Sociale Media: Superverslavend!

Reeds in 2017 werd dit boek in het Nederlands vertaald en uitgegeven onder een titel die een vrije vertaling vormt van de oorspronkelijke titel, namelijk onder de titel: Superverslavend. Waarom smartphones, apps en social media zo verslavend zijn (en wat je eraan kunt doen). ¹ Dat een smartphone en sociale media een sterke aantrekkingskracht op jong en oud uitoefenen, zal waarschijnlijk bijna niemand willen ontkennen. Wie in de trein en op het perron om zich heen kijkt, ziet immers bijna niets anders dan mensen met een smartphone voor hun neus. Ja, zover behoeven we niet weg te gaan… Veel van onze jeugd zien we in hun vrije (?) tijd voortdurend ‘vegen’. En menig ouder blijft niet achter. Alter stelt vast dat als gevolg van de smartphone en de sociale media veel mensen tegenwoordig lijden aan een vorm van gedragsverslaving. Zij kunnen niet meer van de smartphone afblijven, wat in menig opzicht voor hen negatieve en zelfs schadelijke gevolgen heeft.

Opmerkelijke voorbeelden

Alter begint zijn boek met een aantal opmerkelijke voorbeelden aan te halen van vooraanstaande mannen in de wereld van de moderne mediatechnologie die aan hun kinderen forse beperkingen hebben opgelegd als het gaat over het gebruik van internet, beeldscherm, smartphone, games en sociale media. Wijlen Steve Jobs, de bekende topman van Apple, gaf ronduit toe: “We beperken de hoeveelheid technologie die onze kinderen thuis mogen gebruiken”. Bewust hield hij de iPad bij zijn kinderen weg, omdat hij wist dat ze gevoelig zouden zijn voor de verlokkingen van dit apparaat. Hij wilde voorkomen dat ze binnen de kortste keren niet meer in staat zouden zijn om aan de verleidingen van dit apparaat weerstand te bieden. Evan Williams, medeoprichter van Blogger, Twitter en Medium, kocht honderden boekjes voor zijn zoontjes, maar hij gaf hun eveneens geen iPad. Andere experts vertelden aan Alter vergelijkbare dingen. Diverse gameontwerpers vermeden zelf het zozeer verslavende internetspel ‘Word of Warcraft’, omdat ze vreesden er niet mee te kunnen stoppen. Wereldwijd trekken dergelijke internetgames miljoenen tieners en jongvolwassenen aan. Tot veertig procent van hen raakt aan zo’n spel verslaafd. Greg Hochmuth, een van de programmeurs die Instagram heeft helpen opzetten, besefte zelf heel goed dat hij met Instagram ook een verslavingsmachine aan het bouwen was. Steve Jobs en de andere genoemde experts wisten dat ze haast onweerstaanbaar verslavende technologieën ontworpen hadden en daarom waren ze richting hun kinderen (radicaal) terughoudend met deze technologieën. En soms zelfs ook richting zichzelf.

De situatie

Uit een recent onderzoek blijkt volgens Alter dat tot veertig procent van de Amerikaanse bevolking aan de een of andere vorm van een op het internet gebaseerde verslaving lijdt. Bekende vormen van zo’n verslaving zijn een pornoverslaving en een gameverslaving. Uit een ander onderzoek komt naar voren dat van een onderzochte groep Amerikaanse studenten achtenveertig procent ‘internetverslaafd’ is. Hun werk, relatie en familieleven lijden daaronder, zo geven ze zelf aan. Tevens is het zo dat personen met een internetverslaving relatief vaak ook een seksverslaving ontwikkelen.

Doordat internet tegenwoordig massaal via mobiele apparaten geraadpleegd wordt, is het gevaar om aan internetgames, sociale media, filmkijken, porno enz. verslaafd te geraken veel groter geworden, omdat je immers veel makkelijker verslaafd raakt aan een apparaat dat je altijd bij je hebt. Volgens Alter waren er in 2015 al 280 miljoen mensen verslaafd aan hun smartphone. Een doorsnee-smartphonegebruiker checkt gemiddeld elke 4,3 minuten zijn smartphone.

In een test of men aan internet verslaafd was, gaf zesenveertig procent aan niet zonder smartphone te kunnen leven. Bijna zestig procent zei dat ze zich afhankelijk voelden van sociale mediasites en dat die afhankelijkheid hen ongelukkig maakte. Het CBS publiceerde in mei 2018 een onderzoek waaruit bleek dat negenennegentig procent van de 18- tot 25-jarigen in Nederland sociale media gebruikt en dat negen endertig procent van hen daaraan per dag drie uur of meer besteedt.

Al deze feiten wijzen in de richting of bevestigen zelfs dat een smartphone in combinatie met sociale media een superverslavend apparaat is.

Illusie laten varen

Games en sociale media zijn en worden door fabrikanten zo gewiekst ontworpen dat gebruikers voortdurend geprikkeld worden om lang online te blijven en vaak online te zijn. Ontwikkelaars in dienst van die fabrikanten hebben daar doelbewust allerlei trucs en snufjes voor uitgevonden en ingebouwd. Alter wijst daarop.

Wanneer bijvoorbeeld een aflevering van een film eindigt met een spannende affaire zonder dat de ontknoping getoond wordt, dan wil de kijker ook de volgende aflevering zien om te weten te komen hoe het afloopt. Zeker wanneer de volgende aflevering al auto matisch start zodra de vorige is afgelopen. En wanneer een mooie of leuke foto van zichzelf op Facebook veel likes krijgt, dan krijgt men een goed gevoel over zichzelf en dan wordt men geprikkeld om weer een volgende foto te plaatsen die nog mooier en leuker is. De like-knop blijkt in de praktijk voor Facebook een gouden greep te zijn geweest. Facebook is er veel verslavender door geworden.

Games en sociale media zijn dus heel bewust door de fabrikanten tot haast onweerstaanbare verslavingsmachines gemaakt. Dat kunnen we in ieder geval uit het niet-Christelijke boek van de sociaalpsycholoog Alter leren. En dat zien we ook om ons heen in de praktijk bevestigd. Bij jong en oud! Het is echt een illusie dat we het merendeel van onze pubers voor het kleven aan een smartphone-beeldschermpje kunnen behoeden als we maar veel met hen praten en hen op hun geweten aanspreken. De knop op de televisie bleek destijds niet te hanteren. Men keek op den duur naar alles en er gingen vele uren mee heen. Zo is het ook met de smartphone. Het is daarom de hoogste tijd dat we die illusie eens laten varen en er gezamenlijk voor kiezen om aan onze pubers geen smartphone te geven. Dat zou hen voor veel verleidingen en zonden bewaren. Hiermee willen we niet gezegd hebben dat het gesprek met hen moet stoppen over deze zaken, maar we moeten ophouden met zonder noodzaak de kat op het spek te binden.

Ten besluite

“We brengen elke dag uren door met mailen, instagrammen, whatsappen en facebooken; we bingen Netflix-series en YouTube-filmpjes; we zijn gemiddeld drie uur per dag met onze smartphone bezig, en onze kinderen zitten zo vaak achter een scherm dat ze moeite hebben om in het dagelijks leven sociaal te zijn”, zo lezen we achter op het boek van Alter. Behalve voor de zondag (althans dat hopen we) is dit helaas ook onder ons in veel gevallen de praktijk van alledag. Met als gevolg dat de Bijbel onder ons veel meer dicht blijft dan bij vorige generaties, alsook de geschriften daarop gegrond. De kennis neemt af. Veel kostbare genadetijd gaat verloren. En ondertussen worden we indringend geïnfiltreerd door het wereldse met alle gevolgen van dien, zodat secularisatie dreigt en deels al toeslaat. Laat ons daarom snel een stap terug doen: een mobiel zonder al die sociale media, een mobiel die geen smartphone is, is voor veel mensen al toereikend. En mochten we toch vooral het ene nodige leren zoeken, opdat waarheid worde of zij wat de dichter in vers 51 van Psalm 119 zingt:

Ik heb mijn voet geweerd van kwade paân,

Opdat ik steeds Uw woord zou onderhouden;

’k Heb mij gewacht die wegen in te slaan,

Die mij van ’t spoor der deugd verbijst’ren zouden;

Want Gij hebt mij geleerd daarin te gaan

Met allen die op Uwen Naam betrouwden.

Noten:

1) A. Alter, Superverslavend. Waarom smartphones, apps en social media zo verslavend zijn (en wat je eraan kunt doen), Amsterdam 2017, 350 pagina’s.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen