Ruzie in de kerk

De nieuwe, nog jonge dominee was met gejuich binnengehaald. Kerkeraad en gemeente hadden hooggespannen verwachtingen. Maar na enkele maanden was het al fout. De kerkeraad vond hem te autoritair in zijn optreden. Over en weer vielen harde woorden. In de gemeente ontstonden twee groepen: een deel was het met de kerkeraad eens, een ander deel koos partij voor de predikant.

Op een andere plaats - in een gemeente die door twee predikanten wordt gediend - kregen de dominees het met elkaar aan de stok. Dc een vond dat de ander de kantjes eraf liep in het pastoraat. De ander op zijn beurt was van mening dat de eerste tekort schoot in de prediking. Er ontstond verwijdering en tenslotte verliep de communicatie alleen nog via de brievenbus... En ook hier vormden zich twee partijen: een deel vond dat dominee A gelijk had, een ander deel was op de hand van dominee B.

Weer ergens anders was er een aanvaring tussen broeders van de kerkeraad. Eén ouderling, die altijd sterk had gedomineerd en die het beleid bepaalde, kreeg tegenover zich een broeder die z'n mannetje stond. Het verzet, dat ondergronds allang werkte, had nu een stem gekregen! Er werd geen kerkeraadsvergadering meer gehouden zonder dat er onenigheid was. En alle extra vergaderingen die op touw werden gezet om het conflict op te lossen, bleven zonder resultaat.

Zomaar een paar grepen uit het kerkelijk leven. Gemakkelijk aan te vullen en te vermeerderen. Laat niemand denken dat ik bepaalde gemeenten, toestanden of personen op het oog heb, want ik heb alle voorbeelden verzonnen. Maar als het niet gebeurd is, dan kan het gebeuren. En wie geen vreemdeling is in het kerkelijk Jeruzalem weer dat het gebeurt. En weet ook hoe onoplosbaar ruzies en conflicten zijn. Gemeenten kunnen erdoor verscheurd worden, en verhoudingen voor jaren vertroebeld.

Niets nieuws onder de zon

Waar gewerkt wordt, zeggen we, daar worden fouten gemaakt. En waar mensen samen zijn, en samen werken, zondige mensen met hun gebreken en karakterfouten, daar bestaat de kans op ruzies en conflicten. Overal ligt de conflictstof opgestapeld, en van tijd tot tijd komt het tot een uitbarsting: in het gezin, in het verkeer, op het werk, op school, in de politiek, en helaas ook in de kerk, in de gemeente van Christus.

Soms lijkt het zelfs afsof juist vandaag de dag de spanningen toenemen, alsof er, terwijl de kerk zichtbaar afbrokkelt, nog méér onenigheid is dan voorheen. Alsof gemeenteleden en ambtsdragers nog minder van elkaar kunnen verdragen dan vroeger.

Ik denk toch dat dit slechts schijn is.

Ook de kerkgeschiedenis van de voorbijgegane eeuwen is vol van de , , rabies theologorum" (de razerij van de theologen). En de akta van kerkeraden en classes bevatten bewijsmateriaal te over voor het feit dat ook toen in de kerk niet alles pais en vree was...

Trouwens, we hoeven de bijbel slechts op te slaan... Hoeveel keer hebben de discipelen, in het bijzijn van de Meester Zelf, niet getwist over de vraag wie van hen de meeste was? Tot in de nacht van Zijn lijden waren ze met dat probleem bezig!

En wanneer Barnabas op één van de zendingsreizen Johannes Markus wil meenemen, dan stuit dat op verzet van Paulus, die de voorkeur geeft aan Silas. En dit - op zichzelf onschuldige - verschil van mening leidt tot verbittering en scheiding.

En dan lezen we weer in de Galatenbrief dat Paulus in Antiochië Petrus in het openbaar de les leest „omdat hij te bestraffen was". Om maar helemaal niet te denken aan de partijschappen in de gemeente Corinthe, waar de één van Paulus was en de ander van Apollos en de derde zich noemde naar Cephas.

Als er ruzie is in de kerkeraad of in de gemeente, dan is er dus niets nieuws onder de zon. Waarmee die conflicten overigens niet goedgepraat zijn. Heeft de Heere Jezus Zelf niet gezegd: , , alszo zal het onder u niet zijn"?

Ambtsdragers en gemeenteleden

Mensen buiten de kerk hebben de neiging kerkelijke conflicten - wanneer deze hun ter ore komen, en meestal blijven ze voor hen niet verborgen! - sterk uit te vergroten, en ze te gebruiken als wapenen tégen de kerk en de kerkmensen. Begrijpelijk, als we bedenken dat de kerk het Evangelie verkondigt, met de boodschap van verzoening en vrede en liefde. Het is inderdaad geen reclame voor het Koninkrijk Gods wanneer christenen met elkaar in de clinch liggen. Daarom alléén al moesten ruzies in de kerk niet vóórkomen, en als ze er al zijn, moesten ze niet , , op de straten van Askelon" worden verkondigd.

Maar ook kerkgangers, gemeenteleden plegen ambtsdragers hun onderling geharrewar zwaar aan te rekenen. „Dat zijn nu dominees, en dat zijn nu ouderlingen, en die zitten nu vóóraan in de kerk, en die moesten nu het voorbeeld geven". Ook zij hebben tot op zekere hoogte gelijk. De ambtsdragers hebben een voorbeeldfunctie en bemoeilijken door onderlinge ruzies hun eigen werk. Want ze kunnen kwalijk de gemeente ingaan om conflicten op te lossen, wanneer ze zelf in onvrede met elkaar leven...

Overigens hebben vele gemeenteleden in dit opzicht weinig recht van spreken. Als we denken aan de conflicten in de gezinnen, aan familievetes die soms geslachten lang blijven voortbestaan, dan is er weinig reden om de beschuldigende vinger uit te steken naar de ambtsdragers. Afgezien nog van het feit dat er in elke gemeente wel mensen zijn die niet in de kerk komen omdat ze een bepaald persoon niet kunnen zien zitten, of die hebben afgehaakt omdat ze weieens „iets hebben gehad" met een dominee of een ouderling.

Waarmee ook weer niet wordt vergoelijkt, maar waarmee alleen gezegd wil zijn dat de zonde van de ander niet door een vergrootglas, en de eigen zonde niet door een verkleinglas moet worden bekeken. Het getuigt van zelfkennis wat een ouderling in een van mijn vorige gemeenten nogal eens opmerkte: „Wat zijn de mensen toch vervelend, en het ergste is: ik ben zelf ook zo vervelend..."

Oorzaken

Hoe komt het toch, dat tussen kerkmensen, ambtsdragers, altijd weer onenigheid, ruzie kan ontstaan? Voor de diepste oorzaak moeten we héél ver terug: naar het paradijs. Daar is alle ellende - ook deze - begonnen. Behalve haters van God zijn we ook haters van elkaar geworden. Het „als God wezen" zit ons in het bloed. Dat wil zeggen dat we allemaal een heersersnatuur hebben, die niet voor de ander wil buigen.

Nu mag van ambtsdragers, naar het oordeel der liefde, worden aangenomen, dat ze door genade er iets van hebben geleerd zichzelf te verloochenen. Maar dan nóg is het waar dat „de allerheiligsten in dit leven nog maar een klein beginsel van deze gehoorzaamheid" hebben. Waardoor op elk moment die oude natuur hen weer de baas kan worden.

Daar komt bij dat ook ambtsdragers hun eigen karakterzonden en - fouten hebben. Soms niet in staat zijn met anderen samen te werken. Soms niet beschikken over wat we tegenwoordig noemen „goede contactuele eigenschappen". Soms ook onder zware werkdruk staan, wat extra spanningen geeft. En zo zouden er nog veel meer oorzaken kunnen worden genoemd.

Vastgelopen predikanten

Voor één conflictsituatie wil ik afzonderlijk aandacht vragen omdat die, naar het schijnt, vaker voorkomt dan vroeger. Althans, in de hogere organen van de kerk is men bezorgd over het feit dat predikanten tegenwoordig eerder dan voorheen vastlopen in hun gemeenten en soms niet meer kunnen functioneren. Als gevolg daarvan moet het beruchte Artikel 13-30 van de Kerkorde, waarin is bepaald dat een predikant, anders dan op eigen verzoek, kan worden „losgemaakt" van zijn gemeente, vrij frequent worden toegepast. Zijn de kerkeraden veeleisender dan voorheen? Of zijn er tegenwoordig meer predikanten die het werk niet Aankunnen?

Op die vragen is niet zomaar in het algemeen een antwoord te geven. Er zijn zeker kerkeraden die - nu er minder gebrek aan predikanten is dan vroeger - kritischer zijn geworden. Niet alleen in het beroepingswerk, maar ook in het verwach-

tingspatroon. Voorheen waren ze blij als de - soms langdurige - vakature eindelijk werd vervuld. Tegenwoordig gaan ze omzichtiger te werk en stellen ze misschien hogere eisen aan hun predikant. En als de dominee er soms al lang is, en geen beroep krijgt, dan kan dat leiden tot frustraties.

Maar ik zou toch niet graag de schuld van de conflicten uitsluitend bij de kerkeraden willen zoeken. Er zijn ook heerszuchtige predikanten, die hun wil doordrijven. Of betweters, die geen tegenspraak dulden, en in ieder gemeentelid dat het niet met hen eens is, een vijand zien die uit de weg geruimd moet worden. En dominees die in een gemeente met verschillende stromingen partij kiezen voor één bepaalde groep en daardoor de polarisatie aanwakkeren.

Bovendien kan bij predikanten, die 's zondags immers boven de gemeente verheven zijn, de gedachte post vatten dat zij het voor het zeggen hebben en dat iedereen - ook in de „gewone" dingen - naar hen heeft te luisteren. We hebben echter vandaag de dag niet meer te doen met gemeenteleden die alles beamen wat de dominee zegt, maar met mondige mensen die zich niet laten bevoogden of betuttelen.

De oplossing

Ruzies en conflicten in de kerk kunnen uiteindelijk maar op één manier worden voorkomen of opgelost, namelijk doordat gemeenteleden en ambtsdragers iedere keer weer terechtkomen aan de voeten van Hem Die gekomen is, niet om gediend te worden, maar om te dienen. Die Zich vernederd heeft tot in de dood. En Die in de nacht waarin Hij verraden werd heeft gezegd: „Indien dan Ik, de Heere en Meester, u de voeten gewassen heb, zo zijt gij ook schuldig elkanders voeten te wassen".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen