vraag alleen, tegen de bedoeling van de catechismus ingaat. De vraag is immers "slechts" de inleiding tot het antwoord. Daarom heb ik mijn studenten altijd afgeraden om een catechismuspreek te houden alleen over de vraag van een bepaalde zondag.

Vrije tekstkeus

Nu de andere dienst, waarin wat we noemen de vrije stof aan de orde is. Hoe komt de dominee voor die diensten aan zijn tekst? Ik ken kerkgangers die graag tijdig hun plaats in de kerk innemen, om op het psalmbord of op de gedrukte liturgie te zien welk thema vanuit welke tekst aan de orde is. Juist vanuit die hartelijke belangstelling zal bij zulke kerkgangers de vraag wel eens opkomen: Hoe komt de dominee aan zijn tekst?

Hulpmiddelen

Daarvoor zijn wel middelen. Ik denk aan de bij Boekencentrum verschijnende 'Postilles'. Voor 2008­2009 is de zestigste jaargang verschenen. Een dominee kan aan de hand daarvan zijn tekst kiezen. Er zijn ook andere leesroosters die predikanten bij teksten bepalen.

Zelf heb ik wat moeite met het zondag op zondag een tekst bepreken die in zo'n Postille of in welk verband ook aangereikt wordt. Ik raadpleeg de Postilles wel, als ze een schets bieden over de tekst die ik gekozen heb, maar ik laat mij de tekst niet door de Postilles ­ week op week ­ aanreiken. Dat is eigenlijk zoveel als: voorschrijven.

Verschillende situatie

Voor ik nu verderga wijs ik op het onderscheid dat er bestaat tussen predikanten die in hun eigen gemeente voorgaan en predikanten die geen eigen gemeente hebben. U kunt zeggen: rondreizende predikanten.

ledere dominee zal rekening houden met het kerkelijk jaar Dat wil zeggen: met de Adventstijd, de Kerstdagen, Oud­ en Nieuwjaar, zeven lijdensweken, althans volgens oud gebruik. Er zijn ook predikanten die van zes lijdenszondagen uitgaan. Daarna voorbereiding op Pasen en Pinksteren.

Het is een oud gebruik om op de zondag na Pinksteren over de Drie­eenheid te preken, dat is de zogenaamde Zondag Trinitatis, de zondag van de Drie­eenheid. Maar daarna ­ en die periode beslaat toch ongeveer een halfjaar ­ kan men kiezen uit het Oude en Nieuwe Testament.

Wat bepaalt dan de keus?

Het is met ongebruikelijk dat de eigen predikant juist in die periode voor een serie kiest. Dat wil zeggeneen aantal aaneensluitende hoofdstukken, waarin het leven van een aartsvader, van koning David, of van een van de profeten behandeld wordt. Dikwijls komt men dan verrassende samenhangen op het spoor Of krijgt men ­ eeiit de dominee zelf en door hem ook de gemeente ­ een goed gezicht op de betekenis van zo'n figuur en op de betekenis van zijn optreden voor toen en nu! Maar dan blijven er nóg tal van zondagen over waarvooi een tekst gekozen moet worden.

Wat ik nu ga schrijven is heel persoonlijk. Het zal niettemin ook de ervaring van tal van predikanten zijn.

Een dominee moet de tekst van Boven krijgen

Je moet de tekst van Boven krijgen. Dat wil zeggen: biddend met de Bijbel bezig zijnde moetje op een tekst opmeikzaam gemaakt worden. U kunt ook zeggen: Bij een tekst stilgehouden worden.

Hoe gaat dat dan? Daarop kan ik alleen maar antwooiden: Dat is het werk van de Heilige Geest. Hij bepaalt je als predikant bij een tekst die zondag bepreekt moet worden.

Het is mij meermalen over­komen dat ik als gastpredikant in een gemeente zei: Ik heb de overtuiging dat ik vanmorgen over de/e tekst moet preken ­ /onder dat ik contact had gehad met een gemeentehd of ouderling. En dan hoorde ik latei dat er kerkgangers waren die inderdaad die preek in de situatie van hun leven nodig hadden.

Deze ervaring bevestigt mij in mijn overtuiging dat je als predikant de tekst 'van Boven moet kiijgen'. De Heere God maakt je opmerkzaam op een tekst. Hij houdt je daarbij stil. Dan komt er ook rust in het hart van een dominee: dät is de tekst voor zondag.

De meelevende lezer zal begrijpen dat dit een zaak is van zoeken, bidden en opmerkzaam zijn op wat er in je hart blijft haken. Soms duurt dat zoeken lang. Soms heel kort.

Ik kan me indenken dat een dominee bij een bezoek in zijn gemeente op een tekst stuit, die de volgende zondag of binnenkort 'bepreekt' moet/ mag worden.

Gelukkig doet een rondreizend predikant dezelfde ervaring op. Bij het zoeken van een tekst en het maken van een preek ervaar je als predikant heel diep de afhankelijkheid van de Heihge Geest. Dan bidt de predikant dat de gemeente zo ook de preek mag beluisteren ­ dat is verwerken!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen