Boekbesprekingen

In de aanloop naar de herdenking van 450 jaar Synode van Emden in oktober 2021 hebben Matthias Freudenberg en Aleida Siller een nieuwe Duitse vertaling van de Latijnse tekst van de acta bezorgd. Bovendien hebben zij de uitnodigingsbrief die ondertekend is door Petrus Dathenus, Johannes Taffinus en Petrus Colonius, in vertaling opgenomen. Rutgers uitgave van de Acta van de Nederlandsche synoden der zestiende eeuw en J.F.G. Goeters Die Akten der Synode der Niederländischen Kirchen zu Emden vom 4.-13. Oktober 1571 bieden deze tekst niet. De brief van deze drie theologen biedt een gereformeerde ecclesiologie in notendop, waarin krachtig de eenheid van de kerk bepleit wordt vanuit het perspectief van de charismata: ‘Gott hat seine Gaben den Menschen so zugeteilt, dass er einzelnen nicht die ganze Fülle, sondern nur ein ganz bestimmtes maβ und Anteil dieser Gaben gegeben hat. Dadurch sind sie untereinander vereint und verbunden und bereichern sich gegenseitig. Sie sind Werkzeuge füreinander und gleichsam Kanäle für Gottes Güte und Barmherzigkeit, was durch das Zusammenwirken und die gegenseitige Mitteilung ihrer Gaben bewirkt wird. Daraus folgt: Je gröβer die Zahl der Gläubigen ist, die untereinander in Verbindung stehen, umso reicher ist die Fülle der Gnade, die sich von dort auf alle ergieβt’ (68-69).

Een overzichtelijke kaart laat duidelijk zien hoe groot het gebied was waaruit afgevaardigden naar Emden reisden. Het verst verwijderd waren de gemeente te Arras in het zuidwesten en de gemeente te Heidelberg in het zuidoosten – hemelsbreed vanuit beide plaatsen ruim 450 kilometer naar Emden. De naar Engeland uitgeweken gemeenten waren niet vertegenwoordigd ter synode. Voor de regeling van het algemene kerkverband oriënteerde men zich op Genève en de Franse kerkorde van 1559. De ‘synode’ vormde een instrument dat zowel de eenheid van de kerk als de gemeenschap van de gemeenten onderling moest waarborgen. Bij de reflectie op het functioneren van een synode valt op dat in de inleiding nergens de naam van Andreas Hyperius en diens ‘De synodis annuis’ wordt vermeld. In 1570 was dit geschrift gepubliceerd in diens Varia opuscula Theologica. Het is een interessante vraag of ook de overwegingen van Hyperius een rol hebben gespeeld bij de synodale organisatie van de kerk in de Nederlanden.

De bepalingen van de Synode van Emden zijn van grote betekenis geweest voor de organisatie van het kerkelijk leven in de Nederlanden. De uitgevers volstaan met het noemen van de provinciale en generale synoden tot en met de Synode van Dordrecht, 1618-1619. Het zwaartepunt leggen zij evenwel bij de betekenis van Emden voor de ‘reformierte Gemeinden in Deutschland’.

Wie na ruim drie maanden coronacrisis zich ambtshalve moet bezinnen op de vraag hoe onder deze omstandigheden het avondmaal gevierd moet worden nu het niet mogelijk is dicht naast elkaar in banken rondom een tafel te zitten, wordt ineens getroffen door de souplesse waarmee in artikel 21 enkele praktische aanwijzingen worden gegeven: ‘Ob man das Abendmahl im Gehen, Stehen oder Sitzen feiert, halten wir für gleichgültig. Daher können die Gemeinden so verfahren, wie es ihnen am zweckmäβigsten erscheint’ (74). Een waardevolle uitgave die veel biedt voor een gering bedrag.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen